تكاپوي نااميدانه
مشكيني از مردم خواست همچون مجلس هفتم قدم الهي بردارند و دعاگو اصولگرايان را از اشتباهات تاريخي گذشته پرهيز داد و تأكيد نمود كه «عاملان گروه‌هاي سياسي و سرسپردگان به ميثاق‌هاي جناحي... شايسته رياست جمهوري نيستند.»
اين نگراني‌ها در واقع ارجاعي است كه در چند روز اخير در صحنه سياست شاهد هستيم. در جبهه اصلاحات، مصطفي معين و مهدي كروبي از نامزدهايي هستند كه از سوي حاميان خود براي صدارت بركرسي رياست جمهوري برگزيده شده‌اند.
اختلاف اندك در اين جبهه و انشقاق در ميان محافظه‌كاران باعث آن شده است كه نگراني‌ها بروز عملي پيدا كند. چه اين كه پس از اعلام استقلال انتخاباتي توسط علي‌اكبر ولايتي، يكي از مهمترين كانديداهاي شوراي هماهنگي نيروهاي انقلاب، محافظه‌كاران عملاً در انفعال قرار گرفتند. آنان اگرچه توانسته بودند در يك بازي تبليغاتي و فضاسازي در مطبوعات تعيين‌كننده سمت‌وسوي انتخابات بشوند اما حركت ولايتي، ناگهان آنان را در وضعيت آچمزي در سياست قرار داد. هيچكس از بزرگان جناح راست، به ميدان نيامد و توضيحي تاكنون در اين خصوص به مردم و هواداران خودشان ارائه ندادند و تلاش دوچندان نمودند كه در پس پرده و با رايزني‌ها ولايتي را از تصميم گرفته بازدارند. شايد به‌دليل همين نگراني بود كه امروز – شنبه 26/10/83 – روزنامه رسالت در يكي از مهمترين يادداشت‌هاي خود، پس از سكوتي چند روزه به اين موضوع پرداخت و براي خنثي نمودن شرايط به‌وجود آمده، رفتار ولايتي را موضوع تازه‌اي ندانست و تأكيد كرده پيش از اين علي لاريجاني نيز عملاً فعاليت‌هاي انتخاباتي منظمي را آغاز نموده بود و مشابه اين اقدام از سوي جناب محسن رضايي صورت گرفته.» در واقع علي لاريجاني چنان كه خود پيشتر گفته بود، «تابع شوراي هماهنگي نيروهاي انقلاب است» و توجيه رسالت چندان معقول به‌نظر نمي‌رسد مگر آنكه آن را بدينگونه تعبير كنيم كه آنها به فكر ريزش نيروهاي درون جناحي خود هستند و برآن هستند رفتار علي‌اكبر ولايتي را به‌گونه‌اي براي نيروهاي خود ترسيم نمايند.
اما رسالت يك گام پيشتر نيز رفته است. اين روزنامه معيار اصلي براي انتخاب نامزد نهايي را نيز توضيح داده و تأكيد نموده است: «كساني كه بعداز دوم خرداد غايب از صحنه بوده باشند، نمي‌توانند حرف مهمي براي اين دوره داشته باشند.» اين نشانه تنها «علي لاريجاني» را هدف قرارداده است كه در مدت زمان مديريت بر سازمان صداوسيما، بيشترين حضور را در صحنه با مخالفان خود داشته است. محسن رضايي، محمود احمدي‌نژاد، احمد توكلي و حتي علي‌اكبر ولايتي به‌دليل برخي مناصب يا فعاليت‌هاي خود چنين جايگاهي را نداشتند و تنها علي لاريجاني بود كه توانسته بود در مقام يك مخالف جدي دوم خرداد، در يك سازمان عريض و طويل قد علم كند و هدايت بخش رسانه‌اي محافظه‌كاران را برعهده داشته باشد.
با اين حال، عليرغم تلاش علي لاريجاني و هواداران او و نيز عليرغم آنكه نظرها در ميان اعضاي شوراي هماهنگي نسبت به نامزدنهايي روشن‌تر از پيش مي‌شود، ديگر نامزدهاي شوراي هماهنگي نااميدانه همچنان تلاش‌هاي خود را ادامه مي‌دهند. در اين چارچوب محسن رضايي و محمود احمدي‌نژاد كمي از گذشته صريح‌تر شدند.
رضايي حتي لازم ديد كه به آشكار تأكيد كند كه حتي اگر هاشمي رفسنجاني در انتخابات حاضر شود، حضور او «هيچ تأثيري بر حضور من ندارد و من به‌طور كاملاً مستقل به ميدان رقابت مي‌آيم.»
اعلام استقلال رضايي، خود اگرچه معنايي همچون استقلال علي‌اكبر ولايتي دارد اما ولايتي پيش از بارها تأكيد كرده بود ه من مقابل هاشمي رفسنجاني، نمي‌ايستم. حتي علاءالدين بروجردي نيز روزگذشته در گفت‌وگو با ايرنا از احتمال حمايت هاشمي رفسنجاني از ولايتي در انتخابات سخن به ميان آورد.
اما عليرغم صراحت رضايي در مقابل هاشمي رفسنجاني، سخنان محمود احمدي‌نژاد، از جنس ديگري بود. او اين انتخابات را «يوم‌الفصل» دانست و گفت: «بعداز آن خط نيروهاي انقلاب و حزب‌الهي با ديگر نيروها از هم جدا مي‌شوند. يعني بعداز اين، افرادي كه تفكر غربي دارند و كشور را به سمت اين تفكر سوق مي‌دهند، در نظام و انقلاب نبايد جايگاهي داشته باشند.»
