خوشنویسی و ادبیات با همدیگر عجین هستند/ تشویق ناظم مدرسه مرا به سوی خوشنویسی کشاند

ابوذر خدایاری متولد 1345 در میانه، فارغ التحصیل انجمن خوشنویسان ایران و مدرس خوشنویسی و استاد دانشگاه فرهنگ و هنر است.

آفتاب‌‌نیوز : ابوذر خدایاری خوشنوسی را از سال 1364 به طور حرفه ای آغاز کرده است و تاکنونی نیز آثار زیادی را خلق کرده است. در ادامه گفتگوی وی را با خبرنگار ایران اکونومیست، می خوانید:

** خوشنویسی را از چه سالی شروع نمودید و از محضر کدامیک از اساتید بهره بردید؟

در بیان ارزش، جایگاه و اهمیت قلم همان بس که قرآن کریم فرموده است «ن و القلم و مایسطرون» سوگند به قلم و آنچه می نویسد. و چه زیبا و بزرگ است این قلم که خدا بر آن سوگند یاد می کند. چه سوگند عجیبی در واقع آنچه به آن سوگند یاد شده است ظاهرا موضوع کوچکی است، یک قطعه نی، و یا چیزی شبیه به آن، و کمی ماده سیاه رنگ، و سپس سطوری که بر صفحه کاغذ ناچیز رقم زده می شود.

اینجانب خوشنویسی را سال 1364 با استاد اسدی و استاد غفاری یقین که از شاگردان برجسته استاد اخوین هستند شروع کردم و بعد از آن این اساتید بنده رو به استاد اخوین که یکی از خوشنویسان مطرح دنیا و جزء چهره ماندگار خوشنویسی کشور می باشند معرفی کردند و تا پایان مرحله فوق ممتازی از محضر استاد بهره بردم و همچنین یک سال نیز دوره فوق ممتازی را با استاد امیرخانی که ایشان هم از چهره های ماندگار خوشنویس کشور هستند کار کردم و خط شکسته را در مرحله عالی با استاد کابلی و خط نسخ را در مرحله ممتاز با استاد موحد حسینی شروع کردم.

** چرا و چطور شد که از بین هنرهای مختلف به خوشنویسی علاقه مند شدید؟

چون خط تحریری یا همان خط خودکاری به حمدلله در بین خانواده ما ارثی است، و همگی خط خوبی داریم. و خودم هم در سال دوم ابتدایی خطم خودش را نشان داد. معلمین و مدیران مدرسه از خط خوبم تعجب میکردند و یادم هست که یکی از معلمین می گفت این پسر در آینده خطاط می شود در حالیکه من نمیدانستم اصلا خطاط یعنی چه؟ و یک بار سر همین مسئله، ناظم مدرسه که از خط خوب من اطلاعی نداشت و فکر میکرد مشقم را کس دیگری نوشته، کتکم زد. کلاس پنجم دبستان بودم که خط را با قلم درشت می نوشتیم دیدم خیلی خوب می نویسم حتی معلممان یک بار قلم را از من گرفت که بنویسد، وقتی نوشت گفت: نه، تو از من بهتر می نویسی. و از همان زمان به خوشنویسی علاقه مند شدم.

** به نظر شما آیا خوشنویسی ذاتی است یا اکتسابی؟ تعلیم چقدر در خوشنویس شدن یک فرد موثر است؟

به نظر من خوشنویسی ذاتی است، معمولا افرادی که خوشنویس هستند و یا خط خوبی دارند، پدرشان یا پدربزرگشان و یا حتی مادر و مادربزرگشان خط خوبی داشته اند، فرقی نمیکند خانواده مادری یا پدری. ولی افرادی هم هستند که خط تحریری خوبی ندارند ولی با تمرین زیاد و علاقه فراوان و تعلیم مداوم خوشنویس خوبی شده اند. تعلیم در خوشنویس شدن یک فرد تاثیر زیادی دارد مخصوصا که نزد یک استاد خوب تعلیم دیده باشد.

** به طور متوسط روزی چند ساعت مشق خط می کنید؟

در دورانی که در انجمن خوشنویسان ایران آموزش می دیدم همیشه شبها تا صبح خط می نوشتم ولی در حال حاضر چون مدرس دانشگاه های فرهنگ و هنر هستم و خوشنویسی تدریس میکنم فکر میکنم روزی 2 الی 3 ساعت مشق خط می کنم.

** از بین قالب های خوشنویسی، (قطعه نویسی، چلیپا، سیاه مشق و ...) به کدام یک بیشتر علاقه دارید؟

معمولا به همه قالب های خوشنویسی علاقمند هستم و همه را می نویسم ولی از بین آنها به قطعه نویسی علاقه بیشتری دارم.

