تخت‌روانچی در پاسخ به آمریکا؛همه گزینه‌ها درباره برجام روی میز است/ برای بدترین وضع آماده‌ایم
معاون وزیر امور خارجه تاکید کرد: اگر ترامپ بخواهد از برجام کنار بکشد ما انتخاب‌های مختلفی پیش روی خود داریم و دستمان برای این انتخاب‌ها باز است.
آفتاب‌‌نیوز : سفر پراتفاق وزیر خارجه و معاونانش به نیویورک این‌بار بیش از همیشه مورد توجه قرار گرفت. نطق جنجالی ترامپ، گفت وگوهای پرتعداد ظریف با رسانه‌های مختلف و سخنرانی‌ها در اندیشکده‌های آمریکایی و البته دیدارها و رایزنی‌های فشرده‌ای که مذاکره‌کنندگان ارشد هسته‌ای کشورمان در حاشیه مجمع عمومی سازمان ملل با نمایندگان کشورهای اروپایی انجام دادند، از جمله فاکتورهایی هستند که سفر شهریور 96 ظریف و همکارانش به نیویورک را پر اهمیت‌تر از قبل کردند.
به گزارش پایگاه اطلاع رسانی دولت، برای بیشتر دانستن درباره آنچه در نیویورک گذشته و البته سناریوهای محتمل برای برجام به سراغ مغز متفکر تیم مذاکره کننده هسته‌ای رفتیم. مردی که سالهاست درگیر پرونده هسته‌ای بوده و در ادوار مختلف در تیم مذاکره کننده ایران حضور داشته است. استراتژیست تیم مذاکره کننده هسته‌ای، به واسطه شخصیت آرامش کمتر علاقه دارد در رسانه‌ها طرح شود و همین موضوع کار ما را برای راضی کردن او برای گفت وگویی مطبوعاتی آن‌هم بعد از چندین ماه سخت‌تر کرد.
مجید تخت‌روانچی در 4 ساله دولت اول روحانی، معجزه‌ای در روابط ایران و اروپا انجام داده و تحولی اساسی در مناسبات تهران و بروکسل ایجاد کرده است.
تقریبا روزی نیست که هیات‌های تجاری و سیاسی اروپایی به تهران سفر نکنند و قراردادهای مختلف بین دو طرف امضا نشود. مرد متین وزارت خارجه، حتی از جواد ظریف هم دیپلماتیک‌تر به سوالات پاسخ می‌دهد و همین موضوع یافتن تیتر از این مصاحبه 45 دقیقه‌ای را سخت‌تر هم می‌کند.
معاون اروپا - آمریکای وزارت امور خارجه می‌گوید: «ما خود را برای بدترین شرایط آماده کرده‌ایم، هر چند حتما ترجیح‌مان این نیست که توافقی که برایش دو سال زمان گذاشتیم به راحتی از بین برود، اما اگر با شرایطی مواجه شویم که مزیت‌های خروج از برجام به ماندن در آن بچربد، حتما منافع ملی در اولویت خواهد بود.» مشروح گفت‌وگوی نسبتا چالشی با دکتر مجید تخت‌روانچی پیش روی شماست.
سوال : بحث را با ماجرای رابطه با کانادا آغاز کنیم. بعد از به قدرت رسیدن جاستین ترودو زمزمه‌های زیادی مبنی بر اینکه رابطه ایران و کانادا بهبود پیدا خواهد کرد، شنیده شد، ولی در زمان انتخابات ریاست جمهوری ایران، شاهد بودیم کانادا اجازه نداد صندوق‌های رای ایران در این کشور حاضر باشد و ایرانیان مقیم کانادا مجبور شدند برای رای دادن به آمریکا سفر کنند و روابط دوجانبه هم همچنان قطع است. برای ایجاد رابطه و رفع اختلافات در چه جایگاهی قرار داریم؟
روانچی : ابتدا اجازه دهید پیشینه‌ای درباره چرایی قطع رابطه دو کشور عرض کنم و سپس به سوال شما پاسخ دهم. دولت محافظه‌کار قبلی کانادا روابط خصمانه شدیدی علیه ایران داشت ضمن اینکه علاوه بر دولت، پارلمان کانادا هم چنین سیاستی در قبال ما در پیش گرفته بود و این خصومت سبب شد طی قانونی غیرمتعارف که در پارلمان کانادا به تصویر رسید، مصونیت دولتی ایران لغو شد.
علاوه بر آن، مجموعه مشکلات دیگری هم در این زمینه پدید آمد که در نهایت آنها سفارت خود را در تهران تعطیل کردند. همانطور که شما اشاره کردید، آقای ترودو در مبارزات انتخاباتی اعلام کرد می‌خواهد صفحه جدیدی در روابط با ایران بگشاید. بعد از پیروزی هم این صحبت ها را ادامه داد. موضع ما هم این بوده که در چارچوب اصول حقوق بین‌الملل برای از سرگیری روابط با کانادا استقبال می‌کنیم. گفت وگوهایی هم شروع شد هم در سطح وزرای خارجه و هم در سطح نمایندگی‌های ما در نیویورک. گفت وگوهای کارشناسی هم انجام شده و هیاتی از کانادا چند ماه پیش به تهران آمد و مذاکراتی انجام پذیرفت. این گفت وگوها هنوز به نتیجه ملموسی نرسیده و ما به کانادایی‌ها گفته‌ایم، برای ایجاد یک روابط پایدار دوجانبه، باید این موانع که مهم‌ترین آن قانون غیرمشروع پارلمان کانادا است، اصلاح شود.
سوال : یعنی مصونیت دیپلماتیک ایران در کانادا لغو شده است؟
روانچی : خیر. مصونیت دولتی است که برداشته شده است. یعنی اموال دولت ایران به استثنای اموال دیپلماتیک در آن کشور مصونیت ندارد.
سوال: وضعیت گفت وگوها در این خصوص تاکنون چگونه پیش رفته است؟
روانچی : گفت وگوهای کارشناسی قرار است ادامه پیدا کند و هر جا هم که در اجلاس‌های بین‌المللی زمینه آن وجود داشته باشد که با دولت کانادا یا مقامات کانادایی دیدار داشته باشیم، این کار را خواهیم کرد.
خود آنها هم می‌دانند ایران کشور مهمی در خاورمیانه است. هم از بعد مسائل دوجانبه و موضوعات مورد علاقه طرفین از قبیل مبارزه با تروریسم و امنیت منطقه‌ای و همچنین مسائلی مانند، همکاری‌های اقتصادی دوجانبه. ضمن اینکه ایرانیان زیادی در کانادا زندگی می‌کنند و ما تلاش داریم خدمات کنسولی به آنها ارائه دهیم.
سوال : در خصوص بحث انتخابات چه مشکلی وجود داشت که اجازه برگزاری انتخابات در آنجا داده نشد؟
روانچی : توضیحی که دولت کانادا به ما داد این بود که آنها بر اساس مقررات خود تنها به کشورهایی اجازه برگزاری انتخابات را می‌دهند که در کانادا حضور دیپلماتیک داشته باشند.
سوال: در نتیجه برداشت من از صحبت‌های شما این است که ما ساز و کار مشخصی برای گفت وگو با طرف کانادایی نداریم. چون اشاره کردید در حاشیه اجلاس‌های بین‌المللی اگر فرصتی ایجاد شود گفت وگویی صورت می‌گیرد.