اما عليرغم اين تكاپوها كه نامزدهاي انتخاباتي جناح راست به راه‌انداخته‌اند، نام اكبر هاشمي رفسنجاني همچنان در معادلات محافظه‌كاران تأثيرگذار است. آنان اگر در اوايل كه نام هاشمي مطرح مي‌شد، تلاش مي‌كردند در صدد تخريب وجهه او برآيند و خود را از وي متمايز كنند، اما در يك تغيير رويكرد برآن شدند تا هاشمي را به نام خود «مصادره»كنند. بدين‌ترتيب چندين امتياز را كسب مي‌كردند از يك‌سو از ريزش نيروهاي طبقه تأثيرگذار خود جلوگيري مي‌كردند و از ديگر سو به افكارعمومي اعلام مي‌كردند، هاشمي از ماست و اگر بيايد خط اصولگرايان و محافظه‌كاران را پيش مي‌برد به همين دليل است كه ناگهان انتقادات محافظه‌كاران نسبت به هاشمي فروكش مي‌كند و محمدرضا باهنر، عضو تأثيرگذار شوراي هماهنگي نيروهاي انقلاب و محمدجواد لاريجاني در مكان‌هاي مختلف به تمجيد از او مي‌پردازند و به قدرت تأثيرگذاري وي و نيز بحث در مورد وي در شوراي هماهنگي نيروهاي انقلاب، اشاره مي‌كنند. رضا باهنر حتي تأكيد مي‌كند «افرادي به ديدار ايشان رفته‌اند. ايشان برخي شرايط را اعلام كرده‌اند كه خودشان هم گفته‌اند اين شرايط محقق نشده است.»
اما فقط اين دو عضو تأثيرگذار اصولگرايان نيستند كه چنين روي خوش به هاشمي نشان مي‌دهند. مجمع نمايندگان روحاني مجلس نيز كه اواخر هفته قبل شكل گرفت، قرار است نخستين ديدار خود را با هاشمي رفسنجاني انجام بدهند.
ابوترابي، نايب رئيس مجلس هفتم حتي تأكيد مي‌كند كه 30 نفر از روحانيون مجلس از رياست جمهوري هاشمي حمايت كرده‌اند و قرار است به جز ديدار با هاشمي، به ديدار آيت‌الله مشكيني، مهدوي كني و ناطق نوري نيز بروند و نقطه نظرات آنها را نيز جويا شوند.
اما همزمان با اين تحركات در جناح محافظه‌كار، اصلاح‌طلبان همچنان در سكوت به فعاليت‌هاي خود مي‌پردازند. مصطفي معين و مهدي كروبي ديدارهاي خود را آغاز كرده‌اند.
مهدي كروبي، پنجشنبه شب به جمع برخي از روزنامه‌نگاراني كه در مراسم توقيف روزنامه حيات‌نو، گردآمده بودند، رفت و نطق انتخاباتي كرد. او به توقيف مطبوعات پرداخت و آن را محكوم كرد. مصطفي معين نيز سفرهاي دوره‌اي خود را به شهرها و شهرستان‌ها آغاز كرد. گرچه هنوز علايمي از پيش گرفتن اين دو كانديدا نمايان نشده است. با اين حال در ميان اصلاح‌طلبان، بحث نظرسنجي، محوري‌ترين موضوع است. نيروهاي اين جناح معتقد هستند كه بايد از ميان 2 كانديداي موجود به يك نفر كناره‌گيري كند. او كيست؟ اگرچه پيشنهاد نظرسنجي از سوي هادي خامنه‌اي كه به حمايت مهدي كروبي برخاسته است، مطرح شد اما مهدي كروبي در يك گفت‌وگوي تلويزيوني رسماً اعلام كرد كه به نفع هيچكس كناره‌گيري نمي‌كند.
استدلال او اين بود كه «برخي از نيروهايي كه وارد جريان انتخابات شده‌اند، به او دل بسته‌اند و فعاليت‌هاي خود را نيز آغاز كرده‌اند. در اين شرايط درست نيست كه وي اعلام انصراف و كناره‌گيري نمايد.»
به موازات پاسخ‌هاي مهدي كروبي، مصطفي معين كه حمايت جبهه مشاركت و سازمان مجاهدين انقلاب را در توشه خود دارد، «شرط ورود» خود را برحضور جدي و پررنگ مردم در انتخابات استوار كرد و تأكيد نمود اگر اين شرايط مهيا نشود، او به صحنه نخواهد آمد.
پيشتر از او نيز سران مشاركت و مجاهدين انقلاب گفته بودند حاضر هستند نظرسنجي انجام شود و نتيجه هرچه باشد هم آنها و هم دكتر معين مي‌پذيرد. در اين ميان از محمد موسوي خوئيني‌ها و ميرحسين موسوي نيز به‌عنوان اعضايي كه اين نظرسنجي زيرنظر آنها انجام شود، نام برده شد.
به هرحال همانطور كه علي‌اكبر محتشمي‌پور در مراسم سالگرد توقيف حيات‌نو تأكيد كرده بود، «آفتاب حكومت خاتمي اگرچه رفته رفته به غروب نزديك مي‌شود اما اين به معناي غروب اصلاحات نيست» چرا كه در دو جناح تغييرات بسياري در نگاه به حكومتداري ديده مي‌شود. نهال اصلاحات عليرغم تمام كوته‌بيني‌ها رشد كرده و امروز توان ايستادن در مقابل ناملايمات را دارد. اگر چنين نبود، نه انشقاقي در جناح راست پديد مي‌آمد و نه رويكردي دوباره در ميان اصلاح‌طلبان.
