پرسش های اقتصاددانان از نامزدهای ریاست جمهوری

آفتاب‌‌نیوز : مقدمه 
پيشنياز هر انتخاب معقول سياسي مشخص بودن و تعريف گزينه‌هاي موجود مي‌باشد. فقدان احزاب حرفه‌اي با مواضع مشخص و مدون در مورد مهم ترين مسايل کشور سياست ايران را دچار آشفتگي و پيچيدگي غير قابل هضمي کرده است. بعيد است فضاي سياسي غير شفاف موجود بتواند مولد هر گونه تحول جدي در سياست و اقتصاد ايران باشد . 

اين پرسش نامه به انگيزه تعريف مواضع سياستمداران در مورد اساسي‌‌ترين موضوعات اقتصادي از جمله مواضع آنها در مورد اندازه دولت و ميزان دخالت دولت در اقتصاد تنظيم شده است. ميزان درون گرايي و بسته بودن ( د رمقايسه با برون گرايي و تعامل ) و آرمان گرايي ( در مقايسه با واقع گرايي ) دوجنبه مهم دیگر هستند که با مواضع اقتصادي فرد مربوط بوده و تا حدودي از پاسخ ها به دست خواهد آمد. 

ما از کليه سياستمداران و احزاب سياسي دعوت مي کنيم به پرسش‌هاي ذيل پاسخ گفته و مواضع خودرا حداقل در مورد مهم ترين مسايل کشور مشخص و شفاف نمايند. ساير افراد نيز مي توانند پاسخ‌‌هاي خود را با پاسخ احزاب و سياستمداران مقايسه و کانديداي سياسي مطلوب خود را انتخاب نمايند. البته واضح است که هيچ فرد يا حزب سياسي نمي‌تواند تمام تمايلات و منافع متضاد موجود در جامعه را نمايندگي کند. یکی از دلایل وجودانتخابات برقراری تعادل قدرت بين نظرات مختلف سياسي و اقتصادی است. اما سازوکار انتخابات تنهادر صورتی به درستی و در جهت برقراری تعادل می تواند عمل کند که گزينه‌ ها ی انتخابات به طور واضح تعريف شده باشند. مشارکت و انتخاب مردمی تنها در صورت وجود عنصر آگاهی معنی دارد. 

اميدواريم که اين پرسش‌نامه به عقلايي کردن انتخابات کمک کند. همچنين اميدواريم اين حرکت زمينه مقايسه شفافيت وسازگاري مواضع انتخاباتي نامزدهای انتخاباتي وهواداران آنها را فراهم نمايد .

---

به نام خدا
سياستمدار عزيز، نامزد محترم رياست جمهوري
شفافيت مواضع شما نقش کليدي در معقول بودن فرايند انتخابات دارد. قوانين فقهي اسلامي نيز شفافيت قراردادها را مبناي مشروعيت قراردادها مي‌داند . این اصل شامل انتخاب شما نیز می شود که بر قراردادی ميان شما و راي دهندگان دلالت می کند. متاسفانه در حال حاضر مواضع غالب احزاب و افراد سياسي در مورد مسايل کليدي کشور نامشخص و سيال است.
ما، جمعي از اقتصاددانان ايراني، مشتاقيم مواضع شما را در مورد مهم‌ترين مسايل اقتصادي کشور بدانيم. ما معتقديم بدون دانستن مواضع شما و ساير سياستمداران محترم در موارد مندرج در اين پرسش نامه يک انتخاب معقول و مشروع سياسي ناممکن است.از شما به عنوان يک سياستمدار در سطح ملي انتظار مي‌رود در موارد مندرج در اين پرسش نامه مواضع مدون و مشخص و قاطعي داشته باشيد و مواضع خود را برای راي دهندگان آشکار کنید. پاسخ‌هاي شما به راي دهندگان کمک مي‌کند تا اختلاف ميان سياستمداران را تشخيص دهند و بر اساس سليقه‌هاي خود نامزد مورد نظر خود را انتخاب کنند.

با آرزوي بهروزي
انجمن اقتصاددانان ايراني براي عقلانیت سیاسی

---

 برای شفافیت حداکثر پاسخها و پرهیز از سحن پردازی های بی مورد پاسخهای احتمالی برای اکثر پرسشها به صورت گزینه آورده شده است.لطفا در پرسش‌هاي چند جوابي فقط يک گزينه را انتخاب نماييد. در پرسش‌هاي تشريحي به محدوديت کلمات توجه بفرماييد.