روانچی : عرض کردم. گفت وگوهای کارشناسی قرار است ادامه پیدا کند. چند ماه پیش هیاتی از کانادا به تهران آمد و قرار است این کار ادامه پیدا کند. در کنار آن هم اجلاس‌های بین‌المللی فرصتی است که این موضوع پیگیری شود.
سوال : پس سطح گفت وگوهای کارشناسی است؟
روانچی : فعلا بله. اگر لازم باشد می‌توان به سطح بالاتر هم کشاند.
سوال: در سفر اخیر در نیویورک هم گفت وگویی در این خصوص صورت گرفت؟
روانچی : بله در سفر نیویورک ملاقاتی بین وزرای خارجه دو کشور صورت گرفت که در آن موضوعات دو جانبه، منطقه ای و برجام مورد بحث قرار گرفت و طرفین بر ادامه گفتگوهای کارشناسی در آینده نزدیک تاکید کردند.
سوال : چشم‌انداز این موضوع را چطور می‌بینید؟
روانچی : پیش‌بینی سخت است. ما خواهان ارتقای روابط هستیم ولی به هرحال مشکلات و موانعی که از سوی دولت کانادا اعمال شده باید رفع شود.
سوال: به بحث برجام برسیم. بحثی که در هفته‌های اخیر مطرح شده این است که اگر آمریکا بخواهد از برجام خارج شود، سناریوهای ایران چه خواهد بود؟ آیا حتی در صورت خروج آمریکا هم ما برجام را ادامه خواهیم داد؟ در نیویورک هم مفصل در این رابطه مذاکرات و گفتگوهایی صورت گرفت.
روانچی: در پاسخ به این سوال ابتدا باید اصولی را در نظر داشته باشیم. برجام توافقی چندجانبه است و بعد از توافق بین ایران و 6 قدرت جهان به شورای امنیت سازمان ملل رفته و ضمیمه قطعنامه 2231 آن شورا هم شده است.
این موضوع از چه باب حائز اهمیت است؟ از این منظر که توافقی دو یا صرفا چندجانبه بین کشورها نیست، بلکه در شورای امنیت سازمان ملل به ثبت رسیده و تصویب شده است. در نتیجه بر اساس حقوق بین‌الملل یک طرف نمی‌تواند بگوید من این قرارداد را قبول ندارم و آنرا اجرا نمی‌کنم.
آقای ترامپ پیش از به قدرت رسیدن و همچنین پس از حضور در کاخ سفید شعار کنار گذاشتن برجام را مطرح کرده است. از سوی دیگر عکس‌العمل‌های کشورهای دیگر نشان می‌دهد، این اقدام احتمالی آمریکا، تنها باعث انزوای این کشور خواهد شد. ضمن اینکه در عین اینکه تمام کشورهای عضو ممکن است انتقاداتی نسبت به برجام داشته باشند، اما به غیر از آمریکا دیگر کشورها هم‌نظر هستند که این توافق قابل مذاکره مجدد نیست. اینها مواردی است که نه تنها تهران که اروپایی‌ها هم بر آن تاکید دارند. از خانم موگرینی تا مقامات کشورهای مختلف در سطوح عالی و رهبران کشورهای اروپایی گفته اند معنی ندارد تفاهمی که برای حصول به آن 2 سال زحمت کشیده شده دوباره باز شود. این نشان می‌دهد نظر جامعه بین‌المللی نسبت به این توافق چیست. حالا اینکه ترامپ نهایتا چه خواهد کرد سخت است پیش بینی کنیم. ترامپ در مبارزات انتخاباتی شعارهایی داد که بعد از حضور در کاخ سفید در خصوص برخی از آنها به مرور زمان نظر خود را تغییر داد. ولی بعضی ها را همچنان ادامه داده است. اینکه با برجام چه می‌خواهد بکند مشخص نیست. ما برای سناریوهای مختلف خود را آماده کردیم و این چیزی نیست که الان به فکر افتاده باشیم. مدت‌هاست روی این موضوع کار می‌کنیم اگر این اتفاق افتاد چه عکس‌العملی داشته باشیم و اگر اتفاق دیگری رخ داد چه بکنیم. با کشورهای دیگر چه نوع ارتباطی تعریف کنیم. روی تمام این سناریوها کار شده و چیزی نیست که یک دفعه از چنین اتفاق و تصمیمی متعجب شویم.
اگر ترامپ بخواهد از برجام کنار بکشد در زمان لازم موضع مناسب را انتخاب خواهیم کرد. ما انتخاب‌های مختلفی پیش روی خود داریم و دستمان برای این انتخاب‌ها باز است. در آن شرایط ارزیابی خواهیم کرد که بهترین انتخاب‌مان چیست. برجام مثل یک جاده دو طرفه است و شما نمی‌توانید انتظار داشته باشید فقط از یک بخش آن ماشین حرکت کند. فقط افرادی که در یک طرف خیابان هستند، بهره‌مند شوند. اگر به جایی برسیم که بهره‌مندی که در برجام برای ما پیش‌بینی شده به میزان مطلوبمان نباشد، شک نکنید که منافع ملی چارچوب تصمیم خواهد بود و اگر لازم باشد برجام را کنار خواهیم گذاشت البته ما آغاز کننده نقض برجام نخواهیم بود. اما پیش‌بینی شرایط آینده راحت نیست. ضمن اینکه توجه داشته باشید، اگر به جایی برسد که دیگر با برجامی سر و کار نداشته باشیم، برنامه هسته‌ای ما به راحتی می‌تواند به آنچه ما مسیر تولید صنعتی هسته‌ای مدنظرمان بوده بازگردد.
سوال: سخنرانی ترامپ در سازمان ملل را چگونه تحلیل می‌کنید؟
روانچی : جناب آقای دکتر روحانی و جناب آقای دکتر ظریف در مورد این سخنرانی اظهار نظر کرده اند و نیازی به تکرار آن مواضع نیست. تنها چیزی که می خواهم اضافه کنم این است که سخنان ترامپ جدای از لحن و محتوای بسیار زشت و سبک آن، به دلیل خارج از عرف بین الملل بودن آن که به گفته برخی کارشناسان متعلق به قرن نوزدهم بود مورد انتقاد بسیاری از اعضای ملل متحد قرار گرفت.
سوال: دیدار وزرای خارجه 5+1 که با حضور وزیرخارجه آمریکا صورت گرفت چگونه بود؟ روانچی : به ویژه که رسانه‌های آمریکایی گزارش دادند، نظر تیلرسون پس از دیدار با آقای ظریف قدری تغییر کرده و حالا تلاش دارد ترامپ را راضی کند، آمریکا از برجام خارج نشود.
در جلسه مزبور همه اعضا به غیر از آقای تیلرسون از برجام به عنوان یک دستآورد بزرگ بین المللی که مورد حمایت اکثریت قریب به اتفاق جامعه بین المللی قرار دارد یاد کردند. همه به استثنای آمریکا تاکید کردند که برجام صرفا در مورد موضوع هسته ای بوده و نباید موضوعات دیگر را در آن دخالت داد و نباید مورد مذاکره مجدد قرار گیرد.
