۲۰ سال فعال است اما شناخته شده نیست

پرسشی که برای پاسخ به آن کارشناسان نقطه نظرات مختلفی بیان می کنند و این روزها در آستانه انتخابات شورایاری ها تبیین آن بسیار اهمیت دارد.

کارشناسان یکی از دلایل تاثیرگذاری کمتر از انتظار این نهاد را هم در نوع کارکرد و نوع نگاه مدیران شهری به این جایگاه می دانند و البته تاکید می کنند که ضمن پرهیز از نگاه سیاسی و جناحی به شورایاری ها باید زمینه معرفی و بهره مندی بیشتر از ظرفیت های آن هم فراهم شود.

این روزها پس از پایان یافتن مهلت فعالیت دوره چهارم شورایاری ها در تهران، موضوع برگزاری پنجمین دوره انتخابات شورایاری ها در کنار لزوم کارکردهای چنین نهادی مطرح است؛ نهادی که از سویی برخی افراد درباره تاثیرگذاری و کارکردهای آن نقدهایی را وارد می دانند و عده ای هم آن را لازمه ارتباط بیشتر و نزدیک مسئولان شهری با مردم معرفی می کنند و معتقدند: شورایاران در کنار مردم محلات بیش از هرکس دیگری از همه مشکلات محله هایشان مطلعند و می توانند با ایجاد پل ارتباطی با مدیران شهری، زمینه تحقق بهتر برنامه ریزی های شهری را فراهم آورند.

در آستانه برگزاری انتخابات شورایاری ها در پایتخت (چهارم مرداد) مرکز مطالعات و برنامه‌ریزی شهر تهران نشستی را با عنوان «روایت شورایاری‌ها از گذشته به آینده» برگزار کرد تا کارکرد این نهاد شهری در گپ و گفت بین کارشناسان و مسئولان قبلی و فعلی شهری پایتخت نقد شود.

فرآیند ثبت نام نامزدهای شرکت در این دوره از انتخابات شوراری ها انجام و افزون بر ۱۲ هزار نفر آمادگی خود را برای رقابت در این رویداد اعلام کرده اند.

نشست روایت شورایاری ها از گذشته با ترکیبی از کارشناسان و مدیران سابق و فعلی شهری با حضور مرتضی طلایی عضو سابق شورای اسلامی شهر تهران، مجید فراهانی عضو کنونی شورای شهر پایتخت، سید مهدی اعرابی دبیر پیشین شورایاری محله اوین، ارسطو یاری‌حصار عضو هیات علمی دانشگاه محقق اردبیلی و حسین خسرونژاد عضو سابق شورایاری ها عصر چهارشنبه - ۱۹ تیرماه- در محل یکی از سالن های شورای اسلامی شهر تهران برگزار شد.

نگاه غیرسیاسی و غیرجناحی به شورایاری ها

در ابتدای این نشست طلایی عضو سابق شورای اسلامی شهر تهران در خصوص لزوم تشکیل این نهاد صحبت و بیان کرد: شورایاری ها بزرگترین زیرساخت برای تحقق فعالیت های اجتماعی مردم به منظور دستیابی به پیشرفت کشور است.

وی اضافه کرد: اهداف و دستاوردهای شورایاری‌ها باید بررسی و در آن نقدپذیری، شفافیت و حضورشان در میان مردم نیز لحاظ شود.

طلایی افزود: به نظر اگر با رعایت اصول غیرسیاسی و غیرجناحی بودن به شورایاری ها نگاه کنیم، بیشتر با فلسفه اصلی و شاه‌بیت اصلی این نهاد آشنا و مانوس شویم.

این عضو سابق شورای اسلامی شهر تهران خواستار نهادینه‌سازی فرهنگ مشارکت در میان مردم شد و آن را لازمه و پیش‌نیاز جلب همکاری و مشارکت مردم برشمرد.

وی تاکید کرد: فرهنگ سازمانی، نهادسازی قانونی، رعایت هنجارهای قانونی، سخت‌افزارها، زیرساخت و عزم جدی مدیران پیش‌نیاز فعالیت شورایاری ها محسوب می شود.

طلایی با بیان اینکه توجه داشته باشیم که شورایاری یک نهاد نوپاست، خواستار برخورد همراه با سعه‌صدر به این موضوع و ارائه آموزش های لازم به اعضای آن شد.

این عضو سابق شورای اسلامی شهر تهران با بیان اینکه پایتخت پیچیدگی‌های خاص خود را دارد، اصلی‌ترین سرمایه چنین جامعه‌ای را مردم برشمرد و تصریح کرد: در صورتی که بخواهیم واقع‌بینانه به روند فعالیت های اجتماعی نگاه کنیم، امروز اعتماد مردمی به‌شدت کاهش یافته است و اگر نتوانیم برای این موضوع فکری کنیم، مشارکت برآورده نمی شود.