بخش اول : اولویت های کلی
1- اولویت اول شما کداميک از موارد ذيل مي‌باشد؟
o پايين آوردن رقم بيکاران
o کاهش نرخ تورم
o تغيير و تحول سياست خارجي
o افزايش توان نظامي کشور
o استحصال تکنولوژيهاي خاص
o اقدامات فرهنگي و ايدئولوژيکي، فعاليتهاي تبليغي و ارشادي
o امور ديگر: نام ببريد (حداکثر 10 کلمه) 

2- از نظر شما کداميک از گزينه هاي زير شاخص بهتری از "توسعه" یا "توانايي ملي " است ؟
o اقتصاد سالم : نرخ بيکاري و تورم پايين ، رشد قابل توجه درآمد سرانه ملّي
o تکنولوژي : سدهاي آبي بزرگ ، نيروگاه هاي هسته اي ، ساختمانهاي غول پيکر
o يک نيروي نظامي بزرگ با نفرات زياد و اسلحه استراتژیک 

3- با کدامیک از گزینه های زیر در مورد رابطه سیاست خارجی و اقتصاد موافقید؟
o به منظور بهبود وضع اقتصادی لازم است سیاست خارجی کشور در خدمت اقتصاد قرار گیرد.
o وضع اقتصادی کشور متاثر از سیاست خارجی است. ولی سیاست خارچی باید به طور مستقل و بر اساس ارزشهای دیگری تدوین گردد,علیرغم آنکه ممکن است هزینه های اقتصادی به کشور تحمیل شود.
o اقتصاد و سیاست خارچی ارتباطی به هم ندارند.

بخش دوم : دخالت حکومت در اقتصاد
4- مهم ترين وجه يک انتخاب سياسي، مشخص کردن ميزان دخالت حکومت در اقتصاد است. راي دهندگان داراي سلايق متفاوتي در اين زمينه هستند و مايلند بدانند وضع آرماني شما در کجاي طيف چپ ـ راست قرار دارد. هم اکنون حدود 70% از توليد ناخالص داخلي توسط بخش عمومي کنترل می شود. اين رقم در انتهاي دوره رياست جمهوري شما چه خواهد بود؟ 

5- براي کاهش نرخ بيکاران کداميک از روش‌هاي زير بیشتر مطلوب شماست؟
o آزاد سازي اقتصادي، اعتماد به بخش خصوصي براي ايجاد شغل
o برنامه هاي دولتي نظير وام‌ها و تسهيلات و پروژه‌هاي دولتي 

6- کدام از نظرات زير در مورد نقش بخش خصوصي در اقتصاد و رابطه ميان دولت و بخش خصوصي بيشتر به مواضع شما نزديک است ؟
o بهترين ، کاراترين و کم تلفات ترين تصميات اقتصادي را مکانيزم عرضه و تقاضا ایجاد می کند . دولت بايد غالب تصميات اقتصادي را به بازار واگذار کند و عرصه را کاملا براي فعاليت بخش خصوصي باز کند و با اعمال قانون و حفظ حقوق مالکيت مبادلات اقتصادي را تسريع کند . دخالت هاي بيجاي دولت در اقتصاد (عمدتا اعتبارات بانکی ،ارز و یارانه انرژی) غالبا به رانت و امتيازات ويژه انجاميده و سبب کاهش رقابت ، بهره وري و رشد اقتصادي مي شود.
o دولت بايد مالکيت خود را کاهش دهد ولي لازم نيست دخالت خود در اقتصاد را کاهش دهد . دولت بايد با اعطاي وام و تسهيلات، با تخصيص کالاها و منابع دولتي ، با محدوديت تجارت خارجي، تخصيص ارز دولتي ، با تخصيص قراردادهاي دولتي ، با محدود نگه داشتن رقابت هاي اقتصادي و با افزايش بودجه کل کشور به سودآوري بخش خصوصي کمک کند .
o به بخش خصوصي اعتقاد چنداني ندارم . دولت بايد نقش اول را در ايجاد شغل و سرمايه ايفا کند . 

