"گشت ارشاد" یا "ارشاد گشت؟!" | واکنش‌ها به ویدئوی درگیری مامور پلیس با دختر جوان

طی دو روز گذشته، ویدئویی از برخورد پلیس با یک دختر جوان به آنچه که بدحجابی گفته می‌شود، در شبکه‌های اچتماعی پخش شده است که بازتاب وسیعی داشت. در فیلمی منتشر شده یک مامور لباس شخصی با استفاده از زور و کتک و بدون رعایت شئونات اسلامی و بدون در نظر گرفتن مقوله «محرم» و «نامحرم» دختری -که می‌توان آن را حتی نوجوان نامید- با خشونت تمام به داخل خودروی پلیس منتقل می‌کند. خشونت مامور پلیس در حدی است که بخشی از لباس دختر کنار می‌رود و دختر نیمه عریان به خودروی پلیس منتقل می‌شود. در سراسر این فیلم صدای جیغ‌های بلند این دختر و نیز فریادهای مکرر مامور به گوش می‌رسد.

به گزارش آفتاب‎نیوز؛ روزنامه همدلی نوشته است: انتشار این ویدئو که حاوی تصاویری دردناکی نیز هست، در شبکه‌های اجتماعی باعث به وجود آمدن یک خشم عمومی شده است. البته ویدئوهایی از این دست کمیاب نیست. ویدئوهایی که از برخوردهای خشن کلامی و فیزیکی گشت ارشاد و ماموران پلیس با دختران و زنانی که می‌گویند حجاب را جدی نمی‌گیرند، حکایت دارد. همین چند وقت پیش ویدئوی دیگر از یکی از شهرهای شمالی کشور پخش شد که در آن پلیس با زنی که به زعم آنان بدحجاب بود برخورد فیزیکی شدیدی انجام داد و حتی وی را روی زمین کشان‌کشان به داخل ماشین پلیس منتقل کرد.

در سال گذشته نیز چندین فیلم جنجالی و خشن از برخورد خشونت‌آمیز ماموران گشت ارشاد با زنان و دختران بدحجاب در شبکه‌های اجتماعی منتشر شد که ضمن این که بر چهره جامعه چنگ انداخت، فضای رسانه‌های داخلی و خارجی را تحت‌الشعاع قرار داد، به نحوی که تصاویر توام با خشونت‌ برخی از ماموران پلیس با دخترانی که به گفته آنان حجاب مرسوم را نداشتند، بارها و بارها از برخی از رسانه‌های آن سوی مرز به نمایش درآمد. در نهایت برخوردهای خشونت‌بار چند پلیس زن که واکنش‌های اعتراضی زیادی را حتی از مقام‌های بلندپایه حکومت نیز به دنبال داشت، به مراسم تقدیر و تشکر از ماموران خشن ختم شد.

برخورد خشن برخی ماموران پلیس با زنان و دختران به اصطلاح بدحجاب سوال‌های زیادی را در ذهن تداعی می‌کند. سوال‌هایی از این قبیل، چه کسی به گشت ارشاد اجازه داده فردی را مورد ضرب و شتم یا فحاشی قرار دهد، آنان بر اساس چه «مجوز شرعی» هموطن خود را مورد توهین و ضرب و شتم قرار می‌دهند» حتی اگر فردی جرمی مرتکب شود به عنوان مجرم از حق و حقوقی برخوردار است، پس چرا برخورد برخی از ماموران با مردم قانونمند نیست؟ آیا اقتدار پلیس صرفا در برخورد با دختر و پسرهای کم‌حجاب، رقصنده و.. اعمال می‌شود؟ پس برخورد با مجرمین واقعی که تحت پوشش همین امنیت با آسودگی خاطر مشغول غارت بیت المال هستند، چرا انجام نمی‌گیرد؟ و هزاران آیا و چراهای بی‌پاسخ دیگر!

برخورد با بدحجابی همیشه یکی از ماجراهای جنجالی کشور بوده است و هیچ‌وقت موافقان و مخالفان آن نتوانستند به فهم مشترکی از این مقوله برسند. آن گونه که پیداست تاکنون پیروز این میدان موافقان حجاب بوده‌اند. بنابراین به نظر می‌رسد قوانین و برخوردها با افرادی که پوشش مورد نظر حکومت را جدی نمی‌گیرند نیز از سوی این طیف صورت می‌گیرد.

از آن جا که بحث برخورد با بی‌حجابی با پلیس گره خورده است، یکی از انگیزه‌های به وجود آمدن پلیس ارتقای امنیت اخلاقی موسوم به گشت ارشاد نیز به این دلیل بوده است. البته برخی از فرماندهان نیروی انتظامی مانند اسماعیل احمدی مقدم از عهده‌دار بودن این وظیفه خشنود نبودند. چند سال پیش اسماعیل احمدی‌مقدم، فرمانده وقت نیروی انتظامی گفته بود که «گشت ارشاد برای ما هم مطلوب نیست و ما از دستگاه‌هایی که بتوانند این مسئولیت را از لحاظ فرهنگی برعهده بگیرند و ما را از این نوع برخورد با مردم معاف کنند، تشکر هم می‌کنیم.»

