تحریم‌های نفتی و اقتصاد ایران| چه خواهد شد؟
برخی می‌گویند با بازگشت تحریم‌های نفتی اوضاع برای اقتصاد ایران که شریان‌هایش به پول نفت وابسته است شرایط را به گونه ای رقم خواهد زد که به فروش نفت در برابر غذا خواهیم رسید، اما آنچه بسیاری دیگر از آگاهان اقتصادی و دست‌اندرکاران نفتی بر آن باور و بر آن اتفاق نظر دارند آن است که تنها ایران از این بازی نفتی ضرر نخواهد کرد.
آفتاب‌‌نیوز :
نوامبر نفتی قرار است برای ایران پر خبر باشد. اینکه با اجرایی شدن تحریم‌های نفتی چه سرنوشتی در انتظار اقتصاد ایران هست نیز این روزها کارشناسان اقتصادی را به ارائه تحلیل‌های گوناگون وا داشته است.
به گزارش آفتاب‌‌نیوز؛ روزنامه همدلی افزوده است: اظهار نظرهای مختلفی در این باره وجود دارد. برخی می‌گویند با بازگشت تحریم‌های نفتی اوضاع برای اقتصاد ایران که شریان‌هایش به پول نفت وابسته است شرایط را به گونه ای رقم خواهد زد که به فروش نفت در برابر غذا خواهیم رسید، اما آنچه بسیاری دیگر از آگاهان اقتصادی و دست‌اندرکاران نفتی بر آن باور و بر آن اتفاق نظر دارند آن است که تنها ایران از این بازی نفتی ضرر نخواهد کرد. چرا که به تحلیل آگاهان اقتصادی نفت ایران کالایی نیست که بتوان به راحتی از آن چشم پوشید. ایران مشتریان نفتی سنتی بسیاری دارد. چین، هند و کره جنوبی، سه مشتری بزرگ نفت ایران از اهمیت ویژه‌ای برخوردار هستند، به طوری‌که بسیاری از تحلیل گران بر این باورند که اگر چین به واردات نفت ادامه دهد، ایران می‌تواند در برابر آمریکا ایستادگی کند. چین تنها کشوری است که می‌تواند به آمریکا نه بگوید. به طور کلی چین، هند، ژاپن و کره جنوبی ۶۵ درصد از ۲.۷ میلیون بشکه در روز نفتی که ایران در ماه مه صادر کرد را خریداری کردند. نفت ایران همچنین به کشورهایی در اروپا، ترکیه و سایر نقاط در خاورمیانه صادر شد. شاید به همین دلیل است که همچنان به صورت جسته گریخته صحبت‌هایی در باره معافیت‌های ایجاد محدودیت در خرید نفت ایران به گوش می‌رسد. اخباری که این تحلیل را به ذهن می‌رساند شاید بازگشت تحریم‌های نفتی ایران نعل وارونه است که بیش از ایران، مشتریان سنتی خرید نفت از ایران را با خود در گیر خواهد کرد.
هر چه که هست میزان صادرات ایران آرام آرام کاهش می‌یابد و باید در این بین کشوری باشد تا این خلا نفتی را در بازارهای بین‌المللی جبران کند. بر اساس گزارش‌ها، متوسط صادرات نفت خام و میعانات گازی کشور در پنج ماه اخیر به 20 میلیون و 576 هزار بشکه در روز بوده است، اما این میزان از ماه آوریل تاکنون حدود 40 درصد افت کرده و بر اساس گزارش‌ها در ماه اوت، روزانه تنها اندکی بیش از 20 میلیون بشکه نفت و میعانات گازی صادر کرده است. چشم‌انداز بازارهای جهانی بعد از حذف روزانه حدود 20 میلیون بشکه نفت خام ایران از بازارهای بین‌المللی در روز هنوز نامشخص است.
در این میان عربستان و روسیه دو آلترناتیوی هستند که برای جبران کاهش نفت در بازار سینه سپر کرده‌اند، اما مساله این است که این دو کشور تا چه زمانی توان ادامه این کار را دارند و ظرفیت تولید و عرضه تا کی امکان ادامه کار را به این دو کشور می‌دهد؟ روسیه که در بسیاری از بزنگاه‌های تاریخی پشت ایران را خالی کرده است، حالا تلاش می‌کند تا قیمت نفت را برای افزایش درآمدهایش به 80 دلار برساند. برخی از پیش‌بینی‌ها هم نشان می‌دهد که با حذف نفت ایران از بازارهای جهانی، قیمت‌ها تا 115 دلار نیز پیش خواهد رفت.
