رئیس قوه قضائیه: درباره پرونده محیط‌زیستی‌ها منتظر نظر دادگاه بمانیم
سیدابراهیم رئیسی در نشست هم‌اندیشی فعالان محیط زیست با رئیس قوه قضائیه که امروز (شنبه) برگزار شد، در رابطه با پرونده خاصی که نسبت به محیط زیستی‌ها مطرح شد، اظهار کرد: اینکه در سازمان محیط زیست این پرونده مطرح شده یا کسانی که فعالان در حوزه محیط زیست بودند و شناخت شما از این‌ها در حوزه دانشکده و سازمان و مؤسسه بوده است، اما بگذارید سازمان‌ها و دستگاه‌هایی که مسئولیت امنیتی دارند در حوزه تخصصی آنها سخن بگویند و اظهار نظر کنند. بگذارید داوری را قاضی انجام دهد و اجازه دهید در این رابطه داوری با قاضی باشد و داوری نهایی را بر عهده دستگاه قضائی بگذارید.
وی در عین حال گفت: شما به عنوان همکار آنها می‌توانید اظهار نظر کنید اما بی‌گناهی یا گناهکار بودن را بر عهده قاضی بگذارید، نه تنها در مورد این پرونده بلکه در مورد همه پرونده‌ها.
وی خاطرنشان کرد: وقتی وارد دستگاه قضائی شدم، با این پرونده که در دادگاه مطرح بود مواجه شدم. یک سری از نکات و ابهامات بود که گروه‌های کارشناسی ساعات بسیاری وقت گذاشتند و روی موضوع کار کردند و نظرات‌شان را اعلام کردند. دادگاه در حال انجام کار خود است. همه کسانی که در حوزه محیط زیست و بخش‌های دیگر فعال هستند باید منتظر بمانند تا دادگاه رسیدگی کند. بررسی اسناد و مدارک بر عهده دادگاه است.
رئیس قوه قضائیه یادآور شد: شما ممکن است ظاهر افراد را ببینید ولی ممکن است لایه دیگری هم از زندگی فرد وجود داشته باشد که از دید شما مخفی مانده است و این احتمال را هم بدهید. قسم حضرت عباس نمی‌توانید بخورید من تمام زوایای زندگی او را بلدم، اینگونه نیست. این زوایا را بر عهده کسانی بگذارید که متخصص هستند. من هم در این رابطه نظری ندارم و دادگاه باید در این رابطه نظر دهد. ما منتظر می‌مانیم و شما هم تا نظر دادگاه منتظر بمانید.
رئیس قوه قضائیه در ابتدای این نشست هم اندیشی فعالان محیط زیست ضمن تبریک ولادت امام رضا (ع) و دهه کرامت با بیان اینکه دهه کرامت مناسبت بسیار ارزشمندی است که روز حفظ محیط زیست و محیط‌بان همراه با ولادت علی بن موسی الرضا (ع) شده است، اظهار کرد: ما باید از گفته‌های امام رضا (ع) و سیره پاک امامان حفظ محیط زیست را بیاموزیم. دلایل عقلی قبل از دلایل نقلی برای حفظ محیط زیست وجود دارد که محیط زیست حیوانات و آدم‌ها باید حفظ شود و لازمه زنده بودن بشریت، حفظ و زنده بودن طبیعت است.
رئیسی افزود: در جای جای قرآن تاکید بر حفظ محیط زیست وجود دارد و در آیات و سخنان امامان و پیشوایان نیز بر آن تاکید شده است و همچنین در سیره عملی خودشان نیز به اینگونه عمل کرده‌اند و این موضوع در زندگی آنها قابل استناد است.
وی با بیان اینکه در اسناد بالادستی نیز بر حفظ محیط زیست تاکید دارند، گفت: عزیزان در جلسه به اصل ۵۰ اشاره کردند و ضروریات توسعه یافتگی در کشور را همه ما احساس می‌کنیم. اما هر گونه توسعه فرع بر محیط زیست است و فرع بر این است که محیط زیست باید حفظ شود و اگر مطالعاتی انجام شد و نشان داد که اقداماتی به محیط زیست آسیب می‌زند، نباید آن را مورد مخاطره قرار داد.