همه اعضا از جمله آمریکا بر انجام تعهدات فنی برجامی ایران که در گزارشات متعدد آژانس بر آن تاکید شده صحه گذاشتند. در آن جلسه آقای دکتر ظریف به تفصیل موارد نقض برجام توسط آمریکا از جمله آخرین نمونه آن که در سخنان موهن ترامپ در مجمع عمومی مشهود بود را تشریح کرد. در مجموع می توان گفت که در جلسه وزرای خارجه 5+1 نیویورک همه اعضا در یک طرف بودند و آمریکا در طرف دیگر
سوال: نگاه آمریکا را اگر بخواهیم بررسی کنیم، تغییر و تحولاتی که در حلقه مشاوران و نزدیکان آقای ترامپ صورت گرفته به ویژه استیو بنن که اخیرا هم برکنار شده را چگونه می‌بینید؟ این تغییرات تاثیری در نگاه آمریکا به مسئله ایران ایجاد می‌کنند؟
روانچی: این واقعیت وجود دارد که افراد تندرو امروز تعداشان نسبت به زمانی که تازه آقای ترامپ وارد کاخ سفید شد، کمتر شده است. حال این به این معناست که ترامپ با واقع‌بینی می‌خواهد سیاست‌های خود را در مورد ایران تغییر دهد؟ جای سوال است و نمی‌توان به صورت قطعی گفت خروج این افراد از دولت ترامپ به این معناست که قرار است کاخ سفید سیاست‌های معقول و واقع‌بینانه در مورد ایران اتخاذ کند. بالاخره طیف‌های مختلفی در داخل آمریکا هستند، خیلی از کسانی که الان در مصدر قدرت هستند، مواضع ضد ایرانی داشتند و دارند. بنابراین ما خیلی دل خود را خوش نمی‌کنیم که فرد تندرویی از اینجا رفت و فرد دیگری جای وی آمد.
سیاست‌های آمریکا در قبال ایران مجموعا سیاست‌های خصمانه‌ای است و ما با واقع‌بینی به تحولات نگاه می‌کنیم. اینکه یک شخصی بیاید و فرد دیگری بیاید در تصمیمات ما تعیین‌کننده نیست.
سوال: روابط ما با اروپا یکی از نقاط قوت سیاست خارجی دولت یازدهم بوده است. هرچقدر در موضوعات منطقه‌ای همچنان تنش در منطقه خاورمیانه حکمفرماست ما توانستیم به خوبی روابط با اروپا را احیا، بازسازی و ترمیم کنیم. فکر می‌کنید این بهبود روابط تا چه سطحی ادامه پیدا می‌کند؟ چون ما در دهه هفتاد شمسی هم این روابط خوب را داشتیم اما با فشار آمریکا هم آن روابط به هم خورد هم توافقات هسته‌ای. سوال اصلی این است که اروپا تا چه اندازه حاضر خواهد شد در این مسیر با ایران بیاید و پیرو آمریکا نشود؟
روانچی: به درستی اشاره کردید روابط ما با اروپا در مقایسه با چند سال گذشته کاملا متفاوت شده است. در طول مذاکرات برجام هم سه کشور اروپایی و هم نماینده عالی اتحادیه اروپا چه خانم اشتون و چه خانم موگرینی نقش مثبتی داشتند تا به این توافق برسیم. اگرچه طبیعی است در طول مذاکرات اختلاف نظرهایی هم وجود داشت و ما با برخی کشورهای اروپایی در برخی موضوعات اتفاق نظر نداشتیم ولی نهایتا آنچه به دست آمد با حمایت و نقش مثبت اروپایی‌ها بود. بعد از مذاکرات دیدید که رفت و آمد‌های زیادی هم از سوی اروپایی‌ها به تهران و هم از طرف ما به اروپا صورت گرفت و اروپایی‌ها اشتیاق زیادی داشتند که بعد از سال ها دوری از ایران هم مقامات سیاسی و هم مقامات اقتصادی در مورد مسائل دوجانبه سیاسی و امنیتی، منطقه‌ای، تروریسم، مهاجرت، پناهجویان و امثال آن وارد گفت و گو با ایران شوند.
اروپا در موارد قابل توجهی از این مشکلات علاقه دارد با ایران صحبت کند. در طول چند سال گذشته خانم موگرینی چهار بار به ایران آمده، دوبار برای مسائل سوریه و منطقه و دو بار دیگر به عنوان نماینده اتحادیه اروپا درباره مسائل دوجانبه. در یک سفرش 7 کمیسیونر اروپایی آمدند و اینها در حوزه‌های مختلف با همتایان ایرانی خود دیدار کردند. از ایران سفرهای زیادی از سوی وزرای ما به این کشورها صورت گرفت.
در سطوح پایین تر از وزیر، مدیرکل‌های زیادی رفتند و آمدند. تفاهمات زیادی صورت گرفته، علاقه دو طرف برای اینکه روابط عمیق‌تر شود زیاد است. برجام نقطه مهمی در این علاقه طرفین برای کار متقابل بوده است. فقط کار ما و اروپا مسائل دوجانبه نیست، در عین اینکه مسائل دوجابنه بخش قابل توجهی از آن است. در حوزه اقتصاد از سال 2013 که مذاکرات هسته‌ای شروع شد تا 2016 صادرات ما به اروپا هفت برابر شده است. تجارت ما با اروپا در 2016 چیزی حدود 15 میلیارد دلار است که این رقم طبیعتا ظرفیت بسیار بالایی برای پیشرفت دارد. حضور شرکت‌های اروپایی که اخیرا مهم‌ترینش توتال بوده و جالب است این قرارداد زمانی امضا شد که دو هفته به امضای دوباره تمدید تعلیق تحریم‌های ایران توسط ترامپ زمان مانده بود. اینکه توتال قبل از آن این قرارداد را امضا کرد، علامتی است که اروپایی‌ها علاقه دارند با ایران کار کنند.
سوال : این همکاری‌هایی که می فرمایید در چه حوزه‌هایی بوده است؟
روانچی: زمینه‌های همکاری متفاوت است. به عنوان مثال همکاری‌های هسته‌ای. یکی از مواردی که اینها قبل از مذاکرات رویش دست گذاشته بودند، ممنوعیت هر نوع همکاری با ایران و تحریم بخش هسته‌ای و مقامات ما بود. همان اروپا امروز با ایران در حوزه هسته‌ای قرارداد همکاری می‌بندد. چند وقت پیش سازمان انرژی اتمی دو قرارداد همکاری به ارزش 5 میلیون یورو امضا کرد که قرار شد در زمینه ایمنی هسته‌ای و همکاری صلح آمیز هسته‌ای صورت پذیرد. امری که در ضمیمه شماره 3 برجام هم به آن اشاره شده. ما امروز با تعداد زیادی از کشورهای اروپایی همکاری هسته‌ای داریم. این نکته‌ای است که شاید خیلی در موردش صحبت نشده.
سوال : در سطح دانشگاهی؟
روانچی : هم دانشگاهی و هم در ارتباط با پروژه های مختلف. در چند ماه آینده سمینار ایران و اتحادیه اروپا در زمینه همکاری هسته ای برای دومین بار در اصفهان برگزار خواهد شد. سال گذشته در بروکسل بود. این نشان می‌دهد دو طرف علاقه‌مندند در این حوزه کاری که حوزه دانش سطح بالاست و دانش معمولی نیست با یکدیگر کار کنند.
