انتقال نوستالژی‌های مذهبی با تعزیه
شما از آن دسته هستید که معتقدند، تعزیه باید کاملا مبتنی بر ساز و کارهای سنتی خود اجرا شود، یا این که باید با توجه به مناسبات امروز هنر نمایش، به بازتولید و البته به‌روزکردن آن دست زد؟
نه‌تنها تعزیه، بلکه هر گونه اثر سنتی و آیینی و بخصوص آن دسته را که به اعتقادات، فرهنگ و دانش عمومی ما مربوط است، نمی‌توانیم مانند 400 سال پیش اجرا کنیم. البته توانستنش که می‌شود، اما تجربه نشان داده است که موفقیتی کسب نمی‌کند. نمایش‌ها را باید با زمان حال پیش ببریم تا مخاطب جوان نیز جذب آن شود.
با این حال به نظر می‌رسد تعزیه ما، در ذات خود آن‌قدر به روز بودن دارد که گاه با نمایش‌های مدرن غربی هم مقایسه می‌شود. حتی برشت هم در این باره سخن گفته است. کدام تکنیک در تعزیه قرابتی با نمایش‌های مدرن غربی دارد؟
تعزیه یک تکنیک خاص دارد که آن را به فاصله‌گذاری برتولت برشت نسبت می‌دهند، البته تفاوت این دو در این است که در فاصله‌خوانی در طول اجرا این مسأله مطرح می‌شود که بازیگر در حال بازی با مخاطب است تا او گرفتار تخیلاتش نشود و با فکر و اندیشه بازیگران جلو برود. در تعزیه از همان اول اعلام می‌کنیم که داریم بازی می‌کنیم و نوعی شبیه‌خوانی را روی صحنه می‌بریم به دلیل این‌که ما نمی‌توانیم به ائمه چهره خاصی نسبت بدهیم. بنابراین، عمده احساسی که در تعزیه منتقل می‌شود، نوعی نوستالژی مذهبی است که باید برای تماشاگران و نسل جوان تاثیرگذار باشد.
در «رکعت به رکعت عاشقی» برای این‌که از مقتضیات سنتی تعزیه فراتر بروید، چه کردید؟
برای این که یک حرکت جدید ارائه کرده باشم تا هنرهای آیینی را به قدر خودم زنده نگه دارم، هنر پرده‌خوانی و تعزیه‌خوانی را با هم تلفیق کردم؛ دو هنری که روایتگر زندگی ائمه ما هستند. آنها را یکی کرده‌ام تا بتوانیم یک راه جدید پیدا کرده و مخاطب‌های بیشتری از نسل جوان پیدا کنیم. اگر می‌خواهیم تاثیر مذهبی بر جوانان بگذاریم، تعزیه یکی از بهترین راه‌ها می‌تواند باشد.
ظاهرا تعزیه‌خوانان نمایش شما هیچ‌یک بازیگر نیستند. چطور آنها را انتخاب کردید؟
بله تعزیه‌خوانان نمایش «رکعت به رکعت عاشقی» و البته هیچ‌کدام از کسانی که در این تئاتر بازی می‌کنند بازیگر نیستند. آنها را از میان پرده‌خوان‌های حرفه‌ای انتخاب کردیم.
برای احیا و حفظ سنت تعزیه چه باید کرد؟
خب می‌دانید که اجرای تعزیه سال‌هاست به مناسبت‌های مذهبی و بخصوص ایام ماه محرم محدود شده است. برای این‌که از این محدودیت فراتر برویم، به برنامه‌ریزی و مدیریت درست در عرصه هنرهای نمایشی نیاز داریم. این کار مدیران است؛ هنرمند و تعزیه‌خوان نمی‌توانند این را مشخص کنند و به اندازه کافی در آن موثر واقع شوند. به عنوان مثال، من به عنوان یک تعزیه‌خوان نمی‌توانم هر شب تعزیه اجرا کنم،زیرا مکانی برای اجرای آن ندارم و از طرف هیچ جایی هم حمایت نمی‌شوم. مسئولان باید برای این حفظ سنت تعزیه‌خوانی، برنامه‌ریزی کنند و اگر این کار را انجام بدهند کسانی که حرفه‌شان این است به خاطر عشقشان حتما تمام توانشان را در تمام فصول برای این کار می‌گذراند. تاکنون از جانب مدیران، شاهد اجرای برنامه‌های موثری در این باره نبوده‌ایم.
چه شد که اجرای محیطی را انتخاب کردید و چرا اینجا؟
همه این فضا و سکو را خودم درست کرده‌ام؛ شاید به این دلیل که اولین‌بار است طراحی و اجرای چنین صحنه‌ای را انجام داده‌ام، دچار کم‌وکاستی‌هایی باشد. این‌که چرا اینجا را انتخاب کردم به این دلیل است که این فضای باز و درخت‌های محوطه خیلی به اجرا کمک می‌کنند، زیرا حالت نمایشی دارند. با این‌که محل اجرایمان مکان چندان‌شناخته‌شده‌ای نیست، ولی برای این اجرا خوب است.
منبع: جام جم