رئیس دستگاه قضا با بیان اینکه توسعه یافتگی باید در راستای حفظ محیط زیست باشد، خاطرنشان کرد: در این رابطه همه از جمله دولت‌ها، ملت، سمن‌ها و سازمان‌های مردم نهاد مسئولیت دارد وظیفه دارند. باید با هر گونه تخریب محیط زیست برخورد کرد. امروز حفظ محیط زیست به عنوان معروف است و این معروف وظیفه همگان است.
رئیسی افزود: تمام آحاد مردم و مسئولان و مطلعان به ویژه نخبگان و کسانی که در کسوت دانشجو، استاد و… دغدغه مند هستند و مسائل محیط زیستی را دنبال می‌کنند می‌دانند که امروز آب، خاک، جنگل، هوا و فضا سرمایه اصلی برای موجودات است و مساله مهمی برای کشور است، اگر می‌بینند که تخریب گران محیط زیست را تخریب می‌کنند حال چه کسانی که وابسته به قدرت یا ثروت هستند و بر اساس وابستگی به شخص یا سازمان قدرتمند کارهایی محیط زیستی انجام می‌دهند که نباید انجام شود، پسندیده نیست و باید در مقابل آن ایستاد.
وی با اشاره به اینکه آمار و ارقامی که امروز نسبت به تهدید جنگل‌ها مطرح می‌شود نگران کننده است، گفت: نزولات آسمانی در همه جای عالم به عنوان برکت مطرح است اما به دلیل آماده نبودن زیرساخت‌ها مشکل ایجاد می‌کنند. بنابراین باید زیرساخت‌ها درست انجام شود. لایروبی، رسوب زدایی درست انجام شود و جنگلی که می‌تواند محافظ از این سیلاب‌ها باشد به تهدید تبدیل شده است.
رئیس دستگاه قضا خاطرنشان کرد: زیاده خواهان محیط زیست را تهدید می‌کنند و وظیفه همه از جمله مردم، دولت و دغدغه‌مندان است که وقتی اقدامی ولو که یک سیاست منطقه‌ای یا اقلیمی به کل منطقه و محیط زیست آسیب می‌زند و یا به دست یک اداره یا سازمان تصرف شده است با نگاه کارشناسی به آن نگاه کنند و اگر قرار است تغییری نسبت به ضرورتی صورت گیرد باید این کار به قدری پیچیده در قانون تعریف شود که به سهولت نتوان با مصوبه یک کمیسیون کاربری منطقه‌ای را تغییر داد.
رئیسی یادآور شد: اگر قرار است ضرورتی ایجاب کند که درختی قطع شود باید سازوکار دقیقی وجود داشته باشد که یک شخص یا کمیسیون خاص نتواند به محیط زیست آسیب بزند. همچنین یک پروژه اقتصادی که در محیطی قرار می‌گیرد که کاملاً محیط زیست را تخریب کرده و موجب زیان جبران ناپذیر به کشور شده این گونه مسائل به صورت عام و اصل اساسی حفظ محیط زیست است و قانونگذار آن را تعریف می‌کند.
وی افزود: اگر نیازی بسیار ضروری بود این تشخیص نباید بر عهده یک شخص مثل بخشدار، فرماندار یا دهدار قرار گیرد. گاهی تغییر با برخی مجوزها صورت می‌گیرد که خود مجوزها جای تردید دارد که آن جایگاه حق چنین تغییر را ندارد که تغییری در محیط زیست ایجاد شود.
رئیس قوه قضائیه اظهار کرد: با توجه به تأکیدات امام (ره) و مقام معظم رهبری حفظ محیط زیست وظیفه همگان است و مسئولین باید این موضوع را پیگیری کنند. اگر اتفاقی ببیفتد، امروز با وجود ۳ هزار محیط‌بان نباید فقط آنها پاسخگو باشند، چون وجود شهدا و جانبازانی که در این راه وجود دارد بیانگر این است که با همه وجود فعالیت می‌کنند.
رئیسی ضمن تشکر از محیط بانان گفت: از کسانی هم که فعالیت سازمانی ندارند ولی از محیط زیست حفاظت می‌کنند هم تشکر می‌کنم و باید از نگاه‌ها و دیدگاه‌ها دغدغه‌مندی آنها حمایت قانونی و قضائی صورت گیرد و به گزارشات آنها توجه شود.
