خشونت سیاسی پنهان علیه زنان

این پدیده در برخی کشورهای همسایه آشکارا و به صورت قانونی قابل ملاحظه است. اما در برخی از کشورها علیرغم وجود قوانین متعدد که دسترسی برابر در انواع مشارکت را میسر ساخته است عوامل دیگری در جلوگیری از حضور سیاسی موثر هستند که می توان آنها را تحت عنوان "خشونت‌های پنهان سیاسی علیه زنان" نام نهاد. این نوع چالش ها عمدتا جنبه فرهنگی دارد و در کشورهایی که سالها تحت فرهنگ جدا‌سازی در همه امور اجتماعی میان زن و مرد بوده‌اند بیشتر به چشم می‌خورد.

آفتاب‌‌نیوز :

زهرا پیشگاهی‌فرد*- در یکصدوسی و پنجمین اجلاس اتحادیه بین‌المجالس (IPU) سال 2016، انجمن نمایندگان زن پارلمان‌های جهان طی نشستی، بحث آزادی کامل و امن زنان جهت مشارکت در فرآیند‌های سیاسی و موضوعی تحت عنوان "توقف خشونت سیاسی علیه زنان" را مطرح کردند. بحث خشونت سیاسی علیه زنان از جمله موضوعاتی است که اگرچه ابعاد آن هنوز تعریف نشده و در هر کشور ویژگی‌های خاص خود را دارد، اما به هر حال در یک اجماع پارلمانی در سطح همه کشورها، تصویر "خشونت سیاسی علیه زنان" به شکلی واحد و قابل تامل شکل گرفته است.

خشونت سیاسی علیه زنان در همه کشورها سابقه عریض و طویلی دارد. در ایالات متحده آمریکا به طور آشکار مبارزه زنان برای رسیدن به عرصه‌های سیاسی از دهه 50 ، تا رسیدن خانم نانسی پلوسی پس از چند دهه مبارزه نمونه‌ای از آن است که در کتاب "‌شکستن سقف شیشه‌ای سیاست"، که چند سال پیش به فارسی نیز ترجمه شد تاریخ آن مبارزات به خوبی منعکس شده است. در سایر کشورها نیز این خشونت به صورت قانونی یا غیر قانونی دیده می‌شود. این پدیده در برخی کشورهای همسایه آشکارا و به صورت قانونی قابل ملاحظه است. اما در برخی از کشورها علیرغم وجود قوانین متعدد که دسترسی برابر در انواع مشارکت را میسر ساخته است عوامل دیگری در جلوگیری از حضور سیاسی موثر هستند که می‌توان آنها را تحت عنوان "خشونت‌های پنهان سیاسی علیه زنان" نام نهاد. این نوع چالش‌ها عمدتا جنبه فرهنگی دارد و در کشورهایی که سالها تحت فرهنگ جدا‌سازی در همه امور اجتماعی میان زن و مرد بوده‌اند بیشتر به چشم می‌خورد.

در ایران تقابل تاریخی میان ملت و نظام پادشاهی سابق در همه ابعاد زندگی نمود داشت که یکی از اشکال مبارزه میان ملت و دولت، عدم ورود آحاد زنان به حوزه‌های سیاسی و در مقابل ممانعت دولت‌ها از حضور آنها در این عرصه‌ها مگر با رویه‌های خاص مورد نظرشان بود که عمدتا در تضاد با ارزش‌های فرهنگی جامعه و متاثر از دوران مدرن بود. چنین شرایطی سبب شد که بطور ریشه‌ای این اندیشه که سیاست حق مردان است در جامعه شکل گرفته و نهادینه شود. رهبران جمهوری اسلامی ایران برای شکستن این جمود فرهنگی - سیاسی تلاش کردند و با ارزش‌گذاری بر روی انواع حضور زنان، منجمله حضور سیاسی آنان که از همان ابتدای انقلاب آغاز شده بود، سعی در پررنگ‌تر کردن مشارکت زنان در امور سیاسی کردند. نمونه آن حضور نمایندگان زن در مجلس شورای اسلامی از همان ابتدای شکل‌گیری ‌مجلس تاکنون است. همچنین حضور بیش از پیش و چشمگیر دختران جوان در دانشگاهها نشانه‌ای است بر مترقی بودن قوانین و عدم چالش قانونی برای پیشرفت زنان. پس نه در قانون، نه در دیدگاه رهبران کلان کشور و نه در باور مردم به حضور زنان در امور مختلف، منجمله سیاست قصوری دیده نمی‌شود. با این حال زنان ایرانی همچنان از خشونت‌های سیاسی پنهان رنج می‌برند و می‌توان گفت که تاکنون نتوانسته‌اند همطراز مردان در مراکز تصمیم‌گیری و تصمیم‌سازی حضور داشته باشند.