نزدیک به پنج ماهی از این ماجراها می‌گذرد. تحلیل‌ها یکی پس از دیگری در رسانه‌های داخلی و خارجی به نمایش گذاشته می‌شوند و هنوز آخر این بازی پرپیچ و خم برای اقتصاد بسیاری از کشورهای وابسته به درآمدهای نفتی معلوم نیست. خطر خروج ایران از بازارهای جهانی تنها متوجه ایران نیست. اگرچه برای اقتصادی که به باور بسیاری از کارشناسان همیشه وابسته به نفت بوده است، نگرانی‌ها جدی‌تر است. سوال قابل طرح نیز این است که در صورت صفر شدن صادارت نفتی، ایران چه راهکاری برای جبران درآمدهای ارزی خود دارد؟ سعید ساویز، کارشناس نفت، به «همدلی»، می‌گوید: «امروز در شرایطی هستیم که آمریکا، کانادا و روسیه به اندازهای تولید دارند که می‌توانند جای کشورهایی مثل ایران، عراق و ونزوئلا را در بازارهای جهانی پرکنند، از طرفی نیز دنیا آنقدری پیشرفت کرده که به محدودیت در استفاده از هیدروکربن رسیده و حذف کشورهای مهم تولید کننده نمی‌تواند شوک جدی به بازارهای جهانی وارد کند زیرا وابستگی به نفت کاهش یافته و انرژی‌های نو جایگزین نفت شده‌اند، بنابراین ایران و حتی عراق به راحتی می‌توانند از بازار کنار گذاشته شوند.»
حالا کار از گلایه‌ها گذشته و به‌نظر می‌رسد نفت ایران نیاز به راهکاری برای دورزدن تحریم‌ها دارد. ساویز ادامه می‌دهد: «ایران، عراق یا ونزوئلا برای اینکه از چرخه درآمدهای اقتصادی حذف نشوند باید سعی کنند تا بخشی از چرخه بین‌المللی باشند. همانطور که روسیه به عنوان یکی از اعضای غیراوپک در اقتصاد آمریکا سرمایه‌گذاری کرده است، این سه کشور نیز باید سعی کنند تا از چرخه تولید بین‌المللی حذف نشوند.»
روزهای حساس بازار نفت
در کنار این نگرانی‌ها بازار جهانی نفت نیز این‌روزها نگران قیمت‌ها است. به باور بسیاری از کارشناسان اگر تا امروز صادرات نفت ایران به صفر نرسیده تنها به این دلیل است که آمریکا نمی‌خواهد به بازار شوک وارد کند و تلاش می‌کند تا آهسته ایران را حذف کند. بر همین اساس هم روسیه و عربستان را در کنار خود دارد، که عربستان بیشتر به دلیل منافع سیاسی و روسیه به دلیل منافع اقتصادی تلاش می‌کند تا صادرات خود را افزایش دهد. بر همین اساس ابهامات در این بازار تمامی ندارد تا جایی‌که به گفته آژانس بین‌المللی انرژی، « با توجه به افزایش ابهام‌ها، بازار جهانی نفت به دورانی حساس وارد می‌شود.»
به گزارش مهر به نقل از پایگاه خبری پلاتس از لندن، آژانس بین‌المللی انرژی اعلام کرد: به دلیل ابهام درباره تولید نفت لیبی و ونزوئلا و همچنین تحریم‌های ضد ایرانی، بازار نفت به شرایطی بسیار حساس وارد می‌شود. این نهاد در گزارش ماهانه خود، استمرار کاهش تولید نفت ونزوئلا و همچنین حمله اخیر به مقر شرکت ملی نفت لیبی و همچنین تاثیر مخرب تحریم‌های ضد ایرانی آمریکا را مورد توجه قرار داد.
آژانس بین‌المللی انرژی برآورد خود را از تقاضا برای نفت اوپک در سه ماه پایانی ۲۰۱۸ و سه ماه نخست ۲۰۱۹، به ترتیب به ۳۲ میلیون و ۸۰۰ هزار بشکه در روز و ۳۱ میلیون و ۳۰۰ هزار بشکه در روز افزایش داد.
