بعد از مصدق؛ حالا خيابانی برای بازرگان

مصدق صاحب خیابان شد؛ در روزهای منتهی به روز ملی شدن صنعت نفت، خیابان نفت به نام «مصدق» نامگذاری شد و شورای شهر پنجم در نهایت توانست نامگذاری خیابانی به نام مصدق را به سرانجام برساند.

آفتاب‌‌نیوز :

پرونده‌ای که از شورای شهر اول به روی میز آمده بود اما هیچگاه به سرانجام نرسیده بود تا اینکه دیروز اعضای شورای شهر تهران به تغییر نام خیابان نفت به نام «مصدق» رای مثبت دادند.

به گزارش آفتاب‎نیوز؛ 7 بهمن بود که «آرمان» برای نخستین بار با انتشار عکس مصدق در صفحه نخست خود، طی گزارشی بر ضرورت نامگذاری خیابانی به نام «مصدق» تاکید کرد و نوشت: «الان سال‌هاست که نام زیباترین و گران‌ترین خیابان قاهره مزین به‌نام دکتر محمد مصدق است. با اين وجود، پس از چندين دوره، هنوز شوراهاي شهر مختلف اصولگرا و اصلاح‌طلب نتوانسته‌اند يك كوي و برزن را به ياد افتخار ملي شدن صنعت نفت نامگذاري كنند.» و از شورای شهر پنجم خواست تا در این نامگذاری تعجیل کنند که دیروز این امر محقق شد. پیشنهاد نامگذاری خیابانی به نام «دکترمحمد مصدق»، به شورای اول شهر تهران بازمی‌گردد، اما عمر این شورا و اتفاقاتی که پیرامون آن رخ داد به بررسی این پیشنهاد نرسید تا اینکه تعدادی از اعضای شورای سوم شهر تهران بار دیگر تلاش کردند تا یکی از خیابان‌های تهران را به نام «مصدق» بگذارند اما در ‌نهایت آنها هم راه به جایی نبردند. در شورای شهر چهارم هم بحث نامگذاری خیابان «نفت» به جایی نرسید تا اینکه اعضای شورای شهر پنجم در نهایت با نامگذاری خیابان نفت به مصدق این پرونده را به پایان رساندند.

حذف مصدق در سال 60

در خرداد 60 وزارت کشور در اطلاعیه‌ای از تغییر نام خیابان «مصدق» به «ولیعصر» خبر داد. آن طور که محمد توسلی اولین شهردار تهران به یکی از رسانه‌ها گفته است: «خیابان پهلوی سابق در جریان راهپیمایی تاسوعا و عاشورا توسط مردم و در جریان انقلاب اسلامی به نام دکتر مصدق نامگذاری شد و چهارراه مصدق یعنی تقاطع ولیعصر و انقلاب فعلی، به همین ترتیب نامگذاری شد؛ این نامگذاری با توجه به سوابق تاریخی و نقشی که دکتر مصدق در زمینه ملی‌ کردن صنعت نفت داشت و گام بلندی که در زمینه آزادی و دموکراسی در کشور برداشت و خدمات تاریخی او، توسط شورای نامگذاری شهر تهران تصویب شد و بنابراین، خیابان پهلوی سابق، خیابان دکتر مصدق نام گرفت که از میدان راه‌آهن تا تجریش بود. در دوره بعد، آقای فلسفی در نماز جمعه سخنرانی کردند و در نتیجه این نام به «ولیعصر» تغییر پیدا کرد.»

مصر داشت؛ ایران نداشت!

طی سال‌هایی که پرونده نامگذاری خیابانی به نام مصدق روی میز شورای شهر گشوده بود، برخی به اسم خیابانی در قاهره اشاره می‌کردند: «خیابان مصدق» و افسوس می‌خوردند که چرا باید نام یک قهرمان ملی ایران بر دیوار خیابانی در مصر باشد اما تلاشی برای این نامگذاری در ایران صورت نمی‌گیرد. ماجرای نامگذاری خیابانی در مصر به نام مصدق چنین بود که جمال عبدالناصر رهبر ملی‌گرای مصر بعد از کودتا و از میان برداشتن پادشاهی مصر و آوردن جمهوری مصر همیشه عقاید مصدق را تمجید می‌کرد و حتی ملی شدن کانال سوئز را با الهام از کار دکترمصدق در ملی شدن نفت انجام داد. بر اساس کتاب اسناد نام خلیج‌فارس، میراثی کهن و جاودان، در مرکز قاهره خیابان مصدق و خیابان خلیج‌فارس و خیابان ایران و خیابان طهران وجود دارد. بخشی از فیلم مستند خلیج‌فارس به اسناد خلیج‌فارس در قاهره و تاریخچه تابلوهای خیابان‌های مصدق، ایران و طهران و شارع خلیج‌فارس در قاهره اختصاص دارد. در طول جنگ یوم کیپور میان مصر و اسرائیل، محمدرضا پهلوی، پادشاه وقت ایران کمک‌های مهمی را به ارتش مصر در مقابل ارتش اسرائیل به عمل آورد. مصر، برای سپاسگزاری از ایران، ۲ خیابان و ۲ میدان قاهره را به نام خیابان محمدرضا شاه پهلوی و خیابان ایران و میدان تهران و میدان فرح نام‌گذاری کرد. سال‌ها پس از انقلاب ۱۳۵۷ ایران، مصر در راستای عادی‌سازی روابط میان دو کشور، نام خیابان پهلوی قاهره را به نام مصدق تغییر داد.