سوال: این صحبت های شما متین و خود من هم قبول دارم که ما دوره بسیار خوبی در زمینه روابط با اروپا داشتیم ولی تمام اینها مربوط به امروز است. با توجه به اظهارات ترامپ و مقامات آمریکایی، اگر واشنگتن از برجام خارج شود چه خواهد شد؟ آیا تجربه دوران جرج بوش پسر تکرار می شود؟
روانچی : اینکه بخواهیم آینده را به صورت دقیق پیش بینی کنیم که عملی نیست. ما بر اساس صحبت‌هایی که هم مقامات اروپایی به صورت علنی و هم در گفتگوهای دوجانبه به ما گفتند می‌توانیم معیاری برای قضاوت برای زمان حال تعریف کنیم تا ببینیم چه می‌شود. شما به مواضع رهبران اروپایی در حمایت از برجام و مطالبی که آنها در خصوص برجام به آن اشاره کردند توجه کنید.
خانم موگرینی علاوه بر رهبران اروپایی در مصاحبه ای که چند ماه پیش در اسلو داشت گفت در هر شرایطی به برجام ادامه می‌دهیم که برخی برداشت کردند این چه با آمریکا و چه بدون آمریکا است. علاوه بر آن مواضع ما سابقه‌ای داریم که به اواسط دهه 90 میلادی باز می‌گردد. زمانی که قانون داماتو در آمریکا تصویب شد. در آن زمان قبل از اینکه شرکت توتال بیاید جانشین شرکت کونکو آمریکایی شود اروپایی ها یک مقرره‌ای در بروکسل تصویب کردند که از شرکت‌های اروپایی حمایت کنند. یعنی می‌گویند شرکت یا بانک اروپایی نسبت به تحریم‌ها نگرانی نداشته باشید در مورد تحریم‌ها و تنبیه‌های مالی که دیگران (یعنی آمریکا علیه شما اعمال کنند) چرا که ما (اتحادیه اروپا) از آن کمپانی‌ها حمایت می‌کنیم. آیا اتحادیه اروپا مجددا چنین کاری خواهد کرد؟ این بحث‌هایی است که الان در خود اتحادیه و بین اروپایی‌ها می شود و طی صحبت‌هایی که خود آنها با آمریکایی‌ها چه در سطح کنگره و چه دولت آمریکا دارند این مسائل مطرح می شود.
سوال: اما در عین حال ما سابقه به هم خوردن توافقات بروکسل و سعدآباد را هم داریم. شما خودتان در تیم مذاکره کننده هسته‌ای بودید. ماجرای تعلیق غنی‌سازی اورانیوم ما و توافقاتی که در آن خصوص صورت گرفته بود، با فشار جرج بوش پسر به هم خورد و اروپایی‌ها هم کنار کشیدند.
روانچی : من با ارزیابی شما مخالفتی ندارم. می‌گویم پیش بینی آن الان زود است وگرنه ما خود را برای بدترین حالت آماده کرده ایم و اگر برجامی در کار نباشد چه بکنیم. از نظر برگشت برنامه هسته‌ای مان در مسیری که در ذهنمان است و آن هم تولید صنعتی در سریع‌ترین زمان ممکن و اینکه همه نیازهای داخلی کشور تامین شود و آنها می‌دانند ما این توانایی را داریم.
سوال: پس در نتیجه شما حتی این احتمال را هم در ذهن دارید که اروپا هم از توافق برجام کنار رود؟
روانچی : اجازه دهید من اینطور به شما بگویم. ما خود را برای بدترین وضع و حالت هم از نظر فنی و هم تحریمی - اقتصادی آماده کردیم. اروپایی‌ها به ظرفیت‌های فنی و اقتصادی ما آگاه هستند. شما ممکن است بگویید با تمام اینها به فشارهای آمریکا تن دهند که عرض کردم ما خود را برای تمام شرایط آماده کردیم.
نکته دیگر مهم که باید تاکید کنم. به یاد داشته باشید مذاکرات ایران و 1+5 برای چه شروع شد؟ از دید ما آمریکایی‌ها به این نتیجه رسیدند که ایران از نظر فنی پیشرفت قابل ملاحظه‌ای کرده است. بنابراین برای اینکه بتوانند با ایران گفتگو کنند و به قول خودشان نگرانی از دستیابی به سلاح هسته ای نداشته باشند. ما که قصد ساخت بمب را نداشتیم اما آنها به خیال خودشان برای اینکه جلوی ما را در این خصوص بگیرند ، وارد شدند. حالا هرکسی که بخواهد برجامی در کار نباشد باید این فکر را بکند که از آن تاریخ 4- 5 سال گذشته، از آن تاریخ دانش هسته ای ما چند برابر پیشرفت داشته است. اگر آن موقع این نگرانی را داشتند و در نهایت به تصمیم توافق رسیدند، چند سال بعد از آن باید چندین بار فکر کنند قبل از اینکه بخواهند دست به کار غیر معقولی بزنند. من اینها را از این باب عرض نمی کنم که ما خوشبین باشیم. اما در نظر داشته باشید که برخی مقامات آمریکایی شعارهایی می‌دهند که فقط در سطح شعار است ولی در عین حال ما اینطور به قضیه نگاه نمی‌کنیم و عقل حکم می کند خود را برای بدترین شرایط هم آماده کنیم.
سوال: در خصوص صحبت‌هایی که قبلا خانم هیلی زده بود مبنی بر اینکه اینکه آمریکا پایبندی ایران به برجام را امضا نکند، معنی آن خروج آن کشور از برجام نیست. احتمالا در نیویورک هم در این خصوص صحبت‌هایی شده است.
روانچی : یکسری مقررات داخلی آمریکا مطرح است و یک سری تعهدات برجامی این کشور. چیزی که خانم هیلی گفته، این است ممکن است آمریکا پایبندی ایران به برجام را تایید نکند ولی، تعلیق تحریم ها را امضا کند. تا جایی که به تعهدات مربوط می شود مهم است که آیا آنها برجام را اجرا می‌کنند یا خیر. البته اینکه بخواهد تایید نکنند، از دید ما نقض برجام است. برای اینکه فضایی که لازم است کار تجاری با ایران انجام شود، لطمه می بیند و تیره و تار می شود و طبیعتا همانطور که ما طی چند ماه گذشته گفتیم یکی از نمونه های بدعهدی آمریکا را همین تلقی کردیم این قطعا از دید ما قابل قبول نیست.
اینکه آمریکا تایید بکند یا نکند، آمریکا در جایگاهی نیست که بخواهد تایید بکند یا نکند. ما مرجعی به نام آژانس بین المللی انرژی اتمی داریم و در متن برجام هم به گزارش های آن سازمان استناد شده است. تا کنون 8 گزارش داده و پایبندی ما به برجام را تایید کرده است. حالا کسی از نیویورک به وین می رود و می خواهد طوری فعالیت کند که بر گزارش آژانس تاثیر بگذارد که اتفاقا دیدیم بعد از سفر ایشان گزارش آقای آمانو مثبت بود و بازهم پایبندی ایران را تایید کرد. اینها نشان دهنده اقدامات غیرحرفه ای است و در عین حال نشان می دهد، طرف آمریکایی از واقعیت به دور است. اینکه برجام توسط ایران اجرایی می شود یا خیر باید توسط یک مرجع مشخصی که در متن برجام به آن اشاره شده مورد اشاره قرار گیرد. آن مرجع 8 بار تاکنون گفته ایران به تعهدات خود در برجام عمل کرده است.