7- آيا اعطاي اختيارات سياستگذاري و قانونگذاري هاي محدود منطقه اي به استانهاي کشور موافقيد ؟ 

8- به نظر شما بزرگترین مانع شفافیت سیاسی و مشارکت مردم در تنظیم برنامه های اقتصادی کدام است؟
o دخالت گسترده حکومت در اقتصاد،پنهان شدن بخش عظیمی از درآمدها و هزینه های بخش عمومی توسط منابع فوق بودجه ای(یارانه های اعتبارات بانکی،ارز و یارانه انرژی،مجموعاً حدود 35% تا 40% تولید ناخالص داخلی)و امتیازات ویژه ای(رانت)که از تخصیص منابع فوق(اعتبارات بانکی،ارز،انرژی)توسط دولت حاصل می شود.
o کمبود برنامه های مناسب تبلیغاتی
o موارد دیگر

بخش سوّم: مسایل مالی,کسر بودجه و تورّم
9- سیاست دولت شما در رابطه با کنترل نرخ تورم چیست؟
o علت تورم،رشد نقدینگی می باشد و عامل اصلی رشد نقدینگی،کسر بودجه دولت وبدهی بخش عمومی است. راه حل توقف تورم،متعادل کردن بودجه کشور،کاهش مخارج عمومی(شامل دولت، شرکتهای دولتی و سایر اجزای حکومت) و ترمیم کسر بودجه کشور است.
o از آنجا که دولت خود عرضه کننده عمده کالا و خدمات در ایران است،راه کنترل تورم ثابت نگه داشتن قیمت کالا و خدمات است.در مورد کالا و خدمات عرضه شده از طرف بخش خصوصی،دولت لازم است با کنترل بیشتری بر روی قیمتها تورم را کنترل کند. 

10- از آنجا که افزايش ناگهاني درآمدهاي دولت امکان پذير نيست ، تنها راه ترميم کسر بودجه کشور کاهش مخارج عمومي است . آيا شما مخارج عمومي را کاهش خواهيد داد ؟
o خير
o بلي ، به چه ميزان (درصد) ؟

11- سالانه حدود 12 تا 15 ميليارد دلار (10 تا15 % بودجه کشور) صرف سوبسيدها مي‌شود. همزمان با رشد جمعيت، مصرف سرانه و تورّم ميزان اين سوبسيدها نيز سالانه افزايش پيدا مي‌کند. آيا بودجه سوبسيدها در دولت شما تغييري مي کند ؟ آيا با حذف سوبسيدها موافق هستيد ؟ اگر قصد حذف سوبسيدها را داريد ، آيا حذف تدريجي يا دفعي را انتخاب خواهيد کرد ؟ آیایک جدول زماني برای حذف سوبسيدهاارايه می کنید؟آيا براي کاهش مخالفت هاي سياسي و حفاظت اقشار کم درآمد جامعه برنامه خاصي نظير پرداخت نقدي سوبسيد را اجرا خواهيد کرد ؟ در صورت ادامه سوبسيدها ، هزينه آن را از کجا تامين خواهيد کرد ؟ در صورت قطع سوبسيد ها درآمد اضافي دولت صرف کدام از موارد ذيل خواهد شد ؟
o متعادل کردن بودجه دولت
o پرداخت معادل نقدي سوبسيد
o سرمايه گذاريهاي دولتي
o ساير : ذکر کنيد
(500 کلمه براي اين سوال) 

12- به نظر شما نقش دولت در ارائه کالا و خدمات چیست؟
o وظیفه دولت تنها فراهم آوردن کالاهای عمومی است(امنیت،آموزش،بهداشت،جاده ها و قضا).
o بخشی از درآمد باید صرف کالاهای عمومی شود و مابقی به صورت وام و تسهیلات برای تولید کالاها و خدمات خصوصی به بخش خصوصی صرف شود.
o دولت موظف است نه تنها کالاهای عمومی بلکه در حد امکان کالاهای خصوصی را یا تولید نماید و یا سوبسید بدهد چرا که بخش خصوصی سرمایه کافی برای تولید برخی کالاها و خدمات را ندارد. 