مخالفان نامگذاری به نام مصدق

فرزند آیت‌ا... کاشانی از مخالفان سرسخت نامگذاری خیابانی به نام مصدق است که بارها این مخالفت را نشان داده است. این مخالفت ارتباطی با امروز ندارد و به اختلافات میان مرحوم آیت‌ا... کاشانی و دکتر مصدق درسالیان قبل باز می‌گردد. اختلافاتی که ریشه در تعیین حدود اختیارات داشت. یک مورد آن اختلافات تقاضاي اختيارات بود که دکتر مصدق از مجلس مي‏خواهد که مجلس براي شش ماه، اختيار قانونگذاري به دکتر مصدق بدهد تا هر لايحه‏اي که آقاي دکتر مصدق امضا مي‏کند، قانون بشود. مرحوم آيت‏ا... کاشاني مي‏گفت که اصلا مجلس حق اين کار را ندارد. وکلاي مجلس حق تفويض قانونگذاري‌شان را به يک شخص ندارند. اگر چنين کاري بکند، نقض غرض است. مشروطيت نقض مي‏شود. اختلافات در اينجا شدت پيدا مي‏کند بين دکتر مصدق و مرحوم آيت‏ا... کاشاني. محمود کاشانی فرزند آیت‌ا... کاشانی در مخالفت با نامگذاری خیابانی به نام مصدق در یادداشتی آورده بود: «مهم‌ترین افتخاری که به مصدق نسبت داده شده این است که او را پایه‌گذار فکر ملی کردن نفت شمرده‌اند. این یک دروغ تاریخی است و دلایل فراوانی بر رد آن وجود دارد. قرارداد نفت سال 1312، در مجلس دوره پانزدهم از سوی شادروان عباس اسکندری به چالش کشیده شد. وی در نطق طولانی و مستدل خود و اعتراضاتی که به سیدحسن تقی‌زاده وزیر وقت دارائی و امضاکننده این قرارداد کرد سرانجام در جلسه 30 مرداد 1327 برای نخستین بار ابتکار عمل را به دست گرفت و اعلام کرد: «دولت باید امروز صنعت نفت را ملی اعلام کند و خودش استخراج نفت را به دست گیرد».

پیشنهادی دیگر

عضو شورای شهر تهران پیشنهاد نامگذاری خیابانی به نام مهندس مهدی بازرگان را ارائه کرد. احمد مسجدجامعی با بیان اینکه خوشبختانه نامگذاری خیابانی به نام مصدق به نتیجه رسید، گفت: خوب است به نقش مهندس مهدی بازرگان در مبارزه با استعمار انگلیس و مدیریت اعتصابات نفت در دوران انقلاب هم توجه داشت و خیابانی را به نام وی نامگذاری کرد. وی با بیان اینکه مهندس بازرگان دو بار نقش ویژه در مورد صنعت نفت و مبارزه با استکبار ایفا کرد، گفت: بار اول از طرف دکتر مصدق همراه با گروهی به آبادان رفت و پرچم انگلیس را پایین آورد و بار دوم هم از طرف امام ماموریت پیدا کرد که به آبادان برود و اعتصابات کارگران صنعت نفت را مدیریت کند تا منجر به صدمه دیدن مردم نشود که در این سفر مرحوم هاشمی رفسنجانی نیز همراه ایشان بودند. وی افزود: بازرگان اولین نخست وزیر دوران امام بود که آقای شیبانی نیز سال‌های طولانی در نهضت ملی همراه وی بوده است.

سالن شورا؛ عباس شیبانی

همچنین سخنگوی شورای شهر تهران از نامگذاری سالن شورای شهر به نام عباس شیبانی خبر داد. علی اعطا اظهار کرد: در جلسه هیات رئیسه شورای اسلامی شهر تهران تصمیم گرفته شد که نام استاد برجسته عباس شیبانی؛ بر روی سالن جلسات طبقه اول گذاشته شود. وی افزود: این پیشنهاد به تصویب هیات رئیسه رسید و قابل اجراست.

منبع: آرمان

گزارش خطا

لینک کوتاه: https://aftabnews.ir/0029iL