اصلاحات اقتصادی کلید خورد؟

حذف صفر از پول ملی به نوعی رفرم یا اصلاح پولی به شمار می رود که دولت ها برای رفع تاثیر منفی تورم بر ارزش پول ملی به این امر می پردازند زیرا با این راهکار قدرت خرید در جامعه افزایش می یابد و در این میان برای دستیابی به یک نرخ تک رقمی پایدار و برخورداری از ثبات اقتصادی لازم است این مهم با اتخاذ و نظرات کارشناسانه به سرانجام برسد.

آفتاب‌‌نیوز :

در چند سال اخیر تغییر واحد پول ملی و حذف صفر به بحث داغی در میان مسوولان و شهروندان تبدیل شده است. حالا چندروزی می شود که با رونمایی از ایران چک های جدید دوباره داستان حذف صفر از پول ملی در صدر اخبار رسانه ها قرار گرفته است، خبری که به وسیله عبدالناصر همتی رییس کل بانک مرکزی نیز تایید شد.

به گزارش آفتاب‎نیوز؛ او در گفت وگویی اعلام کرد: «لایحه حذف چهار صفر از پول ملی از سوی بانک مرکزی تقدیم دولت شده است و امیدوارم هر چه سریع تر این مهم به نتیجه برسد. برآورد کارشناسان نشان می دهد که اجرای این کار نزدیک 2 سالی طول می کشد.»

** داستان تغییر واحد پول در ایران

نخستین داستان تغییر واحد پول ایران به سال 1308 خورشیدی به قانون «آحاد» برمی گردد که در آن ریال با تبدیل شدن به واحد اصلی پول کشور جای تومان را گرفت و یک صفر به تعداد صفرهای اسکناس‌ها و سکه‌ها اضافه و از همان زمان دوگانگی مشکل ‌سازی در مکاتبه های مالی ایجاد شد. افزودن یک صفر به پول ملی که تلفظ هم نمی‌شد اما درج آن در صورت‌های مالی لازم بود، موجب شد تا تومان به ‌عنوان یک واحد پول غیررسمی کاربرد گفتاری خود را حفظ کند.

با بالارفتن نرخ تورم در کشور مشکلات زیادی از جمله نرخ برابری ریال ایران با ارزهای دیگر به وجود آمد. به همین دلیل اسکناس‌هایی با صفرهای بیشتر چاپ شد و به‌ جای برخی اسکناس‌ها، سکه ضرب شد. به مرور زمان اسکناس‌های بیشتری تبدیل به سکه شدند و صفرهای متعدد بر آنها نقش بستند.

** حذف سه صفر از اسکناس ها

نخستین بار ایده حذف صفر از ریال در 1372 خورشیدی مطرح شد و بانک مرکزی در آن زمان مطالعات گسترده ای را در این زمینه آغاز کرد. در 1373 خورشیدی باز موضوع حذف سه صفر از اسکناس‌ها مطرح شد و بعدها پیشنهاد حذف چهار صفر نیز به گوش ‌رسید. در دولت قبلی و در زمان ریاست محمود بهمنی در بانک مرکزی به طور جدی این موضوع پیگیری شد اما باز هم به نتیجه ای نرسید. در چند سال بعد یعنی 1386 مجدد ایده حذف صفر از پول ملی با دستور محمود احمدی نژآد رییس جمهور وقت در دستور کار قرار گرفت.

طرح حذف صفر از پول ملی در آن دوران به قدری جدی شد که بانک مرکزی با راه اندازی سایت ویژه رفرم پول ملی از مردم درخواست کرد تا نظرات خود را پیرامون نام واحد جدید پولی و همچنین میزان صفرهایی که باید از پول ملی حذف شوند ارایه دهند. این طرح با پایان رسیدن عمر دولت دهم اجرای رفرم پولی ناتمام ماند و کم کم به فراموشی سپرده شد.

** ضرورت حذف صفر از پول در کابینه یازدهم

حذف صفر از پول ملی تا اوسط سال 95 ادامه داشت تا اینکه «حسین قضاوی» معاون وقت امور بانکی وزیر اقتصاد بر ضرورت حذف صفر پول ملی تاکید کرد. بعد از سخنان او در 17 آذر 1395 خورشیدی با تشکیل جلسه هیات دولت اصلاح پول ملی و تغییر واحد پولی از ریال به تومان باز هم مطرح شد. این تصمیم هیات دولت بر اساس تصمیم طرح بانک مرکزی اتخاذ شد.

با انتشار این خبر «ولی الله سیف» رییس کل سابق بانک مرکزی برای برطرف کردن ابهامات در این زمینه سریع اعلام کرد که ماجرای تبدیل ریال به تومان ارتباطی به سیاست حذف صفر از پول ملی ندارد. او در قسمتی از توضیحات خود گفت که مصوبه اخیر دولت به عنوان بخشی از لایحه بانک مرکزی با هدف رسمیت بخشیدن به عرف متداول و مرسوم در جامعه است و این جریان در راستای تسهیل مبادلات و انطباق آن با واقعیت ‌های اقتصادی کشور و همخوانی با فرهنگ عمومی مردم تنظیم شده و فاقد آثار روانی و تورمی خواهد بود و با توجه به وجود بستر فناوری اطلاعاتی مناسب و گسترش و نفوذ مناسب بانکداری الکترونیکی با کمترین هزینه و زمان قابلیت اجرا را دارد.

** ایران چک جدید پانصدهزار ریالی

با رونمایی از ایران چک های جدید یکبار دیگر موضوع حذف صفر از پول ملی به خبر نخست رسانه ها تبدیل شد. در 11 دی 1397 خورشیدی بانک مرکزی از ایران چک های 50 تومانی رونمایی کرد که چهار صفر آن کمرنگ شده بود و همین موضوع حذف چهار صفر از پول ملی را تقویت می کرد.