به گزارش پایگاه اطلاع رسانی دولت، برای بیشتر دانستن درباره آنچه در نیویورک گذشته و البته سناریوهای محتمل برای برجام به سراغ مغز متفکر تیم مذاکره کننده هسته‌ای رفتیم. مردی که سالهاست درگیر پرونده هسته‌ای بوده و در ادوار مختلف در تیم مذاکره کننده ایران حضور داشته است. استراتژیست تیم مذاکره کننده هسته‌ای، به واسطه شخصیت آرامش کمتر علاقه دارد در رسانه‌ها طرح شود و همین موضوع کار ما را برای راضی کردن او برای گفت وگویی مطبوعاتی آن‌هم بعد از چندین ماه سخت‌تر کرد.
مجید تخت‌روانچی در 4 ساله دولت اول روحانی، معجزه‌ای در روابط ایران و اروپا انجام داده و تحولی اساسی در مناسبات تهران و بروکسل ایجاد کرده است.
تقریبا روزی نیست که هیات‌های تجاری و سیاسی اروپایی به تهران سفر نکنند و قراردادهای مختلف بین دو طرف امضا نشود. مرد متین وزارت خارجه، حتی از جواد ظریف هم دیپلماتیک‌تر به سوالات پاسخ می‌دهد و همین موضوع یافتن تیتر از این مصاحبه 45 دقیقه‌ای را سخت‌تر هم می‌کند.
معاون اروپا - آمریکای وزارت امور خارجه می‌گوید: «ما خود را برای بدترین شرایط آماده کرده‌ایم، هر چند حتما ترجیح‌مان این نیست که توافقی که برایش دو سال زمان گذاشتیم به راحتی از بین برود، اما اگر با شرایطی مواجه شویم که مزیت‌های خروج از برجام به ماندن در آن بچربد، حتما منافع ملی در اولویت خواهد بود.» مشروح گفت‌وگوی نسبتا چالشی با دکتر مجید تخت‌روانچی پیش روی شماست.
سوال : بحث را با ماجرای رابطه با کانادا آغاز کنیم. بعد از به قدرت رسیدن جاستین ترودو زمزمه‌های زیادی مبنی بر اینکه رابطه ایران و کانادا بهبود پیدا خواهد کرد، شنیده شد، ولی در زمان انتخابات ریاست جمهوری ایران، شاهد بودیم کانادا اجازه نداد صندوق‌های رای ایران در این کشور حاضر باشد و ایرانیان مقیم کانادا مجبور شدند برای رای دادن به آمریکا سفر کنند و روابط دوجانبه هم همچنان قطع است. برای ایجاد رابطه و رفع اختلافات در چه جایگاهی قرار داریم؟
روانچی : ابتدا اجازه دهید پیشینه‌ای درباره چرایی قطع رابطه دو کشور عرض کنم و سپس به سوال شما پاسخ دهم. دولت محافظه‌کار قبلی کانادا روابط خصمانه شدیدی علیه ایران داشت ضمن اینکه علاوه بر دولت، پارلمان کانادا هم چنین سیاستی در قبال ما در پیش گرفته بود و این خصومت سبب شد طی قانونی غیرمتعارف که در پارلمان کانادا به تصویر رسید، مصونیت دولتی ایران لغو شد.
علاوه بر آن، مجموعه مشکلات دیگری هم در این زمینه پدید آمد که در نهایت آنها سفارت خود را در تهران تعطیل کردند. همانطور که شما اشاره کردید، آقای ترودو در مبارزات انتخاباتی اعلام کرد می‌خواهد صفحه جدیدی در روابط با ایران بگشاید. بعد از پیروزی هم این صحبت ها را ادامه داد. موضع ما هم این بوده که در چارچوب اصول حقوق بین‌الملل برای از سرگیری روابط با کانادا استقبال می‌کنیم. گفت وگوهایی هم شروع شد هم در سطح وزرای خارجه و هم در سطح نمایندگی‌های ما در نیویورک. گفت وگوهای کارشناسی هم انجام شده و هیاتی از کانادا چند ماه پیش به تهران آمد و مذاکراتی انجام پذیرفت. این گفت وگوها هنوز به نتیجه ملموسی نرسیده و ما به کانادایی‌ها گفته‌ایم، برای ایجاد یک روابط پایدار دوجانبه، باید این موانع که مهم‌ترین آن قانون غیرمشروع پارلمان کانادا است، اصلاح شود.
سوال : یعنی مصونیت دیپلماتیک ایران در کانادا لغو شده است؟
روانچی : خیر. مصونیت دولتی است که برداشته شده است. یعنی اموال دولت ایران به استثنای اموال دیپلماتیک در آن کشور مصونیت ندارد.
سوال: وضعیت گفت وگوها در این خصوص تاکنون چگونه پیش رفته است؟
روانچی : گفت وگوهای کارشناسی قرار است ادامه پیدا کند و هر جا هم که در اجلاس‌های بین‌المللی زمینه آن وجود داشته باشد که با دولت کانادا یا مقامات کانادایی دیدار داشته باشیم، این کار را خواهیم کرد.
خود آنها هم می‌دانند ایران کشور مهمی در خاورمیانه است. هم از بعد مسائل دوجانبه و موضوعات مورد علاقه طرفین از قبیل مبارزه با تروریسم و امنیت منطقه‌ای و همچنین مسائلی مانند، همکاری‌های اقتصادی دوجانبه. ضمن اینکه ایرانیان زیادی در کانادا زندگی می‌کنند و ما تلاش داریم خدمات کنسولی به آنها ارائه دهیم.
سوال : در خصوص بحث انتخابات چه مشکلی وجود داشت که اجازه برگزاری انتخابات در آنجا داده نشد؟
روانچی : توضیحی که دولت کانادا به ما داد این بود که آنها بر اساس مقررات خود تنها به کشورهایی اجازه برگزاری انتخابات را می‌دهند که در کانادا حضور دیپلماتیک داشته باشند.
سوال: در نتیجه برداشت من از صحبت‌های شما این است که ما ساز و کار مشخصی برای گفت وگو با طرف کانادایی نداریم. چون اشاره کردید در حاشیه اجلاس‌های بین‌المللی اگر فرصتی ایجاد شود گفت وگویی صورت می‌گیرد.
روانچی : عرض کردم. گفت وگوهای کارشناسی قرار است ادامه پیدا کند. چند ماه پیش هیاتی از کانادا به تهران آمد و قرار است این کار ادامه پیدا کند. در کنار آن هم اجلاس‌های بین‌المللی فرصتی است که این موضوع پیگیری شود.
سوال : پس سطح گفت وگوهای کارشناسی است؟
روانچی : فعلا بله. اگر لازم باشد می‌توان به سطح بالاتر هم کشاند.