وی به ثبت‌نام ۱۴ هزار و ۵۰۰ نفر برای انتخابات شورایاری های دوره قبل اشاره کرد و اظهار داشت: باور مردم به این نهاد باعث شکل گیری آن می شود.

نیاز اصلی شورایاری ها اصلاح اساسنامه است

سید مهدی اعرابی دبیر پیشین شورایاری محله اوین تهران دیگر مهمان حاضر در جمع بود که از تجربیات خود در زمینه فعالیت شورایاری ها سخن گفت و اصلاح اساسنامه این نهاد را یکی از نیازهای اصلی آن برشمرد.

وی اعتلای نهاد شورایاری ها را نیازمند دریافت آموزش و اشراف یافتن بر قوانین برشمرد و افزود: اکنون شورایاری ها به جایی رسیده اند که می توانند انتخابات برگزار کنند در حالی که در گذشته چنین نگرشی نسبت به محلات و ساکنان آن وجود نداشت.

اعرابی ضمن تاکید بر آنکه در ماده ۱۲ قانون شهرداری ها وظایف شورایاری ها قید شده است، تصریح کرد: در صورتی که عده‌ای ادعا دارند در این نهاد تخلف می‌شود، نمونه های آن را ارائه کنند تا طبق قانون رسیدگی شود، اما وجود یک تخلف دلیل بر متخلف بودن اغلب اعضای این نهاد نیست.

این عضو سابق شورایاری محله اوین اساس مشارکت مردم در انتخابات را اعتماد دو طرفه اعلام کرد و گفت: ما در شورای شهر باید یاد بگیریم در شهر مردم با هم مساوی هستند و باید به نظر و انتظارات آنان به طور برابر پاسخگو بود.

کاری برای شورایاری ها انجام نشده است

حسین خسرونژاد شورایار سابق محله امامت شهر تهران نیز در ادامه این نشست گفت: کار چندانی برای شورایاری ها انجام نشده است، زمانی اختیارات و امکاناتی در اختیار آن قرار گرفت و بار دیگر پس گرفته شده است.

وی بیان کرد: زمانی که رهبری می‌فرمایند مردم باید در عرصه باشند و کمک کنند، منظور این است که بتوانیم در وهله اول در عرصه محله خود تاثیرگذار باشیم.

خسرونژاد یادآورشد: نقش شورای شهر و ستاد هماهنگی شورایاری ها را باید در روندی ۲۰ ساله دید اما مشکلات از روز اول آغاز شد و کسی آنها را ندید.

این عضو سابق شورایاری محله امامت ادامه داد: در سطح محله اعتقادی در ۲۰ سال گذشته در این زمینه وجود نداشت که اگر بود این حال و روز شورای محله و شورایاری نبود.

وی با بیان اینکه افراد مختلفی در شورایاری ها با سابقه علمی، فرهنگی و اجتماعی بسیار بالایی حضور دارند و می توان از کارنامه تمامی آنها دفاع کرد، افزود: طی چهار سال گذشته ۸۲ پرونده در ستاد شورایاری ها به خاطر تخلفات ثبت شده است که یعنی نسبت به تمامی نهادهای دیگر، افراد بسیار پاکدست‌تری در آن حضور دارند.

خسرونژاد تصریح کرد: اگر عرصه شورایاری متهم به عدم پاکدستی می شود، نکته اصلی این است اگر افرادی در این میان کاسبی کرده اند، شهردار منطقه آنان را کاسب کرده است.

این شورایار سابق گفت: چرا شهردار دیگر مناطق نتوانسته باقی افراد را کاسب کند، آن شهردار منطقه بود که متوجه شد چه کسی در عرصه شورایاری می تواند تراکم خرید و فروش کند یا تغییر کاربری بگیرد و اینگونه افرادی سودجویی کردند اما اینکه خود شهرداری برای تخریب این نهاد دست به کار شود، جای تعجب دارد.

وی اضافه کرد: کاری برای شورایاری انجام نشده اما تمام شهرهای توسعه یافته به سمت نهادها و مشارکت های محلی پیش رفته اند.

خسرونژاد اظهارداشت: اگر بخواهیم برای آینده شورایاری کاری کنیم باید دانش متخصصان شهری مانند اعضای شورای شهر و تجربه شهروندان در محلات با هم ترکیب شوند.