این نهاد اعلام کرد: وضعیت در ونزوئلا می‌تواند حتی با شتابی بیشتر وخیم شود، اختلال در تولید نفت لیبی می‌تواند باز گردد و با نزدیک شدن به موعد آغاز تحریم‌های آمریکا، تصمیم‌های بیشتری از سوی کشورها و شرکت‌ها مشخص خواهد شد.
آژانس یاد شده اعلام کرد هنوز مشخص نیست که دیگر تولیدکنندگان نفت تصمیم می‌گیرند که تولید خود را افزایش دهند یا نه و ممکن است بازه قیمت ۷۰ تا ۸۰ دلار برای شاخص نفت خام برنت که از ماه آوریل امسال تاکنون باقی مانده است، به چالش کشیده شود.
برآورد این آژانس نشان می‌دهد که تولید نفت اوپک در ماه اوت به ۳۲ میلیون و ۶۳۰ هزار بشکه در روز، یعنی بالاترین رقم در ۹ ماه اخیر رسیده است.
آژانس بین‌المللی انرژی همچنین پیش‌بینی کرد تولید نفت برزیل در سال جاری میلادی با ۳۰ هزار بشکه افزایش به ۲ میلیون و ۷۷۰ هزار بشکه در روز می‌رسد.
این آژانس همچنین برآورد خود از رشد تقاضای نفت چین در سال جاری میلادی را به ۶۴۰ هزار بشکه در روز رساند و پیش‌بینی کرد که تقاضای نفت کشورهای غیر عضو سازمان توسعه و همکاری‌های اقتصادی (اوئی‌سی‌دی) در آسیا، به‌ویژه در هند و چین، در سال‌های ۲۰۱۸ و ۲۰۱۹ میلادی رشدی خیره‌کننده خواهد داشت. نهاد یاد شده اعلام کرد سطح ذخیره‌سازی نفت در کشورهای عضو اوئی‌سی‌دی در ماه ژوئیه امسال با ۷ میلیون و ۹۰۰ هزار بشکه افزایش به ۲ میلیارد و ۸۲۴ میلیون بشکه رسیده که ۵۰ میلیون بشکه کمتر از میانگین پنج‌ساله است.
آژانس بین‌المللی انرژی برآورد خود درباره رشد تولید نفت کشورهای غیر عضو اوپک در سال آینده میلادی را به یک میلیون و ۸۴۰ هزار بشکه در روز کاهش داد، اما برآورد خود درباره رشد تقاضای جهانی نفت در سال جاری میلادی را در سطح یک میلیون و ۴۰۰ هزار بشکه در روز حفظ کرد. طبق برآورد آژانس بین‌المللی انرژی، عرضه جهانی نفت که شامل عرضه میعانات گازی و سوخت‌های زیستی نیز می‌شود، در ماه اوت امسال به رقم بی‌سابقه ۱۰۰ میلیون بشکه در روز رسید.
زمستان سختی در انتظار بازار نفت است
بر همین اساس، به‌نظر می‌رسد که زمستان سختی در انتظار بازار نفت است و با خروج ایران برخی از تحلیلگران می‌گویند که قیمت نفت به بالاتر از 100 دلار نیز خواهد رسید. آنطور که بلومبرگ گزارش کرده است، کاهش صادرات نفت ایران می‌تواند سبب افزایش قیمت نفت در فصل زمستان امسال شود. بر اساس این گزارش، با نزدیک شدن به فصل زمستان، نشانه‌های بیشتری از محدودیت عرضه در بازار نفت مشاهده می‌شود.
روی کاغذ، دیگر اعضای اوپک و روسیه ظرفیت مازاد کافی برای جبران کمبود نفت ایران را دارند، اما مسئله‌ای که روی کاغذ وجود دارد و آنچه که می‌تواند در یک ماه آینده به تولید برسد، الزاما یکسان نیستند.
در کنار این مسئله، افزایش فصلی مصرف نفت و احتمال اختلال بیشتر در تولید نفت در دیگر مناطق دنیا مطرح است و در این صورت، عرضه نفت می‌تواند ظرف چند هفته تقاضای آن عقب بیفتد. این مسئله می‌تواند برای رشد قیمت نفت کافی باشد. ظرفیت مازاد تولید نفت اعضای سازمان کشورهای صادرکننده نفت (اوپک)، هم‌اکنون به کمتر از ۲ میلیون بشکه در روز رسیده است. کشورهایی که توان افزایش تولید را دارند، پس از نشست ماه ژوئن اوپک این کار را کرده‌اند.