سوال: در سفر اخیر در نیویورک هم گفت وگویی در این خصوص صورت گرفت؟
روانچی : بله در سفر نیویورک ملاقاتی بین وزرای خارجه دو کشور صورت گرفت که در آن موضوعات دو جانبه، منطقه ای و برجام مورد بحث قرار گرفت و طرفین بر ادامه گفتگوهای کارشناسی در آینده نزدیک تاکید کردند.
سوال : چشم‌انداز این موضوع را چطور می‌بینید؟
روانچی : پیش‌بینی سخت است. ما خواهان ارتقای روابط هستیم ولی به هرحال مشکلات و موانعی که از سوی دولت کانادا اعمال شده باید رفع شود.
سوال: به بحث برجام برسیم. بحثی که در هفته‌های اخیر مطرح شده این است که اگر آمریکا بخواهد از برجام خارج شود، سناریوهای ایران چه خواهد بود؟ آیا حتی در صورت خروج آمریکا هم ما برجام را ادامه خواهیم داد؟ در نیویورک هم مفصل در این رابطه مذاکرات و گفتگوهایی صورت گرفت.
روانچی: در پاسخ به این سوال ابتدا باید اصولی را در نظر داشته باشیم. برجام توافقی چندجانبه است و بعد از توافق بین ایران و 6 قدرت جهان به شورای امنیت سازمان ملل رفته و ضمیمه قطعنامه 2231 آن شورا هم شده است.
این موضوع از چه باب حائز اهمیت است؟ از این منظر که توافقی دو یا صرفا چندجانبه بین کشورها نیست، بلکه در شورای امنیت سازمان ملل به ثبت رسیده و تصویب شده است. در نتیجه بر اساس حقوق بین‌الملل یک طرف نمی‌تواند بگوید من این قرارداد را قبول ندارم و آنرا اجرا نمی‌کنم.
آقای ترامپ پیش از به قدرت رسیدن و همچنین پس از حضور در کاخ سفید شعار کنار گذاشتن برجام را مطرح کرده است. از سوی دیگر عکس‌العمل‌های کشورهای دیگر نشان می‌دهد، این اقدام احتمالی آمریکا، تنها باعث انزوای این کشور خواهد شد. ضمن اینکه در عین اینکه تمام کشورهای عضو ممکن است انتقاداتی نسبت به برجام داشته باشند، اما به غیر از آمریکا دیگر کشورها هم‌نظر هستند که این توافق قابل مذاکره مجدد نیست. اینها مواردی است که نه تنها تهران که اروپایی‌ها هم بر آن تاکید دارند. از خانم موگرینی تا مقامات کشورهای مختلف در سطوح عالی و رهبران کشورهای اروپایی گفته اند معنی ندارد تفاهمی که برای حصول به آن 2 سال زحمت کشیده شده دوباره باز شود. این نشان می‌دهد نظر جامعه بین‌المللی نسبت به این توافق چیست. حالا اینکه ترامپ نهایتا چه خواهد کرد سخت است پیش بینی کنیم. ترامپ در مبارزات انتخاباتی شعارهایی داد که بعد از حضور در کاخ سفید در خصوص برخی از آنها به مرور زمان نظر خود را تغییر داد. ولی بعضی ها را همچنان ادامه داده است. اینکه با برجام چه می‌خواهد بکند مشخص نیست. ما برای سناریوهای مختلف خود را آماده کردیم و این چیزی نیست که الان به فکر افتاده باشیم. مدت‌هاست روی این موضوع کار می‌کنیم اگر این اتفاق افتاد چه عکس‌العملی داشته باشیم و اگر اتفاق دیگری رخ داد چه بکنیم. با کشورهای دیگر چه نوع ارتباطی تعریف کنیم. روی تمام این سناریوها کار شده و چیزی نیست که یک دفعه از چنین اتفاق و تصمیمی متعجب شویم.
اگر ترامپ بخواهد از برجام کنار بکشد در زمان لازم موضع مناسب را انتخاب خواهیم کرد. ما انتخاب‌های مختلفی پیش روی خود داریم و دستمان برای این انتخاب‌ها باز است. در آن شرایط ارزیابی خواهیم کرد که بهترین انتخاب‌مان چیست. برجام مثل یک جاده دو طرفه است و شما نمی‌توانید انتظار داشته باشید فقط از یک بخش آن ماشین حرکت کند. فقط افرادی که در یک طرف خیابان هستند، بهره‌مند شوند. اگر به جایی برسیم که بهره‌مندی که در برجام برای ما پیش‌بینی شده به میزان مطلوبمان نباشد، شک نکنید که منافع ملی چارچوب تصمیم خواهد بود و اگر لازم باشد برجام را کنار خواهیم گذاشت البته ما آغاز کننده نقض برجام نخواهیم بود. اما پیش‌بینی شرایط آینده راحت نیست. ضمن اینکه توجه داشته باشید، اگر به جایی برسد که دیگر با برجامی سر و کار نداشته باشیم، برنامه هسته‌ای ما به راحتی می‌تواند به آنچه ما مسیر تولید صنعتی هسته‌ای مدنظرمان بوده بازگردد.
سوال: سخنرانی ترامپ در سازمان ملل را چگونه تحلیل می‌کنید؟
روانچی : جناب آقای دکتر روحانی و جناب آقای دکتر ظریف در مورد این سخنرانی اظهار نظر کرده اند و نیازی به تکرار آن مواضع نیست. تنها چیزی که می خواهم اضافه کنم این است که سخنان ترامپ جدای از لحن و محتوای بسیار زشت و سبک آن، به دلیل خارج از عرف بین الملل بودن آن که به گفته برخی کارشناسان متعلق به قرن نوزدهم بود مورد انتقاد بسیاری از اعضای ملل متحد قرار گرفت.
سوال: دیدار وزرای خارجه 5+1 که با حضور وزیرخارجه آمریکا صورت گرفت چگونه بود؟ روانچی : به ویژه که رسانه‌های آمریکایی گزارش دادند، نظر تیلرسون پس از دیدار با آقای ظریف قدری تغییر کرده و حالا تلاش دارد ترامپ را راضی کند، آمریکا از برجام خارج نشود.
در جلسه مزبور همه اعضا به غیر از آقای تیلرسون از برجام به عنوان یک دستآورد بزرگ بین المللی که مورد حمایت اکثریت قریب به اتفاق جامعه بین المللی قرار دارد یاد کردند. همه به استثنای آمریکا تاکید کردند که برجام صرفا در مورد موضوع هسته ای بوده و نباید موضوعات دیگر را در آن دخالت داد و نباید مورد مذاکره مجدد قرار گیرد.