همه گروه ها در شورایاری ها نماینده دارند

ارسطو یاری‌حصار عضو هیات علمی دانشگاه محقق اردبیلی نیز در ادامه این نشست گفت: در ایران هیچ نهادی را نمی توانیم پیدا کنیم که به اندازه شورایاری ها تنوع اقلیمی داشته باشد.

وی با بیان اینکه تمامی گروه ها و اقشار در شورایاری ها نماینده دارند، آن را ظرفیت ملی بزرگی خواند که باید از آن بهره برداری و استفاده کرد.

یاری حصار شورایاری را نهادی با سابقه ۲ دهه فعالیت معرفی کرد و افزود: امروز شورایاری بین آنچه که هست و آنچه باید باشد فاصله دارد و نتوانسته اهدافی که برای آن در نظر گرفته شده بود را محقق کند.

وی یادآورشد: به نظر مجموعه ای از عوامل باعث شده تا شورایاری ها به نهادی تشریفاتی تبدیل شود و ناشناخته ماندن آنها در میان مردم یکی از آسیب های جدی به این نهاد است.

این استاد دانشگاه گفت: رسانه‌ها بسیار کم وارد بحث معرفی شورایاری ها شده اند و از همین رو این نهاد آنگونه که باید و شاید در میان مردم شناخته نمی شود.

قدمت ۴۰ ساله جایگاه قانونی شورایاری ها

محید فراهانی عضو کنونی شورای شهر تهران نیز در پایان این نشست اعلام کرد: از ابتدای پیروزی انقلاب، طبق اصل ۶ قانون اساسی بر مدیریت کشور از طریق آرای مردم تاکید شده است.

وی افزود: بر همین مبنا باید ساختار اداره شهرهای کشور به صورت پلکانی از شورای محلی، شورای شهر، شورای استان و در نهایت شورای استان ها شکل می گرفت، اما در عمل این چرخه از میانه راه عملیاتی شد.

فراهانی یادآورشد: با وجود تشکیل شوراها، انتخابات آن ۲۰ سال به تعویق افتاد و هنگامی که عملیاتی شد، آنگونه که در قانون مطرح شده بود، شکل نگرفت.

این عضو شورای شهر تهران گفت: واقعیت این است که اکنون کشور در شرایط سختی به سر می برد؛ از یک سو همه مردم سایه تهدیدها را بر زندگی خود احساس می کنند و نیز امنیت اجتماعی ما تهدید می شود.

وی اظهارداشت: راهکار مقابله با این مساله افزایش تاب‌آوری اجتماعی است، به هر میزان که بتوان اصول مختلف قانون اساسی و تصمیم گیری مبتنی بر مردم را احیا کرد به همان میزان می توان از شدت اثر بخشی تهدید ها کاست.

فراهانی خاطرنشان کرد: مردم احساس می کنند رای آنها در سرنوشتشان موثر نیست در حالی که به هر میزان بتوان در مسیر رای و انتظارات مردم حرکت کرد، زمینه دستیابی توسعه پایدار را فراهم می کنیم.

عضو شورای اسلامی شهر تهران گفت: قطعاً این اتفاق میسر نمی‌شود مگر آنکه موانع پیش روی آن را برداریم؛ هر چند شورا فعالیت های خوبی داشته باشد اما انتظارات مردم نسبت به شورایاری ها به درستی پاسخ داده نشده است.

وی به آسیب های وارده به نهاد شورایاری اشاره کرد و ادامه داد: تفویض نشدن اختیار لازم به شورایاری ها که مسئولیت انتقال انتظارات مردم به مدیران را داشتند، منجر به این شد که مردم احساس کنند کسی انتظارات آنان را به رسمیت نمی شناسد.

فراهانی دیگر آسیب مطرح در این زمینه را موفق نبودن مدیران در شناخت کافی و لازم از جایگاه شورایاری ها اعلام و تاکید کرد: باید پذیرفت اگر به دنبال توسعه پایدار، امنیت اجتماعی و افزایش تاب آوری مردم هستیم، راهی به جز توجه و دریافت نظرات و آرای مردم نداریم و شورایاری ها در این زمینه بهترین نهاد هستند.

قرار است پنجمین دوره انتخابات شورایاری‌های تهران چهارم مرداد امسال در بیش از ۳۵۰ محله پایتخت برگزار شود.

شورایاران پایتخت به عنوان انجمن محله در اداره بهتر محلات با مدیریت شهری همکاری می‌کنند و مدیران شهری تاکید دارند که مشارکت بیشتر شهروندان در این انتخابات به تقویت بیش از پیش نهاد شورایاری ها و انتخاب شورایاران کارآمدتر می انجامد و در نتیجه پیوند محکمتری بین مدیریت شهری و محلات شکل می گیرد.