** حذف چهار صفر از پول ملی

سایت بانک مرکزی در خبری در 16 دی 1397 خورشیدی از نشست رییس کل بانک مرکزی در دیدار با نمایندگان عضو فراکسیون ولایی مجلس خبر داد که در این نشست عبدالناصر همتی عنوان کرده بود که لایحه حذف چهار صفر از پول ملی از سوی بانک مرکزی تقدیم دولت شده است و امیدوارم هر چه سریع تر این مهم به نتیجه برسد.

** نظرات مختلف کارشناسان درباره اجرای حذف صفر از اسکناس ها

کارشناسان اقتصادی نظرهای متفاوتی درباره تغییر واحد پول ملی ایران و زمان اجرای طرح حذف صفر از اسکناس‌ها دارند. بیشتر آنان بر این باور هستند که اکنون وقت اجرای این طرح فرا رسیده و با توجه به اینکه خروج پول رایج از نظام پولی کشور و جایگزینی آن کار دشوار و پر هزینه‌ای است، بهتر به نظر می رسد تا تعداد بیشتری از صفرها از واحد پولی حذف شده و سپس این اقدام در شرایط ثبات اقتصادی محقق شود.

«کامران ندری»، یکی از کارشناسان اقتصادی کشور در این ارتباط گفت: «معمولا کشورهایی که تورم مزمن و طولانی مدتی را داشته‌اند، برای حذف صفر از واحد پولی خود اقدام می‌کنند و کشور ما نیز در شرایط مشابهی به سر می‌برد. اما باید توجه داشته باشیم که چنین اقدامی پرهزینه و زمان‌بر خواهد بود. برای انجام این طرح باید اسکناس‌های موجود در کشور از گردش خارج شده و پول جدید جایگزین شود. زمانی که دولت این تصمیم را می‌گیرد و هزینه‌های آن را می‌پذیرد، باید برای حذف تعداد صفرهای بیشتری تلاش کند تا محاسبات ساده‌تر شده و تورم در رقم‌های پایین‌تری اتفاق بیفتد. به همین دلیل به نظر می‌رسد که حذف چهار صفر از پول ملی کار معقول‌تری باشد.»

به اعتقاد «صمد عزیزی نژاد» کارشناس پولی و بانکی، تا زمانی که سلامت و الزام های اقتصاد کشور تامین نشود، تغییر واحد پول کشور هیچ مشکلی از اقتصاد کشور حل نخواهد کرد. او در ادامه خاطر نشان می کند: « با حذف صفر هیچ مشکلی از اقتصاد کشور حل نمی‎شود. اما به دلیل تورم‎هایی که در سال‎های اخیر وجود داشته است شاید بتوان گفت که به عنوان یک راه حل محسوب ‎شود. در بلند مدت با مطالعه و بررسی‎های ریشه‎ای، اقتصاد کشور را به سمت سلامت و انضباط برد. سلامت اقتصادی نیز محقق نخواهد شد مگر با انضباط بخشی به ارکان مختلف مالی و اقتصادی. اولین قدم رسیدن به انضباط پولی است که در بانک مرکزی باید مورد مطالعه و بررسی قرار بگیرد. مرحله بعد انضباط بخشیدن به بخش مالی کشور یعنی در سند بودجه است. دولت برای ایجاد انضباط در این بخش باید منابع درآمدی و هزینه‎های خود را نظم ببخشد. بدین معنی که وقتی دولت درآمدهای خود را بیش از حد ظرفیت در بودجه اعلام میکند که با کسری بودجه در آخر سال مواجه می شود و مجبور می شود برای جبران این کسری آن را از بانک ها و مردم آن استقراض کند، این خود عدم انضباط پولی را رقم می زند که با اهداف اصلاح پولی مغایرت پیدا می کند.»

بیش از 70 مورد از کشورهای جهان از 1960 میلادی تاکنون به دنبال حذف صفر از پول ملی خود بوده اند که در میان آنها 50 کشور در حال توسعه محسوب می‌شدند به حذف چند صفر از پول ملی در یک تا شش نوبت اقدام کردند اما در این میان تنها کشورهایی همچون آلمان، هلند، رومانی و ترکیه که به موازات این کار برنامه پیوسته‌ای برای اصلاحات اقتصادی و استمرارِ حداقل 4 دهه‌ای در این مسیر داشته‌اند، تجربه موفقی در این زمینه کسب کرده‌اند.

حال برای ایران تا حذف چهار صفر از پول ملی راه بسیاری باقی است اما شاید این حذف مزایا و معایب بسیاری را به همراه داشته باشد. از جمله مزایای این حذف می توان به کاهش تورم، نقل و انتقال آسان تر پول و کاستن از مخاطرات آن در حجم کلان، صرفه ‌جویی در هزینه‌ های چاپ اسکناس، تقویت پول ملی و افزایش ارزش اسمی آن و اشغال فضای کمتر آمار و اطلاعات مالی در حافظه و هارد رایانه اشاره کرد. هزینه سنگین جایگزینی اسکناس ‌های جدید به جای اسکناس های قدیمی و ناسازگاری دفاتر و صورت ‌های مالی و پایگاه ‌های اطلاعاتی جدید و قدیم و تحمیل هزینه به فعالان اقتصادی شاید از جمله معایبی باشد که این کار به دنبال خود داشته باشد.

منبع: خبرگزاری ایرنا

گزارش خطا

لینک کوتاه: https://aftabnews.ir/002NZR