همه اعضا از جمله آمریکا بر انجام تعهدات فنی برجامی ایران که در گزارشات متعدد آژانس بر آن تاکید شده صحه گذاشتند. در آن جلسه آقای دکتر ظریف به تفصیل موارد نقض برجام توسط آمریکا از جمله آخرین نمونه آن که در سخنان موهن ترامپ در مجمع عمومی مشهود بود را تشریح کرد. در مجموع می توان گفت که در جلسه وزرای خارجه 5+1 نیویورک همه اعضا در یک طرف بودند و آمریکا در طرف دیگر
سوال: نگاه آمریکا را اگر بخواهیم بررسی کنیم، تغییر و تحولاتی که در حلقه مشاوران و نزدیکان آقای ترامپ صورت گرفته به ویژه استیو بنن که اخیرا هم برکنار شده را چگونه می‌بینید؟ این تغییرات تاثیری در نگاه آمریکا به مسئله ایران ایجاد می‌کنند؟
روانچی: این واقعیت وجود دارد که افراد تندرو امروز تعداشان نسبت به زمانی که تازه آقای ترامپ وارد کاخ سفید شد، کمتر شده است. حال این به این معناست که ترامپ با واقع‌بینی می‌خواهد سیاست‌های خود را در مورد ایران تغییر دهد؟ جای سوال است و نمی‌توان به صورت قطعی گفت خروج این افراد از دولت ترامپ به این معناست که قرار است کاخ سفید سیاست‌های معقول و واقع‌بینانه در مورد ایران اتخاذ کند. بالاخره طیف‌های مختلفی در داخل آمریکا هستند، خیلی از کسانی که الان در مصدر قدرت هستند، مواضع ضد ایرانی داشتند و دارند. بنابراین ما خیلی دل خود را خوش نمی‌کنیم که فرد تندرویی از اینجا رفت و فرد دیگری جای وی آمد.
سیاست‌های آمریکا در قبال ایران مجموعا سیاست‌های خصمانه‌ای است و ما با واقع‌بینی به تحولات نگاه می‌کنیم. اینکه یک شخصی بیاید و فرد دیگری بیاید در تصمیمات ما تعیین‌کننده نیست.
سوال: روابط ما با اروپا یکی از نقاط قوت سیاست خارجی دولت یازدهم بوده است. هرچقدر در موضوعات منطقه‌ای همچنان تنش در منطقه خاورمیانه حکمفرماست ما توانستیم به خوبی روابط با اروپا را احیا، بازسازی و ترمیم کنیم. فکر می‌کنید این بهبود روابط تا چه سطحی ادامه پیدا می‌کند؟ چون ما در دهه هفتاد شمسی هم این روابط خوب را داشتیم اما با فشار آمریکا هم آن روابط به هم خورد هم توافقات هسته‌ای. سوال اصلی این است که اروپا تا چه اندازه حاضر خواهد شد در این مسیر با ایران بیاید و پیرو آمریکا نشود؟
روانچی: به درستی اشاره کردید روابط ما با اروپا در مقایسه با چند سال گذشته کاملا متفاوت شده است. در طول مذاکرات برجام هم سه کشور اروپایی و هم نماینده عالی اتحادیه اروپا چه خانم اشتون و چه خانم موگرینی نقش مثبتی داشتند تا به این توافق برسیم. اگرچه طبیعی است در طول مذاکرات اختلاف نظرهایی هم وجود داشت و ما با برخی کشورهای اروپایی در برخی موضوعات اتفاق نظر نداشتیم ولی نهایتا آنچه به دست آمد با حمایت و نقش مثبت اروپایی‌ها بود. بعد از مذاکرات دیدید که رفت و آمد‌های زیادی هم از سوی اروپایی‌ها به تهران و هم از طرف ما به اروپا صورت گرفت و اروپایی‌ها اشتیاق زیادی داشتند که بعد از سال ها دوری از ایران هم مقامات سیاسی و هم مقامات اقتصادی در مورد مسائل دوجانبه سیاسی و امنیتی، منطقه‌ای، تروریسم، مهاجرت، پناهجویان و امثال آن وارد گفت و گو با ایران شوند.
اروپا در موارد قابل توجهی از این مشکلات علاقه دارد با ایران صحبت کند. در طول چند سال گذشته خانم موگرینی چهار بار به ایران آمده، دوبار برای مسائل سوریه و منطقه و دو بار دیگر به عنوان نماینده اتحادیه اروپا درباره مسائل دوجانبه. در یک سفرش 7 کمیسیونر اروپایی آمدند و اینها در حوزه‌های مختلف با همتایان ایرانی خود دیدار کردند. از ایران سفرهای زیادی از سوی وزرای ما به این کشورها صورت گرفت.
در سطوح پایین تر از وزیر، مدیرکل‌های زیادی رفتند و آمدند. تفاهمات زیادی صورت گرفته، علاقه دو طرف برای اینکه روابط عمیق‌تر شود زیاد است. برجام نقطه مهمی در این علاقه طرفین برای کار متقابل بوده است. فقط کار ما و اروپا مسائل دوجانبه نیست، در عین اینکه مسائل دوجابنه بخش قابل توجهی از آن است. در حوزه اقتصاد از سال 2013 که مذاکرات هسته‌ای شروع شد تا 2016 صادرات ما به اروپا هفت برابر شده است. تجارت ما با اروپا در 2016 چیزی حدود 15 میلیارد دلار است که این رقم طبیعتا ظرفیت بسیار بالایی برای پیشرفت دارد. حضور شرکت‌های اروپایی که اخیرا مهم‌ترینش توتال بوده و جالب است این قرارداد زمانی امضا شد که دو هفته به امضای دوباره تمدید تعلیق تحریم‌های ایران توسط ترامپ زمان مانده بود. اینکه توتال قبل از آن این قرارداد را امضا کرد، علامتی است که اروپایی‌ها علاقه دارند با ایران کار کنند.
سوال : این همکاری‌هایی که می فرمایید در چه حوزه‌هایی بوده است؟
روانچی: زمینه‌های همکاری متفاوت است. به عنوان مثال همکاری‌های هسته‌ای. یکی از مواردی که اینها قبل از مذاکرات رویش دست گذاشته بودند، ممنوعیت هر نوع همکاری با ایران و تحریم بخش هسته‌ای و مقامات ما بود. همان اروپا امروز با ایران در حوزه هسته‌ای قرارداد همکاری می‌بندد. چند وقت پیش سازمان انرژی اتمی دو قرارداد همکاری به ارزش 5 میلیون یورو امضا کرد که قرار شد در زمینه ایمنی هسته‌ای و همکاری صلح آمیز هسته‌ای صورت پذیرد. امری که در ضمیمه شماره 3 برجام هم به آن اشاره شده. ما امروز با تعداد زیادی از کشورهای اروپایی همکاری هسته‌ای داریم. این نکته‌ای است که شاید خیلی در موردش صحبت نشده.
سوال : در سطح دانشگاهی؟
روانچی : هم دانشگاهی و هم در ارتباط با پروژه های مختلف. در چند ماه آینده سمینار ایران و اتحادیه اروپا در زمینه همکاری هسته ای برای دومین بار در اصفهان برگزار خواهد شد. سال گذشته در بروکسل بود. این نشان می‌دهد دو طرف علاقه‌مندند در این حوزه کاری که حوزه دانش سطح بالاست و دانش معمولی نیست با یکدیگر کار کنند.
سوال: این صحبت های شما متین و خود من هم قبول دارم که ما دوره بسیار خوبی در زمینه روابط با اروپا داشتیم ولی تمام اینها مربوط به امروز است. با توجه به اظهارات ترامپ و مقامات آمریکایی، اگر واشنگتن از برجام خارج شود چه خواهد شد؟ آیا تجربه دوران جرج بوش پسر تکرار می شود؟
روانچی : اینکه بخواهیم آینده را به صورت دقیق پیش بینی کنیم که عملی نیست. ما بر اساس صحبت‌هایی که هم مقامات اروپایی به صورت علنی و هم در گفتگوهای دوجانبه به ما گفتند می‌توانیم معیاری برای قضاوت برای زمان حال تعریف کنیم تا ببینیم چه می‌شود. شما به مواضع رهبران اروپایی در حمایت از برجام و مطالبی که آنها در خصوص برجام به آن اشاره کردند توجه کنید.