از نظر تئوری، عربستان می‌تواند فورا تولید نفت خود را به ۱۱ میلیون و ۵۰۰ هزار بشکه در روز برساند، اما این کشور هیچ وقت به آن اندازه تولید نکرده و توانایی این کشور برای این کار، آزموده نشده است. رسیدن به این سطح تولید به احتمال زیاد به چند ماه زمان و فعالیت‌های حفاری بسیاری نیاز دارد.
شمار دکل‌های حفاری نفت در آمریکا از ماه آوریل امسال تا کنون افزایش یافته، اما تنها برابر با شمار دکل‌ها در فصل بهار سال ۲۰۱۷ میلادی است که تمرکز این کشور بر کاهش تولید بود. آمریتا سن و میکال میدان، کارشناس‌های موسسه مشاوره اسپتکس انرژی، پیش از این اعلام کردند که حتی اگر عربستان توسعه میدان نفتی خریس را آغاز کند که ظرفیت تولید روزانه ۳۰۰ هزار بشکه نفت را دارد، رسیدن به این میزان افزایش تولید به کندی محقق خواهد شد.
پس از نشست ماه ژوئن اوپک، بحث‌هایی درباره ازسرگیری تولید نفت از منطقه بی‌طرف میان کویت و عربستان مطرح شد، اما در عمل، فعالیت چندانی انجام نشده است. انتظار افزایش تولید این میدان‌ها پیش از سه ماه نخست سال ۲۰۱۹ میلادی را نباید داشت.
روسیه نیز تولید نفت خود را از ماه مه امسال تا کنون، ۲۵۰ هزار بشکه در روز افزایش داده است. الکساندر نواک، وزیر انرژی روسیه، به تازگی اعلام کرد این کشور توانایی افزایش تولید خود به میزان ۳۰۰ هزار بشکه دیگر را نیز دارد، اما پیش از نشست وزارتی اوپک و متحدانش در آغاز مهر ماه در الجزایر، درباره این مسئله تصمیم نخواهد گرفت. تا آن زمان، به سه ماه پایانی سال ۲۰۱۸ میلادی نزدیک شده‌ایم و در آن زمان، عرضه محدود خواهد شد. طبق پیش‌بینی موسسه انرژی اسپکتس، جهان در آن مقطع به عرضه روزانه ۳۳ میلیون و ۵۰۰ هزار بشکه نفت اوپک نیاز خواهد داشت. این سازمان اکنون روزانه ۳۲ میلیون و ۷۰۰ هزار بشکه نفت تولید می‌کند، در حالی که اوضاع امنیتی در لیبی، نیجریه و عراق رو به وخامت می‌گذارد. اگر اختلال‌های اخیر در تولید نفت نیجریه و لیبی تکرار شود یا اگر ناآرامی در شهر بصره عراق به مناطق نفتی نیز گسترش یابد، جهان به سرعت با کمبود عرضه روزانه یک میلیون بشکه نفت رو‌به‌رو می‌شود. از سوی دیگر، استمرار کاهش تولید نفت ونزوئلا نیز می‌تواند شرایط را بدتر کند.
از سوی دیگر، نگرانی‌ها درباره دورنمای رشد اقتصادی کشورهای در حال توسعه و تاثیر جنگ تجاری ترامپ بر تقاضای نفت را باید کنار گذاشت. اگرچه این نگرانی‌ها معقول هستند، اما تا پیش از سال آینده میلادی خود را نشان نمی‌دهند. مسئله مهم‌تر، نگرانی درباره افت صادرات نفت ایران است. هرگونه کاهش تولید، می‌تواند برای تثبیت قیمت نفت بالای ۸۰ دلار کافی باشد. با چنین نگاهی می‌توان گفت که زمستان امسال می‌تواند برای بازار نفت، فصل داغی باشد.
گزارش خطا
ارسال به دوستان
نسخه چاپی
ذخیره عضویت در خبرنامه خبرهای مرتبط
پربحث ترین عناوین
پرطرفدار ترین عناوین
لینک های مفید