موضوع گشت ارشاد که در سال 84 و در زمان دولت نهم پایه‌گذاری شد، همواره یکی از مقوله‌های مورد اختلاف در جامعه بوده است. این موضوع از چنان اهمیتی برخوردار بوده است که حتی به تبلیغات کاندیداهای ریاست جمهوری نیز ورود پیدا کرد و برخی از کاندیداها با گرفتن ژست روشنفکری، با وعده پایان دادن به این موضوع از آن بهره تبلیغاتی نیز بردند. جمله معروف محمود احمدی‌نژاد، رئیس دولت نهم و دهم که «مشکل امروز ما مدل موی بچه‌های ماست» یکی از ژست‌های معروف در این باب است.

حسن روحانی، رئیس جمهور منتخب، نیز در جریان تبلیغات انتخاباتی خود گفته بود که «نمی‌شود با نیروی پلیس مشکلات فرهنگی را حل کرد» وی وعده داده بود کاری می‌کند که «دختران احساس امنیت کنند.»او گفته بود که «نخواهم گذاشت ماموری بی‌نام و نشان از کسی سوال کند. دختران جامعه خود حافظ حجاب و عفاف هستند.»

دیر زمانی از بیانات رئیس جمهور پیشین و کنونی نمی‌گذرد، اما مشاهدات میدانی و همچنین فیلم‌های منتشر شده در شبکه‌های اجتماعی گواه این است که گویا هنوز مشکل کشور ما موی جوانان است و پلیس نیز به مشکلی که فرهنگی تلقی می‌شود ورود کرده است و نه تنها ماموران به قول روحانی بی‌نام و نشان از زنان و دختران سوال می‌کنند، بلکه گاه حرمت آنان را نیز می‌شکنند و حتی با زور و کتک با آنان برخورد می‌کنند.

برخی رفتار تحقیرآمیز تعدادی از ماموران پلیس با زنان و دختران را نشانگر عمق ناآگاهی مامورین و ضابطین قضایی از اصول اولیه انسانی و حقوقی امر به معروف می‌دانند و معتقدند کاری که به اسم دین و با شعار امربه معروف و نهی از منکر یا ارتقای امنیت اخلاقی و اجتماعی انجام می‌شود، نه تنها تاثیر مثبت در گرایش به حجاب و دینداری ندارد، بلکه کاملا نتیجه عکس می‌دهد و این رفتار و ادبیات بیش از پیش مردم را از دینداری بیزار می‌کند.در حالی که برخی از ماموران با پایمال کردن حقوق اجتماعی شهروندان به خود اجازه هر گونه رفتار خشن با زنان را می‌دهند که براساس روایات دینی حضرت علی (ع) در واکنش به حمله عده‌ای به زن یهودی و ربودن خلخال از پای او، ضمن این که در خطبه‌ای اصحاب خود را به‌خاطر این ماجرا مذمت کردند، فرمودند جا دارد مرد مسلمان از این غصه جان دهد. وقتی خارج کردن خلخال از پای یک زن یهودی این همه اسباب تاسف و تاثر حاکم اسلامی می‌شود، حاجت به گفتن نیست که مسئولین آن چقدر نسبت به مسلمانان حساسیت دارند چه رسد به ضرب و شتم زن مسلمان!

صرف‌نظر از روایات دینی که همواره به حفظ حرمت و شان زنان خارج از هر کیش و مذهبی تاکید دارد، این گونه برخوردها نیز مغایر قوانین رسمی کشور است. یک حقوقدان با بیان این که در هیچ کجای قانون کشور اجازه برخورد خشن مامور نیروی انتظامی با افراد بدحجاب را نمی‌دهد، به همدلی گفت:«قانون این اجازه را به هیچ ماموری نداده است.» عبدالصمد خرمشاهی افزود:«هیچ کدام از قوانین به هیچ ماموری اجازه تعدی، دست‌اندازی، برخورد فیزیکی، حتی توهین و فحاشی با فرد بدحجاب نداده است. اگر ماموری مرتکب این امر شود کاری خلاف قانون انجام داده است و سازمان متبوع باید برخورد کنند و به جرم‌اش رسیدگی شود. اگر شکایتی از مامور خاطی نیز انجام بگیرد باید طبق ضوابط و مقررات در دادسرای نظامی به آن رسیدگی شود.» این حقوقدان افزود:«اگر کسی مرتکب جرمی شود، رسیدگی آن بر عهده دادگاه است و مامور فقط طبق ضوابط و مقررات می‌تواند مجرم را تحویل دادگاه بدهد و قاضی و دادگاه وظیفه رسیدگی به جرم مجرمان را دارند.»

در حالی که به گفته حقوق‌دانان برخورد خشن ماموران پلیس با زنان بدحجاب غیرقانونی است که هنوز برای بسیاری حدود اختیارات و نحوه تعامل و برخورد پلیس با مردم مشخص نیست و در بسیاری از موارد نیروی انتظامی هم نسبت به رفتار مامورانش پاسخگو نیست.