13- بخش مهمی از بودجه کشور در نهادهايي صرف مي شود که تحت نظارت دولت و قوه مجريه قرار ندارند (نظير نيروهاي نظامي، صداو سيما و نهادهاي مختلف). آيا سهم بودجه اين نهادها در بودجه کل کشور را افزايش و يا کاهش خواهيد داد ؟
o افزايش
o کاهش
o وضعيت فعلي حفظ خواهد شد 

14-حساب ذخيره ارزي به منظور پس انداز و تثبيت درآمدهاي نفتي ايجاد شد . قرار بود از اين حساب جز در موارد ضروري برداشت نشود ، ولي دولت و مجلس هفتم ذخيره موجود در اين حساب را به مصرف رساندند . آيا با اين برداشت هاي غير برنامه ريزي شده و مصرفي از حساب ذخيره ارزي موافق بوديد ؟
o موافق
o مخالف 

بخش چهارم: مسايل پولي ، بانکي و ارزي
15- یکی از واقعیات اقتصادی ایران وابسته بودن سیاست پولی(تعیین حجم نقدینگی)به سیاست مالی(تعیین حجم بودجه کشور)می باشد.ارزیابی شما از ارتباط این دو چگونه است؟
o سیاست پولی باید توسط بانک مرکزی مستقل از دولت و با هدف کنترل تورم انجام شود و سیاست مالی توسط دولت.
o روند جاری که طی آن دولت سیاست مالی و پولی را به طور همزمان تعیین می کند،مطلوبست. 

16- سیاست دولت شما در مورد نرخ بهره چه خواهد بود؟
o از آنجا که سیستم بانکی توانایی ایجاد تعادل در تطبیق عرضه سپرده و تقاضای سرمایه و تقاضای سرمایه گذاری را دارد،آزادسازی سیستم بانکی به رسیدن نرخ تعادلی بهره کمک میکند.
o مشکل اصلی اقتصاد ما عدم ایجاد انگیزه در سپرده گذاران برای پس انداز است و دولت باید نرخ بهره را افزایش دهد تا انگیزه لازم ایجاد شود.
o نرخ بالای بهره ، هزینه سرمایه گذاری را افزایش داده و باید کاهش داده شود. 

17-آيا با اعطاي استقلال به بانکهاي دولتي کشور (به نحوي که خود بانکها در مورد نحوه اعتباردهي و نرخ بهره تصميم گيرند) تا زمان خصوصي شدن آنها موافقيد ؟
o بلي ، بانکها باید در تصميمات خود آزاد و مسوول شکست يا موفقيت تجاري خود باشند .
o خير، نرخ بهره تسهيلات بانکي و دريافت کنندگان اين تسهيلات بايد از طرف مراجع ديگر تعيين شوند . 

18-آيا با خصوصي سازي بانکهاي کشور موافقيد ؟ 

19-آيا برنامه اي براي تبديل نظام ارزي کشور به نظام عرضه و تقاضا داريد ؟

بخش پنجم: خصوصي سازي،آزادی اقتصادی و انحصار
20- آيا با تسريع و گسترش خصوصي سازي موافق هستيد ؟
o موافق و روند خصوصي سازي بايد تسريع گردد .
o موافق ، ولي سرعت فعلي خصوصي سازي را مطلوب مي دانم. o مخالف خصوصي سازي بيشتر هستم. 

21- آيا يک جدول زماني و يا يک هدف مالي مشخص براي خصوصي سازي ارايه مي کنيد؟ 

22- در مورد انحصارات اقتصادي چه نظري داريد ؟
o با انحصارات اقتصادي موجود عموماً مخالفم.انحصارات اقتصادي چه در بخش دولتي و چه در بخش خصوصي ایجاد ناکارایی می کند و همه آنها باید برچیده شود.
o انحصارات اقتصادي چنانچه به بخش دولتي و حکومتي تفويض شود مساله اي ندارد. 