خانم موگرینی علاوه بر رهبران اروپایی در مصاحبه ای که چند ماه پیش در اسلو داشت گفت در هر شرایطی به برجام ادامه می‌دهیم که برخی برداشت کردند این چه با آمریکا و چه بدون آمریکا است. علاوه بر آن مواضع ما سابقه‌ای داریم که به اواسط دهه 90 میلادی باز می‌گردد. زمانی که قانون داماتو در آمریکا تصویب شد. در آن زمان قبل از اینکه شرکت توتال بیاید جانشین شرکت کونکو آمریکایی شود اروپایی ها یک مقرره‌ای در بروکسل تصویب کردند که از شرکت‌های اروپایی حمایت کنند. یعنی می‌گویند شرکت یا بانک اروپایی نسبت به تحریم‌ها نگرانی نداشته باشید در مورد تحریم‌ها و تنبیه‌های مالی که دیگران (یعنی آمریکا علیه شما اعمال کنند) چرا که ما (اتحادیه اروپا) از آن کمپانی‌ها حمایت می‌کنیم. آیا اتحادیه اروپا مجددا چنین کاری خواهد کرد؟ این بحث‌هایی است که الان در خود اتحادیه و بین اروپایی‌ها می شود و طی صحبت‌هایی که خود آنها با آمریکایی‌ها چه در سطح کنگره و چه دولت آمریکا دارند این مسائل مطرح می شود.
سوال: اما در عین حال ما سابقه به هم خوردن توافقات بروکسل و سعدآباد را هم داریم. شما خودتان در تیم مذاکره کننده هسته‌ای بودید. ماجرای تعلیق غنی‌سازی اورانیوم ما و توافقاتی که در آن خصوص صورت گرفته بود، با فشار جرج بوش پسر به هم خورد و اروپایی‌ها هم کنار کشیدند.
روانچی : من با ارزیابی شما مخالفتی ندارم. می‌گویم پیش بینی آن الان زود است وگرنه ما خود را برای بدترین حالت آماده کرده ایم و اگر برجامی در کار نباشد چه بکنیم. از نظر برگشت برنامه هسته‌ای مان در مسیری که در ذهنمان است و آن هم تولید صنعتی در سریع‌ترین زمان ممکن و اینکه همه نیازهای داخلی کشور تامین شود و آنها می‌دانند ما این توانایی را داریم.
سوال: پس در نتیجه شما حتی این احتمال را هم در ذهن دارید که اروپا هم از توافق برجام کنار رود؟
روانچی : اجازه دهید من اینطور به شما بگویم. ما خود را برای بدترین وضع و حالت هم از نظر فنی و هم تحریمی - اقتصادی آماده کردیم. اروپایی‌ها به ظرفیت‌های فنی و اقتصادی ما آگاه هستند. شما ممکن است بگویید با تمام اینها به فشارهای آمریکا تن دهند که عرض کردم ما خود را برای تمام شرایط آماده کردیم.
نکته دیگر مهم که باید تاکید کنم. به یاد داشته باشید مذاکرات ایران و 1+5 برای چه شروع شد؟ از دید ما آمریکایی‌ها به این نتیجه رسیدند که ایران از نظر فنی پیشرفت قابل ملاحظه‌ای کرده است. بنابراین برای اینکه بتوانند با ایران گفتگو کنند و به قول خودشان نگرانی از دستیابی به سلاح هسته ای نداشته باشند. ما که قصد ساخت بمب را نداشتیم اما آنها به خیال خودشان برای اینکه جلوی ما را در این خصوص بگیرند ، وارد شدند. حالا هرکسی که بخواهد برجامی در کار نباشد باید این فکر را بکند که از آن تاریخ 4- 5 سال گذشته، از آن تاریخ دانش هسته ای ما چند برابر پیشرفت داشته است. اگر آن موقع این نگرانی را داشتند و در نهایت به تصمیم توافق رسیدند، چند سال بعد از آن باید چندین بار فکر کنند قبل از اینکه بخواهند دست به کار غیر معقولی بزنند. من اینها را از این باب عرض نمی کنم که ما خوشبین باشیم. اما در نظر داشته باشید که برخی مقامات آمریکایی شعارهایی می‌دهند که فقط در سطح شعار است ولی در عین حال ما اینطور به قضیه نگاه نمی‌کنیم و عقل حکم می کند خود را برای بدترین شرایط هم آماده کنیم.
سوال: در خصوص صحبت‌هایی که قبلا خانم هیلی زده بود مبنی بر اینکه اینکه آمریکا پایبندی ایران به برجام را امضا نکند، معنی آن خروج آن کشور از برجام نیست. احتمالا در نیویورک هم در این خصوص صحبت‌هایی شده است.
روانچی : یکسری مقررات داخلی آمریکا مطرح است و یک سری تعهدات برجامی این کشور. چیزی که خانم هیلی گفته، این است ممکن است آمریکا پایبندی ایران به برجام را تایید نکند ولی، تعلیق تحریم ها را امضا کند. تا جایی که به تعهدات مربوط می شود مهم است که آیا آنها برجام را اجرا می‌کنند یا خیر. البته اینکه بخواهد تایید نکنند، از دید ما نقض برجام است. برای اینکه فضایی که لازم است کار تجاری با ایران انجام شود، لطمه می بیند و تیره و تار می شود و طبیعتا همانطور که ما طی چند ماه گذشته گفتیم یکی از نمونه های بدعهدی آمریکا را همین تلقی کردیم این قطعا از دید ما قابل قبول نیست.
اینکه آمریکا تایید بکند یا نکند، آمریکا در جایگاهی نیست که بخواهد تایید بکند یا نکند. ما مرجعی به نام آژانس بین المللی انرژی اتمی داریم و در متن برجام هم به گزارش های آن سازمان استناد شده است. تا کنون 8 گزارش داده و پایبندی ما به برجام را تایید کرده است. حالا کسی از نیویورک به وین می رود و می خواهد طوری فعالیت کند که بر گزارش آژانس تاثیر بگذارد که اتفاقا دیدیم بعد از سفر ایشان گزارش آقای آمانو مثبت بود و بازهم پایبندی ایران را تایید کرد. اینها نشان دهنده اقدامات غیرحرفه ای است و در عین حال نشان می دهد، طرف آمریکایی از واقعیت به دور است. اینکه برجام توسط ایران اجرایی می شود یا خیر باید توسط یک مرجع مشخصی که در متن برجام به آن اشاره شده مورد اشاره قرار گیرد. آن مرجع 8 بار تاکنون گفته ایران به تعهدات خود در برجام عمل کرده است.
گزارش خطا
ارسال به دوستان
نسخه چاپی
ذخیره عضویت در خبرنامه خبرهای مرتبط
پربحث ترین عناوین
پرطرفدار ترین عناوین
لینک های مفید