آشتی‌کنان احمدی‌نژاد با مراجع؟
آفتاب ـ محمدرضا یزدان‌پناه: «محمود احمدی‌نژاد» رئیس جمهور روز جمعه به قم می‌رود و با مراجع تقلید دیدار می‌کند. اتفاقی که پس از پیغام‌ها و مصاحبه‌های تند و تیز چند ماه اخیر روحانیون بلند پایه عضو جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، نزدیکان به مراجع عظام تقلید، اعضای جامعه روحانیت مبارز و حتی برخی نزدیکان و شاگردان «محمد تقی مصباح یزدی» که در محافل خبری و سیاسی اصلی‌ترین ایدئولوگ طیف فکری رئیس جمهور شناخته می‌شود، به وقوع می‌پیوندد.
استادیوم‌ها؛ نقطه آغاز اختلاف
تیره‌شدن روابط فی‌مابین دولت نهم که با پسوند اصولگرایی بر سر کار آمد با مراجع تقلید و اقشار سنتی مذهبی از دستور احمدی‌نژاد به رئیس سازمان تربیت بدنی آغاز شد. دستوری که طی آن رئیس سازمان تربیت بدنی مجاز می‌شد تا برای اولین بار پس از انقلاب اسلامی به زنان اجازه ورود به استادیوم‌های وزرشی را بدهد.
انتشار این خبر با واکنش شدید مراجع تقلید، روحانیون سنتی و حتی شخص مصباح‌یزدی روبرو شد که به اجماع خواهان باز پس‌گیری این سخنان توسط رئیس جمهور شدند [اینجا] اما این درخواست مراجع و روحانیت با نفوذ نه تنها از سوی دولت اجابت نشد بلکه موضع‌گیری بعدی سخنگوی دولت بر شدت اعتراضات افزود تا اینکه در نهایت و با «بالا گرفتن کار» مقام معظم رهبری راسا وارد عمل شده و به رئیس دولت دستور داده شد تا از فرمان فوق صرف نظر کند.
اما اظهارنظر بعدی «غلامحسین الهام» سخنگوی دولت در یکی از جلسات مطبوعاتیش، آنگونه که نزدیکان به بیوت مراجع تقلید روایت می‌کنند، هرگز از یاد مراجع خارج نشد: «رئیس جمهور تنها به خاطر فرمان رهبری و به احترام ایشان، دستور خود را پس می‌گیرد».
این ماجرا و پس لرزه‌های آن، اگرچه حوزه‌های علمیه و حتی مراجع تقلید را با یک شوک ناگهانی به علت «نسنجیده رفتار کردن دولت نهم در حوزه مسائل مهمی که بار فقهی و مذهبی دارند» روبرو کرد اما واکنش مراجع به این اقدام هم در زمانی نه چندان طولانی خود را آشکار نمود، آنجا که روحانیون بلند پایه قم، درخواست ملاقات جمعیت ایثارگران انقلاب اسلامی را به علت عضویت محمود احمدی‌نژاد در شورای مرکزی آن نپذیرفتند. [اینجا]
نامه به پاپ و ماجرای رحیم مشاعی
با این حال، مساله فوق آخرین تکه از پازل روابط دولت نهم با مراجع تقلید نبود. «نگارش نامه‌ای از سوی احمدی‌نژاد به پاپ بندیکت شانزدهم که چند هفته پیش از آن، سخنان موهنی درباره پیامبر اسلام (ص) بیان کرده بود و خارج نشدن اسفندیار رحیم مشایی [اینجا] معاون احمدی‌نژاد و رئیس سازمان میراث فرهنگی و گردشگری از یک مجلس در کشور ترکیه که قسمتی از آن با اجرای برنامه رقص و آواز همراه بود» کار را به جایی رساند که نه تنها نمایندگان مجلس هفتم که خود جزو اصولگرایان محسوب می‌شوند بلکه روحانیون بلند پایه قم از سخنگوی جامعه مدرسین [اینجا] تا وابستگان طیف فکری نزدیک به رئیس جمهور هم نسبت به «تضعیف جایگاه دولت نهم در اقشار متدین و مذهبی جامعه» هشدار دهند و به صراحت خواهان اصلاح روش‌های نامناسب اعضای دولت برای ارتباط با مراجع تقلید و حوزه‌های علمیه شوند. [اینجا]. مشایی البته قبلاً با گفته هایش درباره حجاب به یک روزنامه ترکی نیز انتقاداتی را در میان مراجع تقلید برانگیخته بود.
با این حال و آنطور که «محسن غرویان» از شاگردان نزدیک به مصباح یزدی و از حامیان احمدی‌نژاد، در مصاحبه‌ای اظهار داشت: حتی این هشدارها هم تغییر رویه چندانی در بی‌تفاوتی دولت به شهر قم ایجاد نکرد. کار به آنجا رسید که سه تن از مراجع عظام با تهیه میثاق نامه‌ای مواضعی انتقادی شدیدی را پیرامون دولت نهم اتخاذ کردند و تصمیم گرفتند فرستادگان دولت نهم را به حضور نپذیرند.
آزمون موهن
این روابط آنقدر ادامه یافت تا واقعه «طرح سوالات عجیب و غریب درباره پیامبر اسلام در آزمون ضمن خدمت فرهنگیان شهرستان‌های استان تهران» پیش آمد. سوال و جواب‌های این امتحان آنقدر موهن و بی‌سابقه بود که به واکنش یکپارچه اما خاموش اکثریت مراجع تقلید و اعتراضات شدید جناح‌های سیاسی از طیف‌های مختلف به دولت و وزیر آموزش و پرورش انجامید.
با این حال، اگرچه پس از آن امتحان، وزیر آموزش و پرورش رسما از مراجع و مردم عذرخواهی کرد و نمایندهای از سوی خود را برای عذرخواهی به قم فرستاد اما سکوت بعدی رئیس جمهور درباره این اقدام و نیز برخی زمزمه‌ها مبنی بر ناراحتی مراجع تقلید از این مساله که چرا به رغم ناراحتی و گلایه شدید مراجع، وزیر آموزش و پرورش خود شخصا به دیدار ایشان نرفت و نمایندهای را به این منظور راهی قم کرد، اوضاع را کماکان بحرانی باقی نگاه داشت. [اینجا]
ارزیابی سخنگوی جامعه مدرسین از سفر احمدی‌نژاد
این در حالی است که بسیاری از کارشناسان، به جز بی‌تفاوتی ضمنی برخی اعضای دولت نهم به کسب نظر مراجع و دیدگاه‌های آنان در مسائل گوناگون، ضعف مشاوران رئیس جمهور برای ارتباط با مراجع تقلید را یکی از اصلی‌ترین دلایل در بحرانی شدن روابط قم ـ تهران می‌دانند. [اینجا]
بنابراین و با توجه به قطعی شدن سفر احمدی‌نژاد به قم و دیدار وی با مراجع تقلید «آیا این سفر را می‌توان به عنوان اقدام عملی دولت نهم برای بهبود روابط با ایشان تحلیل کرد و مهمتر اینکه آیا این سفر و ملاقات رئیس جمهور با مراجع می‌تواند باعث آفتابی شدن آسمان ابری روابط تهران ـ قم شود؟»
«سید محمدغروی» سخنگوی جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، امیدوار است تا این اتفاق رخ دهد. وی در گفت‌وگو باخبرنگار سیاسی آفتاب، این سفر و دیدارهای برنامه‌ریزی شده بین رئیس‌جمهور با مراجع تقلید را «فرصتی برای طرح رو در روی مسائل و گلایه‌ها» دانست و گفت: به هر حال مراجع تقلید در بیان گلایه‌ها نظر شخصی خود را مطرح نمی‌کنند بلکه نقطه نظراتی دارند که صحیح بوده و امیدوارم تا برگزاری این جلسات باعث طرح رو در روی این مسائل شود تا اگر شائبه‌ای وجود دارد، برطرف گردد.
سخنگوی جامعه مدرسین حوزه علمیه قم با اعلام این خبر که «احمدی‌نژاد در سفر خود به قم در جلسه شورای مرکزی این تشکل حاضر خواهد شد» تصریح کرد: گلایه‌ها و نقطه نظرات مراجع و بزرگان حوزه در این دیدارها منتقل می‌شود و آقایان هم توضیح می‌دهند تا انشاءالله تعاملی به وجود آید که مصلحت نظام و دولت در آن باشد.
شهر قم و بیوت مراجع خود را آماده استقبال از رئیس جمهور و هیات همراه او می‌کنند. اما آیا نتیجه نهایی این دیدارها به آشتی کنانی مراجع تقلید با دولت خواهد انجامید یا گلایه‌ها و اعتراضات آنان به دولت نهم که در تاریخ جمهوری اسلامی بی‌سابقه بوده است ادامه خواهد یافت؟ به نظر می‌رسد که مراجع از آمادگی لازم برای بخشیدن خظاهای بزرگ دولت نهم برخوردار باشند به این شرط که محمود احمدی‌نژاد علاوه بر طرد نیروهای افراطی موسوم به حامی دولت، زمینه کاهش اعتراضات فراگیر نیروهای مؤثر بر دیدگاه علما در سایر زمینه‌ها را نیز فراهم کند. امری که پذیرش آن حداقل برای نورسیدگان افراطی در عرصه قدرت دشوار خواهد بود.