23- آيا برنامه هاي جهت ممنوعيت قانوني انحصارات اقتصادي داريد؟ (توضيح در 200 کلمه) 

24- بنا بر تعریف، مافياهاي اقتصادي گروه هايي هستند که انحصار بخش هايي را در دست دارند و از قدرت و نفوذ خود براي حفظ انحصار خود و حذف رقيبان استفاده مي کنند. آيا به عقيده شما در کشور ايران مافياهاي اقتصادي نقش مهمي در اقتصاد و تصميمات دولت دارند؟ در صورت اعتقاد به وجود و اهميت مافياهاي اقتصادي چه برنامه اي براي شکستن انحصار آنان داريد ؟ (توضیح در 50 کلمه و انتخاب یکی از گزینه های زیر)
o آزاد سازي اقتصادي، کاستن از بودجه دولت و کاهش رانت هاي اقتصادي که از دخالت دولت در اقتصاد ناشي مي شود
o استفاده از نهادهای قضايي و امنيتي
o سیاستهای ارشادی و تبليغی 

25- نظر شما راجع به دخالت نيروهاي نظامي، امنيتي و انتظامي کشور در تصميم گيري ها و فعالیتهای اقتصادي چيست ؟
o از این جهت که دخالت این نیروها در فعالیتهای اقتصادی ممکن است باعث فساد و انحصار در برخی بازارها شود، چلوی هرگونه دخالت این نیروها در هر بازاری باید گرفته شود.
o از آنجا که نیروهای نظامی کشور در طی سالیان جنگ با عراق تجربیات فراوانی در زمینه های مختلف از قبیل تکنولوژی کسب کرده اند، ورود آنها به بازارها امری مثبت و گامی در جهت استقلال اقتصادی و نظامی است. 

26- نظر شما راجع به قانون کار فعلي چيست ؟
o نامطلوب است . قانون کار فعلي محدوديتهاي بيش از حدي را به توليد کنندگان اعمال کرده و باعث کاهش رشد اقتصادي ، بهره وري و اشتغال مي شود .
o مطلوب است ، از قانون فعلي پاسداري خواهم کرد و يا محدوديتهاي آن را تشديد خواهم کرد . 

27- در مورد " عدالت اجتماعي " چه نظريه اي مواضع شما را بهتر منعکس مي کند ؟
o اگر منظور از " عدالت اجتماعي " کاهش سطح فقر کشور است ، اين امر از طريق نظام آزاد اقتصادي که اجازه کنترل تورّم و افزايش اشتغال را مي دهد عملي است . مالیاتهای سنگین و دخالت گسترده دولت در تولید و بازتوزیع مانع از تحقق این امر است.
o عدالت اجتماعی يعني عدم وجود اختلاف فاحش درآمدي بين آحاد مختلف جامعه . اين نوع عدالت از طريق دخالت گسترده دولت در اقتصاد (از جمله برقراری نرخ مالياتي بالا) تامين مي شود.
o عدالت اجتماعی يعني عرضه(و یا کنترل قیمت) کالاهاي اساسي مانند بنزين و گندم توسط دولت .

بخش ششم: تجارت خارجی
28-کداميک از نظرات زير در مورد تجارت خارجي با مواضع شما بيشتر سازگاري دارد ؟
o تجارت خارجي فعال شرط اساسي رقابتي ماندن صنايع ايران است . در شرايط امروزي که موانع تجارت خارجي در جهان کاهش پيدا مي کند و سرمايه نيروي کار و تکنولوژي راحت تر از هميشه مستقل مي شود ، محدوديت تجارت خارجي جز منزوي شدن ايران و ضعيف شدن اقتصاد تاثيري نداشته و نخواهد داشت .
o تجارت خارجي بايد براي کاهش رقابت صنايع و توليد کنندگان داخلي برنامه ريزي شود.
o تجارت خارجي مي تواند در حداقل ممکن يعني صادرات نفت و مواد خام و واردات کالاهاي اساسي صورت گيرد. 

29- موضع شما در مورد سرمايه گذاريهاي خارجي (در بخش هاي غير نفتي) چيست ؟
o سرمايه گذاريهاي خارجي براي انتقال سرمايه ، افزايش اشتغال ، ورود تکنولوژيهاي موثر و اقتصادي و رقابتي کردن اقتصاد ايران ضروري است . سرمايه گذاريهاي خارجي را بايد از طريق امنيت اقتصادي و ثبات در قوانين و مقررّات، عدم تبعيض و برخوردهاي دلبخواهي و توقف سياست فعلي مبني بر پائين داشتن مصنوعي نرخ ارز تشويق کرد .
o ايران قادر است سرمايه هاي مورد نياز خود را بازتوليد کند و با وجود درآمد نفتي تسهيل سرمايه گذاري خارجي اولويت ندارد .