واقعیت این است که طی سال‌های اخیر نیروی انتظامی ایران که بر حسب وظیفه ذاتی خود باید نگهبان و حافظ امنیت مردم باشد، با رفتارها و ادبیات خشن برخی از ماموران‌اش تبدیل به معضلی برای امنیت مردم شده است، به نحوی که بسیاری از شهروندان بدون هیچ جرمی با دیدن ماشین پلیس و حتی نام پلیس رنگ از رخ‌شان می‌پرد و احساس ترس می‌کنند.

ترس مردم از نیروی انتظامی نشان می‌دهد که مشکلی در نیروی انتطامی ایران وجود دارد و نحوه تعامل این نیرو با مردم ایرادهای بنیادین دارد که جزء با نوع پاسخگویی و مسئولیت‌پذیری امروز نیروی انتظامی قابل حل نخواهد بود.

در ادامه به واکنش دو تن از روحانیون در گفت‌و گوی با روزنامه همدلی و همچنین واکنش تعدادی از کاربران فضای مجازی را در مورد این موضوع اشاره می‌کنیم.

واکنش‌ها در فضای مجازی

فرض کنیم دختر درون فیلم که پلیس با خشونت باهاش رفتار می‌کنه مجرم هست فرض کنید فقط پلیس باید این حجم از خشونت رو برای دستگیریش به‌کار ببنده؟ مجرم هم حقوق داره حالا این رو در نظر بگیر به‌خاطر حجاب بوده کلا صورت مسئله عوض میشه

علی بن ابی طالب: اگر خلخال از پای دختر یهودی کنده شود، اگر یک مرد مسلمان از تاسف بمیرد حق دارد. - حرف امام خودتونم قبول ندارین مسلمونا؟

نیرو و پلیس رو گذاشتن روی دستگیری یک دختر بی حجاب بدبخت. اونوقت دزد ها راحت تو روز روشن کیف قاپی و ماشین دزدی می کنن. چون اقایون فرمان دادن پلیس باید حجاب رو برقرار کنه. پلیس رو منفور کردن بین مردم، اعصاب کادر پلیس هم خورد کردن. انتظار داری مردم از دستگیری مجرم قضاوت درستی بکنن؟

یه ویدئویی از برخورد شدید پلیس با یک دختر مدام داره پخش میشه هربار میاد رو صفحه ام حتی دل دیدن صحنه رو ندارم و کلا صداشو نشنیدم چی شده؟ یعنی حجاب نداشتن اون دختر بدتر از رفتاریه که نیروی حافظ امنیت مملکت با اون دختر داره؟

این رفتار به خاطر چند تارمو و نوع لباس پوشبدن؟؟!!! کجای اسلام این را نوشته است؟! کجای نهج‌البلاغه امیر گفته با زنان چنین رفتاری کنید؟! کجاست خلخالی که باید از پای زن یهود بیرون کشید؟!

حجت‌الاسلام و المسلمین سید رضا اکرمی:

اگر نهی از منکر، خود منکر شد، باید با آن برخورد کنند

بالاخره ما می‌خواهیم در مملکت نظم و انضباط و قانون حاکم باشد یا نه؟ اگر نمی‌خواهیم، که من پشت فرمان نشستم حواسم پرت می‌شود، کسی که می‌خواهد دانشگاه برود حواسش پرت نشود، مغازه‌داری که می‌خواهد جنس بفروشد حواسش پرت نشود و اگر می‌خواهیم این اتفاقات نیفتد باید با هر تخلفی برخورد کنیم. حتما باید به کسی که حریم و حرمت را رعایت نکند تذکر داد ولی وقتی به تذکر توجه نمی‌کند و دست به هنجارشکنی می‌زند باید با او برخورد کرد. من این صحنه را ندیده‌ام ولی یقین دارم که گه‌گاهی صحنه‌سازی می‌کنند که صحنه را طور دیگری نشان دهند و الا اگر مامور باشد قطعا غیر ضابطه و بدون تذکر اولیه اقدام نمی‌کند. باید وقتی چنین صحنه‌ای را بررسی کنند ببینیم که اگر نهی از منکر، خود منکر شد، باید با آن برخورد کنند، مثل اقدام چند وقت پیش آقای محسنی اژه‌ای که 60 قاضی متخلف را از کار برکنار کرد.

آیت‌الله محمد تقی رهبر: امر به معروف و نهی از منکر، فرهنگ خودش را دارد

چون تا آدم نداند که قضیه چگونه بوده اظهار نظر کردن برایم مشکل است. شما ببینید چند روز قبل در اطراف رشت خانمی محجبه را که امر به معروف و نهی از منکر می‌کرد کتک زدند که بسیار کار بدی بود. اما در مورد این موضوع چون من نشیدم و بعید می‌دانم که نیروی انتظامی موظف به این گونه برخورد باشد قضاوت کردن برایم مشکل است ولی قدر مسلم آن است که امر به معروف و نهی از منکر، فرهنگ خودش را دارد که با منطق، تذکر و سپس مبارزه با بی بند و باری صورت می‌گیرد که در اسلام هم بر همین موضوع تاکید شده است.