آفتابنیوز : بنا بر تحلیل شورای روابط خارجی آمریکا، «این سوال از آنجا که ایالات متحده خود را برای مذاکره با ایران در خصوص حوادث عراق آماده میکند از اهمیت بسزایی برخوردار است. البته پیچیده بودن ساختار قدرت و رهبری سیاسی در این کشور پاسخ به این سوال را سخت کرده است. این در حالی است که هم راستا با افزایش نگرانی مقامات ایرانی از حضور گسترده آمریکا در منطقه خلیج فارس، سیاستهای خارجی این کشور نیز دستخوش تغییر و تحولات بسیاری از زمان انقلاب اسلامی در این کشور شده است».
در ادامه این گزارش در پاسخ به این سوال که «سکان هدایت سیاست خارجی ایران به دست چه کسی است» به علی لاریجانی که در حال حاضر مسئولیت شورای عالی امنیت ملی را بر عهده دارد اشاره شده و از مقام معظم رهبری به عنوان تعیین کننده سیاستهای خارجی نظام نام برده شده است.
نویسنده این گزارش در ادامه با توجه به چشمانداز سیاست خارجی ایران مینویسد: بسیاری از دیدگاهها در خصوص سیاست خارجی ایران در طول جنگ هشت ساله ایران با عراق شکل گرفته است. در حال حاضر نیز اغلب سیاستمداران نسل انقلاب با اتخاذ استراتژی ایدئولوژیک خواهان حفظ انقلاب هستند. برخی از این قبیل سیاستمداران بر این باورند که غرب به صدام حسین در دستیابی به تسلیحات شیمیایی و کشتار جمعی کمک کرده است. از سوي ديگر برخي نيز معتقدند که در حال حاضر دیدگاه بسیاری از افراد از نسل انقلاب در خصوص جنگ تغییر کرده است.
در ادامه این گزارش با اشاره به سخنان ضد اسرائیلی رئیس جمهور ایران، نویسنده تاکید میکند که وی نماینده بخش تاثیرگذاري در ساختار حکومت است که همگی این عقیده را دارند و از مجلس به عنوان یکی از نهادهای تاثیرگذار بر سیاستهای خارجی ایران نام برده میشود. پس از مجلس، نویسنده به مجلس خبرگان اشاره کرده و مدعی میشود که شورای نگهبان توان بسیاری برای تاثیرگذاری بر سیاست خارجی ایران دارد. نام شورای تشخیص مصلحت نیز به عنوان محلی برای حل اختلافات میان مجلس و شورای نگهبان در این گزارش آمده است. نویسنده گزارش در ادامه بر نقش رئیس مجمع تشخیص مصلحت نظام نیز بر سیاستهای خارجی تاکید میکند.
از سوی دیگر در ادامه گزارش این سوال مطرح میشود که آیا تمامی نهادهای موثر بر سیاستخارجی با یکدیگر تفاهم دارند یا خیر.
نویسنده پاسخ منفی را انتخاب کرده و مینویسد: به عنوان مثال، در شرایطی که دبیر شورای امنیت عالی بر صلح آميز بودن فعاليت هاي هسته اي ايران تاكيد میكند رئیس جمهور احمدینژاد از حذف اسرائیل سخن میگوید. اصلاحطلبان مجلس نیز در بسیاری از موارد، قوه مجریه را به دلیل اتخاذ سیاستهای جنجالی مورد انتقاد قرار میدهند.
اما زمانی که نوبت به نقش رئیس جمهور در سیاستهای خارجی ایران میرسد، نویسنده ادعا میکند که محمود احمدینژاد بر سیاستخارجی ایران تاثیر گذار است اما میزان این نفوذ از مقام معظم رهبری و شورای امنیت عالی بیشک کمتر است. در ادامه نویسنده تاکید میکند که عقاید شخصی احمدینژاد مبنی بر حذف اسرائیل را نباید باور کلی حاکم بر سیاست خارجی ایران تصور کرد.