وی در خصوص موضوع تالاب انزلی اظهار کرد: گاهی کسی تالاب انزلی را مورد آسیب قرار می‌دهد که مسئولان و دست اندرکاران نباید اجازه دهند که این ثروت‌ها آسیب ببینند چون برای محیط زیست آن منطقه آسیب جدی وارد می‌کند چون خداوند متعال آن منطقه را اینگونه قرار داده است. اگر افرادی تغییری نبایسته، نامناسب و بدون مطالعه و کار علمی ایجاد کردند حتماً آسیب‌زننده است و از دل زیاده‌خواهی است.
رئیس قوه قضائیه با بیان اینکه تمام خطراتی که به محیط زیست وارد شده به دلیل زیاده طلبی انسان بر روی کره زمین است، گفت: حال در شکل مستکبرین، زرادخانه‌ها و بسیاری از اقدامات اتمی که در دنیا بدون توجه به محیط زیست انجام می‌شود و زیست بسیاری از انسان‌ها را به خطر می‌اندازد، زیاده طلبی مستکبرین است.
وی گفت: امروز بزرگ‌ترین مخربین محیط زیست مستکبرین و در رأس آنها غربی‌ها هستند که با سلاح‌های خود و بدون توجه به اینکه نباید محیط زیست به مخاطره بیفتد، آن را به خطر می‌اندازند و شاهد هستیم که برای منافع شخصی، گروهی که خود احساس می‌کنند این کار را انجام می‌دهند. امروز شاهد هستیم که دریا و جانوران دریا را برای منافع شخصی و استکباری خود به خطر انداخته‌اند. بزرگ‌ترین تهدیدکنندگان محیط زیست در عالم مستکبرین و قدرت‌های نظامی هستند که مسابقه تسلیحاتی گذاشته‌اند. آمریکایی‌ها و بسیاری از کشورهای اروپایی محیط زیست آدم از جمله دریا، خشکی و جنگل را با اقدامات مستکبری خود به خطر انداخته‌اند.
رئیسی در ادامه این نشست در رابطه با تغییر بافت‌های فرسوده، اظهار کرد: امروز به عنوان کشوری که مبتنی بر دین و ارزش‌های دینی هستیم و با توجه به فرهنگ دینی و اجتماعی‌مان، اگر لازم است که محیطی را به عنوان بافت فرسوده تغییر دهیم باید با حفظ فرهنگ آن منطقه باشد. بسیاری از این مراکز، سرداب‌ها، حسینیه‌ها و تکایا فرهنگ ملی آن منطقه را همراه دارد.
وی با بیان اینکه ما هم معتقدیم بافت‌های فرسوده باید ترمیم شود، گفت: اما نباید این کار به قیمت زیر سوال بردن فرهنگ آن منطقه باشد. به طور مثال در شهر مشهد این اتفاق افتاده و بدون توجه به فضای اطراف حرم هم بلندمرتبه سازی به نحوی انجام شده که حرم مطهر در حاشیه قرار گرفته و این کار بسیار خطرناکی بوده و دغدغه بسیاری از مشهدی‌ها و ارادتمندان به امام رضا (ع) است.
رئیسی تاکید کرد: کسی مخالف این نیست که باید نیازها برطرف شود اما این کار باید با حفظ جلوه‌های فرهنگی و حفظ این آثار انجام شود چون این آثار ثروت و میراث ملی ما است.
رئیس دستگاه قضا با تاکید بر فعال سازی دیپلماسی محیط زیستی، اظهار کرد: بخشی از دیپلماسی ما باید حفظ محیط زیست و ارتباط با همسایگانمان باشد که ۱۵ همسایه داریم و ارتباط نزدیکی در خصوص مساله رودخانه‌ها، جنگل‌ها و بخش‌های مشترک وجود دارد. یکی از بحث‌های فعال ایجاد میز دیپلماسی محیط زیست و حفظ آن است که باید این مساله مورد توجه قرار گیرد.
رئیسی در رابطه با موضوع قضائی محیط زیست اظهار کرد: ما معتقدیم همکارانی که به پرونده‌های محیطی زیستی رسیدگی می‌کنند حتماً باید در کنار آنها متخصصین و مشاورین محیط زیستی باشند و با آنها مشورت کنند. ما در بخشنامه مربوط به دادگاه‌های تخصصی به استفاده از مشاورین محیط زیستی تاکید کرده‌ایم. علاوه بر آن نسبت به آموزش قضات محترمی که این پرونده‌ها را دارند بر عهده دارند تاکید داریم و امری است که دست یافتنی است. همچنین بخش آموزشمان را رصد کردیم که دوستانی که به این پرونده‌ها رسیدگی می‌کنند این تخصص را به صورت اجمال پیدا کنند و کسانی هم که پیگیری این موضوعات را بر عهده دارند مانند سازمان بازرسی کل کشور که بخشی را در خصوص محیط زیست بر عهده دارد، فعال‌تر خواهیم کرد.
وی با بیان اینکه محیط زیست از امور جدی حقوق عامه است، گفت: خاک، آب، فضا، هوا و جنگل حق عموم بوده و مربوط به تمام مردم و موجودات دارای حیات است و خود را موظف به دفاع از حقوق عامه می‌دانیم و یکی از وظایف جدی قوه قضائیه می‌دانیم و معاونت دادستانی وظیفه پیگیری حفظ حقوق عامه را بر عهده دارد و پیگیری کسانی است که حقوق عامه را تهدید می‌کنند. لذا این بخش هم فعال‌تر خواهد شد که بتواند این موضوعات را دنبال کند.
رئیس دستگاه قضا اظهار کرد: ما با این همه اسناد بالادستی نیازی به توافقنامه‌هایی مانند پاریس و دیگر توافق‌نامه‌ها نداریم که ما را موظف کنند. به حد کافی عقل، نقل، قوانین و اسناد بالادستی‌مان ما را به حفظ محیط زیست موظف کرده است. ما به همکاری‌های بین‌المللی در این حوزه و همه حوزه‌ها اعتقاد داریم و همکاری و تعامل با همه کشورها در کنوانسیون‌ها و توافق‌نامه‌ها حضور داریم و حساس هستیم ولی حرف ما این است که ما الان برای حفظ محیط زیست نیازی به این نداریم که وارد این حوزه‌ها شویم. ما به قدر کافی اسناد و قوانین و دستورالعمل‌ها در رابطه با حفظ محیط زیست داریم که همان‌ها باید عملیاتی و اجرایی شود.
رئیسی تاکید کرد: کار حفظ محیط زیست باید بدون هیچ‌گونه توقفی از سوی همه بخش‌ها پیگیری شود و نباید در این راه خسته شد. نباید احیاناً کسانی که با منابع قدرت و ثروت مرتبط هستند ما را دچار سستی کنند. باید با همه وجود و اعتقاد و باور عمل کنیم و یقین داشته باشیم که با کار جمعی موفق خواهیم شد تا آسیب‌های محیط زیستی را کاهش داده و محیط زیست را برای کشورمان حفظ کنیم.
وی تصریح کرد: ما در دستگاه قضائی با ظرفیتی که قوه قضائیه دارد چه در بخش‌های نظارت سازمان بازرسی کل کشور، دیوان عدالت اداری و چه با حضور بخش‌هایی از قوه قضائیه در سازمان‌های تصمیم ساز و تصمیم گیر مصمم هستیم موضوع محیط زیست را دنبال کنیم. همچنین می‌خواهیم که همکارانمان در سراسر کشور موضوع قوانین محیط زیست را دنبال کنند و از سازمان‌های مربوطه مانند محیط زیست، سازمان جنگل‌ها، منابع طبیعی می‌خواهیم که با همه قدرت بایستند و مدیران و معاونین سازمان‌ها در استان‌ها و مرکز هوشیارانه حریم خود که مرزبانی از محیط زیست در برابر هرگونه تهدید است را حفظ کنند که البته سازمان‌های مسئول وظیفه اول را در این زمینه دارند.
در این نشست، تعدادی از فعالین محیط زیست به ارائه نظرات خود در رابطه با حفظ محیط زیست و دغدغه‌های موجود در این حوزه پرداختند.
موضوع تالاب انزلی، حقوق عامه بودن محیط زیست، پیگیری پرونده قضائی موسوم به فعالین محیط زیست، جلوگیری و برخورد با موضوع کوه‌خواری و زمین‌خواری و تخریب محیط زیست، لایحه حفاظت از خاک و درخواست تشکیل دادسرای ویژه محیط زیست و… از جمله موضوعاتی بودند که توسط فعالین و متخصصین محیط زیست در این نشست مطرح شدند.