کالبد‌شکافی وضعیت موجود که از آن به عنوان "خشونت پنهان سیاسی علیه زنان" یاد می‌کنم نشان می‌دهد که مهمترین مانع حضور زنان در عرصه‌های سیاسی، "مدیران اجرایی" کشور بوده‌اند. به همین جهت علیرغم رشد چشمگیر فارغ التحصیلان زن ‌و جود متخصصین از زنان در حوزه‌های مختلف، هنوز مناصبی که با قابلیت‌های آنان‌ متناسب باشد به ایشان سپرده نشده است و علیرغم اعتراف صریح مدیران نسبت به عملکرد بسیار خوب و دقیق زنان در کارهایی که به آنان سپرده می‌شود، هنوز سقفی شیشه‌ای برای رشد زنان در حوزه‌های سیاسی قابل مشاهده است.

ترکیب دولت‌ها از چهار دهه گذشته تاکنون نیز نشان می‌دهد که زنان سهم کمتری از کرسی‌های تصمیم‌سازی را در اختیار داشته‌اند. این نمونه در میزهای گرد تصمیم‌سازی و تصمیم‌گیری مدیریتی در همه وزارت‌خانه‌ها و ادارات دولتی و غیردولتی و در همه سطوح نیز مشهود است. در مقابل در فرآیندهای تصمیم‌گیری که جنبه ملی و سرنوشت‌ساز دارند حضور زنان اگر بیش از مردان نباشد با آنان برابری می‌کند که نمونه بارز آن را از ابتدای انقلاب تاکنون در همه روزهای ملی مثل روز ملی بزرگداشت 22 بهمن و یا روزهای رای‌گیری انتخاباتی دیده‌ایم. ملاحظه می‌شود که سطح " خشونت سیاسی پنهان علیه زنان" در ایران بخش‌های اجرایی – مدیریتی است. جایی که تصمیم برای حضور افراد در پستهای اجرایی در دست مردان است.

فقدان این چرخ در کنار سایر چرخ‌های "ماشین سیاسی" در کشور سبب شده است که تصویری نادرست از حقوق متعالی زن در کشور جمهوری اسلامی ایران به ذهن دیگران نشانده شود. و از آنجا که علت همیشه از چشم‌ها پنهان مانده است‌ این نما را به تصویر می‌کشاند که ماشین سیاسی حقوق بشری زنان در ایران نقص دارد.

با اتکا به فرمایشات حضرت امام (ره) که فرمودند: که "اگر نقش زن در این نهضت نبود، انقلاب به پیروزی نمی‌رسید". این انحراف از معیار کلی را می‌توان از فرآیند "‌خشونت سیاسی ‌پنهان علیه زنان" برداشت کرد که در فرآیند قدرت‌سازی سیاسی در کشور ((زنان و مردان کاشت می‌کنند، ولی مردان برداشت می‌کنند.))

*استاد دانشگاه تهران

گزارش خطا

لینک کوتاه: https://aftabnews.ir/0020iB