** به عنوان یک هنرمند خوشنویس با اشعار و کلمات بزرگان سروکار زیادی دارید، رابطه میان ادبیات و هنر خوشنویسی را در فرهنگ ایرانی چطور ترسیم می کنید؟

خوشنویسی و ادبیات با همدیگر عجین هستند. بار انتقال ادبیات از یک نسل به نسل بعدی و آینده در طی چند قرن بر دوش خوشنویسی بوده و بسیاری از مطالب ادبی که ماندگار شده اند، باعث اینها خوشنویسی بوده است. مانند ضرب المثل ها، اشعار شاعران بزرگ و فلاسفه و حکیمان. بالعکس ادبیات هم به خوشنویسی کمک کرده، شما وقتی به نمایشگاه خوشنویسی تشریف می برید می بینید بیشترین مطالب و اثر آنها مربوط به ادبیات کشور است که خوشنویسان تحریر میکنند.

** با توجه به اینکه نستعلیق را عروس خطوط اسلامی لقب داده اند و خطی که در کمال اعتدال و توازن است، جایگاه خط شکسته را چطور می بینید؟

بله، خط نستعلیق تبلوری از شکوه، ظرافت و شیوایی در خوشنویسی است و در حقیقت یکی زیباترین، نفیس ترین، ظریف ترین و سخت ترین خطوط به شمار می رود به همین دلیل عروس خطوط نامگداری شده است.

خط شکسته به جهت سرعتی که در تحریر دارد ابداع شده و مسائل دست و پا گیر خط نستعلیق را ندارد و این خط هم که مخصوص ایرانیان است در دنیا شناخته شده است البته بعد از نستعلیق. شما میدانید ما دو نوع خط شکسته داریم که یک نوعش به راحتی قابل خواندن نیست ولی نوع دیگرش که عوام هم می توانند بخوانند در جامعه جایگاه خوبی دارد.

** رشد و پیشرفت روز افزون گرافیک و کامپیوتر، چه نقشی در رشد و یا عدم رشد هنر خوشنویسی دارد؟

از زمانی که کامپیوتر وارد عرصه شده به نظر من باعث شده که خط به حالت انتزاعی و هم به جوهر هنر نزدیک بشود، مثلا خوشنویس از طریق کامپیوتر می تواند بهترین ترکیب های خوشنویسی را با نهایت هنر بکار ببرد که این از مزایا و حسن کامپیوتراست. ولی از طرف دیگر، ایرادهای زیادی هم دارد که کاتب هایی که یک کتاب را با دست می نوشتند، الان بیشتر با کامپیوتر انجام میشود که این به ضرر خوشنویس می باشد.

** توصیه شما به هنرجویان جوان که تازه وارد این عرصه شده اند چیست؟

باید ببینیم که هدفشان چیست. یه عده ای از جوانان وقتی زیبایی خط را می بینند دوست دارند در کلاسهای خوشنویسی ثبت نام کنند و کار کنند، این خیلی خوبه ولی آنهایی که عشق این هنر را دارند باید برای خودشان استاد خوب را انتخاب بکنند و از روی سرمشق استاد مشق کنند و در تمرین ممارست داشته باشند و خودشان را در فضای خوشنویسی قرار بدهند، در نمایشگاه های خوشنویسی شرکت کنند. چون آموزش هنر مخصوصا خوشنویسی به زمان بیشتری نیاز دارد و واقعا سخت هم هست و هر کسی به مراحل بالاتر نمی رسد، از سختی کار نترسند و تلاش کنند.

** جایگاه زنان را در هنر خوشنویسی امروز چطور ارزیابی می کنید؟

از نظر کمی الحمدلله استقبال خانم ها خیلی عالی است و دوست دارند توانایی هایشان را نشان بدهند و خدا را شکر توانمند هم هستند و پشتکار زیادی دارند. ولی چون اکثرا وقتی ازدواج می کنند مشکلاتشان بیشتر شده و متاسفانه نمی توانند ادامه بدهند و به همین خاطر نمی توانند به مراحل بالاتر برسند. ولی بنده به عنوان مدرس دانشگاه می بینم که اکثر دانشجویان کلاس را خانم ها تشکیل می دهند چه در رشته نقاشی و چه در گرافیک و چه در بقیه رشته های هنری. در حال حاضر نزدیک به 20 نفر از خانم ها در رشته خوشنویسی استاد ماهری هستند و مشغول آموزش می باشد و جایگاه خوبی در هنر خوشنویسی دارند.

در پایان تعدادی از آثار این هنرمند را ملاحظه می کنید: