روایتی از روند اجرای تصمیم «کاهش تعهدات هسته‌ای» در "گود" نطنز
دو هفته بعد از اعلام رسمی کاهش تعهدات هسته‌ای ایران، کار افزایش تولید اورانیوم غنی شده ۳.۶۷ در حضور خبرنگاران و نمایندگان رسانه‌های داخلی به طور عملی آغاز شد.
آفتاب‌‌نیوز :
این برای چندمین بار است که گروهی از رسانه‌های داخلی از روند فعالیت‌های صلح‌آمیز هسته‌ای کشورمان بعد از اجرایی شدن برجام همزمان با تحولات سیاسی و بین‌المللی بازدید می‌کنند و این بار خبرنگاران و مدیران رسانه‌ها با اعلام شروع فعالیت‌های جدید در مراکز هسته‌ای در راستای "کاهش تعهدات هسته‌ای" از سایت غنی‌سازی نطنز بازدید کردند.
بازدید یک روزه رسانه‌ها اعم از اصولگرا و اصلاح طلب، موافق برجام و منتقد برجام روز دوشنبه هفته جاری با همراهی بهروز کمالوندی سخنگوی سازمان انرژی اتمی و در راستای قول رئیس سازمان برای آگاهی مردم از روند کار و اقدامات واکنشی ایران انجام شد. بازدید از گود یا سالن اصلی استقرار سانتریفیوژهای در حال کار، اولین مکانی بود که نمایندگان رسانه‌های گروهی از آن بازدید کردند. صدای سوت ممتد در گود حاکی از فعالیت ۳۰ زنجیره ۱۷۴ تایی از سانتریفیوژهای نسل اول و در مجموع ۵۰۶۰ ماشین در چارچوب برجام است و اولین چیزی است که به محض ورود، توجه خبرنگاران را به خود جلب می‌کند.
مسئول سایت هسته‌ای نطنز در جمع خبرنگاران حاضر در این سایت بعد از ارائه توضیحاتی مبسوط درباره نحوه فعالیت و تولید اورانیوم غنی شده در این بخش در پاسخ به این پرسش که چه تغییری در روند کار در نطنز بعد از ابلاغیه شورای عالی امنیت ملی و دستور رئیس‌جمهور برای عبور از سقف ۳۰۰ کیلوگرمی اورانیوم غنی‌شده در چارچوب برجام ایجاد شده، اعلام کرد که بر اساس ابلاغیه شورای عالی امنیت ملی و دستور رئیس جمهور و رئیس سازمان انرژی اتمی از روز دوشنبه، ۳۰ اردیبهشت فعالیت سانتریفیوژها در این مرکز برای تولید اورانیوم غنی شده ۳.۶۷ چهار برابر میزان تولید آن تا قبل از این خواهد شد.
ایران دو هفته پیش در ۱۸ اردیبهشت بعد از یک سال که از خروج آمریکا از برجام می‌گذرد، اعلام کرد در واکنش به نقض عهد از سوی یک عضو برجام و عمل نکردن دیگر اعضا به تعهدات‌شان، برخی از تعهدات خود در چارچوب برجام (بند ۲۶ برجام) را در چند گام کاهش می‌دهد. ایران هم چنین اعلام کرد، اگر در فرصت ۶۰ روزه نخست طرف‌های اروپایی اقدامی عملی در راستای تسهیل فروش نفت و نقل و انتقالات مالی ایران انجام دهد اجرای تعهدات هسته‌ای از سوی ایران مثل گذشته در ریل خود قرار می‌گیرد در غیر این صورت این قطار آرام آرام و در گام‌های بعدی از ریل خارج خواهد شد.
تصمیم ایران برای کاهش تعهدات خود علاوه بر متعهد نبودن به سقف ۳۰۰ کیلوگرم تولید اورانیوم غنی شده، شامل لغو محدودیت برای تولید آب سنگین تا سقف ۱۳۰ تن نیز می‌شود.
قرار است تا دو هفته دیگر خبرنگاران از نزدیک در جریان روند کار و آخرین تحولات در کارخانه تولید آب سنگین اراک نیز قرار گیرند.
همزمان با اقدام ایران برای افزایش میزان تولید اورانیوم غنی شده ۳.۶۷ در نطنز، تولید آب سنگین در کارخانه اراک نیز سرعت گرفته است و دیگر محدودیت و سقفی در تولید این محصول وجود ندارد.
مسئول سایت نطنز بدون اشاره به جزئیات فنی افزایش میزان تولید اورانیوم غنی شده تاکید کرد که این اقدام در چارچوب برجام و بند ۲۶ انجام شده است.
وی در عین حال خاطرنشان کرد: این اقدام بدون حتی اضافه کردن یک سانتریفیوژ انجام می‌شود.
پیش از این ایران منطبق با سیاست‌های داخلی، تولید اورانیوم غنی شده تا ۳.۶۷ درصد را در سطح مشخصی نگه داشته بود و این طور نبود که ذخایرش در مرز ۳۰۰ کیلوگرم، رقم تعیین شده در برجام برای تولید این محصول قرار داشته باشد. به علاوه ایران در همین چارچوب و منطبق با برجام نه فقط به تولید اورانیوم غنی شده تا ۳.۶۷ درصد پرداخته است، بلکه اورانیوم با غنای کمتر از ۳.۶۷ یا کمتر از ۵ درصد را در دستور کار قرار داده بود.
بر اساس آخرین گزارش آژانس درباره اجرای برجام در ایران در اسفند ۹۷، در بازه زمانی آن گزارش، کل موجودی ذخیره شده اورانیوم غنی‌سازی شده ایران از میزان ۳۰۰ کیلوگرم UF6 غنی شده تا میزان ۳.۶۷ درصد اورانیوم ۲۳۵ (یا معادل آن در اشکال مختلف شیمیایی) فراتر نرفته است (میزان ۳۰۰ کیلوگرم UF6 معادل با ۲۰۲.۸ کیلوگرم اورانیوم است.)
در بخشی دیگر از گزارش آمده است، تا تاریخ ۱۶ فوریه ۲۰۱۹، میزان اورانیوم غنی شده تا ۳.۶۷ درصد اورانیوم ۲۳۵ ایران ۱۶۳.۸ کیلوگرم بر اساس برجام و مصوبات کمیسیون مشترک بوده است.
به گفته بهروز کمالوندی سخنگوی سازمان انرژی اتمی که در این بازدید خبرنگاران را همراهی می‌کرد، از ۳۰ اردیبهشت روند تولید اورانیوم غنی شده سرعت می‌گیرد و در کمتر از چند هفته به مرز ۳۰۰ کیلوگرم خواهد رسید و در پایان مهلت ۶۰ روز در گام اول اقدامات، از مرز ۳۰۰ کیلوگرم نیز عبور خواهد کرد.
شایان ذکر است مطابق روند گذشته دوربین‌های آژانس در بخش‌های مختلف به ویژه ورودی و خروجی سالن نصب است.
به گفته مسئول سایت نطنز، هیچ اطلاعاتی از این دوربین‌ها به بیرون از سایت به طور آنلاین یا از طریق سی دی یا هر نوع وسیله انتقال اطلاعات جا به جا نمی‌شود و بازرسان صرفاً فریم به فریم تصاویر را بازرسی کرده و بعد از آن اطلاعات ذخیره شده در هارد این دوربین‌ها نزد ایران باقی می‌ماند.
برای اولین بار بعد از اجرای برجام و جمع آوری بخش قابل توجهی از سانتریفیوژها در سالن A نمایندگان رسانه‌ها توانستند از انبار سانتریفیوژها بازدید کنند. در این انبار بزرگ سانتریفیوژهای نسل اول و سه زنجیره از سانتریفیوژهای IR-2m قرار داشتند.
در سه سال و نیم گذشته بارها منتقدان و برخی مسئولان نسبت به عدم نگهداری مطلوب و دقیق سانتریفیوژها از سوی سازمان انرژی اتمی و هدر رفت سرمایه کشور در این بخش ادعاهایی را مطرح کرده بودند اما در بازدید روز دوشنبه خبرنگاران از نزدیک شاهد مراقبت دقیق این ماشین‌ها و تجهیزات جانبی آنها بودند که به طور منظم و در دسته‌بندی دقیق و کدگذاری شده به صف شده بودند. زنجیره‌های سانتریفیوژ با رعایت موارد ایمنی بر روی پالت چوبی جهت جا به جایی سریع و آسان به نحوی که کمترین آسیبی در حین انتقال ببینند، قرار گرفته‌اند.
بعد از برجام این مساله که بازگشت پذیری ایران طولانی و سخت خواهد بود از سوی منتقدان مطرح شد، اما مسئولان سازمان انرژی اتمی و اعضای تیم مذاکره‌کننده همواره بر بازگشت پذیری ایران در کمترین زمان ممکن تاکید داشتند و اقدامات انجام شده در نگهداری تجهیزات جمع‌آوری شده نشان می‌دهد در صورت نیاز "بازگشت پذیری" با کمترین آسیب و سرعت مطلوب امکان‌پذیر است.
در عین حال بهروز کمالوندی معاون رئیس سازمان انرژی اتمی در رابطه با کیفیت بازگشت پذیری ایران تاکید داشت که ترجیح سازمان و مسئولان کشور این است که چنانچه این تصمیم اتخاذ شود برای رسیدن به ۱۹۰ هزار سو بهتر است با نسل‌های پیشرفته‌تر و تولید انبوه این ماشین‌ها از جمله نسل ۶ و ۸ این اقدام انجام شود.
در ادامه، خبرنگاران از واحد فرآیندی اختلاط انتقال و نمونه‌گیری نطنز که در فروردین ۱۳۹۷ افتتاح شد بازدید کردند. با توجه به حساسیت‌های پادمانی در این بخش و نظارت آژانس، خبرنگاران امکان بازدید از بخش را از نزدیک پیدا نکردند اما از پنجره تعبیه شده در طبقه بالای این سالن مهندسان مربوطه توضیحات لازم را ارائه کردند.
واحد فرایندی اختلاط یکی از حلقه‌های مهم در کارخانه غنی‌سازی اورانیوم است و مسئولیت تنظیم غنای مواد را برعهده دارد و جزو حلقه‌های نهایی استفاده از زنجیره سوخت است.
به گفته مسئول این بخش، این واحد ظرفیت تأمین فرایند اختلاط را برای تولید یک میلیون سو در صورت هدف‌گذاری سازمان انرژی اتمی دارد.
مرکز مونتاژ سانتریفیوژ که برای ساخت سانتریفیوژهای پیشرفته ساخته شده است آخرین بخشی بود که نمایندگان رسانه‌ها در جریان فعالیت آن قرار گرفتند.
در این مرکز بهترین تجهیزات اندازه‌گیری، تجهیزات مختلف تست و کنترل و سالنی مجهز برای مونتاژ سانتریفیوژهای جدید و تست آنها (تا ۶۰ سانتریفیوژ تست کنترل به‌طور کامل و روزانه انجام می‌شود) و بخش‌های دیگر قرار دارد. این مرکز بعد از آن راه‌اندازی شد که مقام معظم رهبری در ۱۴ خرداد سال ۹۷ سازمان انرژی اتمی را در واکنش به اقدامات تحریمی آمریکا و کم‌کاری اروپایی‌ها، برای ایجاد زیرساخت‌های لازم به انجام اقداماتی موظف کردند. این در حالی بود که در چارچوب برجام این مرکز باید پنج الی شش سال آینده آماده می‌شد.
در این مرکز سانتریفیوژهای IR-2m، IR-4 و IR-6 برای تست و مونتاژ قرار می‌گیرند. در زمان بازدید ماشین‌های نسل ۶ در حال تست تک ماشینی بودند.
این برای اولین بار نیست که سایت نطنز مهیای تعلیق و برداشت پلمب‌ها و محدودیت‌ها می‌شود. بعد از ۱۳ سال به نظر تاریخ به شکلی دیگر و این بار نه از مجتمع اصفهان بلکه از سایت نطنز در حال تکرار است.
در سال ۱۳۸۵ ایران بعد از عهدشکنی و پشت پا زدن سه کشور اروپایی به توافق‌ها و سنگ‌اندازی و مانع تراشی آمریکا، فعالیت‌های داوطلبانه خود را از سر گرفت و پلمپ‌ها را در مراکز هسته‌ای خود به ویژه مجتمع اصفهان و نطنز شکست.
۲۰ سال از عمر نطنز، یکی از معروف‌ترین و حساس‌ترین مراکز هسته‌ای دنیا می‌گذرد. با توجه به تحولات جاری در حوزه سیاسی و بین‌المللی شاهد هستیم که این مجموعه برای دومین بار در طی عمر کوتاه خود، آماده رفع تعلیق و محدودیت‌ها می‌شود. جالب آن‌که در آن دوره نیز حسن روحانی مدیریت پرونده هسته‌ای را به عنوان دبیر شورای عالی امنیت ملی برعهده داشت و اکنون در جایگاه رئیس شورای عالی امنیت ملی و رئیس جمهوری کشور قرار دارد.
بعد از رفع تعلیق‌ها در سال ۸۵ ایران شاهد دوره‌ای از جهش علمی و تکنولوژیکی در عرصه هسته‌ای به ویژه غنی‌سازی قرار گرفت و اکنون نیز سازمان انرژی اتمی و متخصصانش بر این باورند، در صورت بازگشت به روند گذشته و برداشته شدن محدودیت‌ها، ایران شاهد جهشی در حوزه‌های پیشرفته و صنعتی هسته‌ای خواهد بود و این‌گونه نیست که بخواهد با ظرفیت‌ها و امکانات گذشته حرکت کند.
در عین حال، همان‌طور که مسئولان کشور اعلام کردند چنانچه در فرصت باقی مانده از گام نخست که فقط ۴۷ روز آن باقی مانده است، اروپایی‌ها اقدام مؤثری در جهت بهره‌مندی ایران از منافع اقتصادی برجام انجام دهند، اقدامات واکنشی ایران متوقف خواهد شد و برجام با ویژگی‌های فعلی‌اش به حیات خود ادامه می‌دهد.
منبع: خبرگزاری ایسنا
گزارش خطا
ارسال به دوستان
نسخه چاپی
ذخیره عضویت در خبرنامه خبرهای مرتبط
پربحث ترین عناوین
پرطرفدار ترین عناوین
لینک های مفید