موگرینی: اگر ما نبودیم، از برجام خبری نبود/شرایط دشوارتر از هر زمان دیگری است
«فدریکا موگرینی» مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا روز سه‌شنبه بار دیگر تأکید کرد که توافق هسته‌ای با ایران برای امنیت اروپا حائز اهمیت است و هرگونه بی‌ثباتی در منطقه خلیج فارس اروپا را نیز تحت تأثیر قرار می‌دهد.
وی همچنین کشورهای اروپایی را عامل شکل‌گیری توافق هسته‌ای سال ۲۰۱۵ با ایران معرفی کرد و گفت اگر به خاطر اقدامات اتحادیه اروپا نبود، این توافق تاکنون حفظ نشده بود.
تنش در خلیج فارس به معنی تنش در اروپاست
او که در نشستی با موضوع وضعیت خلیج فارس در پارلمان اروپا در استراتبورگ صحبت می‌کرد، در توصیف منطقه غرب آسیا گفت: «خلیج [فارس] فوق‌العاده به اروپا نزدیک است و بخشی از منطقه ماست و وضعیت امنیتی در خلیج [فارس] به شدت به امنیت ما مرتبط است. ما همواره گفته‌ایم که حفظ توافق هسته‌ای با ایران، بیش و پیش از هرچیز برای منافع امنیتی اروپا و جهان حائز اهمیت است. این مسئله امروز به خوبی روشن شده است. ما نمی‌خواهیم در منطقه خود شاهد یک رویارویی نظامی باشیم و نه می‌خواهیم شاهد آن باشیم که در منطقه‌ای که همین حالا هم تنش‌های متعددی دارد، یک رقابت تسلیحات هسته‌ای به راه بیافتد.»
موگرینی افزود: «در طول سالیان، ما همواره گفته‌ایم: بدون این توافق هسته‌ای، وضعیت در خاورمیانه - همینطور هم پیچیده هست - به مراتب دشوارتر از آنچیزی می‌شود که هست. همواره این را گفته‌ایم و حالا به نظر می‌رسد که اتفاق نظر فزاینده‌ای در مورد آن در حال شکل‌گیری است. حتی کسانی که به این توافق بدبین بودند، حتی بسیار بدبین بودند، امروز دریافته‌اند که بدون این [توافق]، شرایط به مراتب بدتر می‌شود. این چیزی است که در تمام گفت‌وگوهایم، خصوصا در دیدار با رهبران منطقه خلیج [فارس] می‌شنوم.»
مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا با اشاره به سفرهای اخیرش به کویت و عراق، گفت در این دو کشور در مورد تنش‌های اخیر در منطقه و لزوم آغاز ابتکارهایی برای ممانعت از تشدید تنش صحبت کرده است.
وی ادامه داد: «هیچ‌کس نمی‌گوید که جنگ می‌خواهد، هیچ‌کس اعلام نمی‌کند که دنبال جنگ است، چه در این منطقه و چه فراتر از آن، هیچ‌کس چنین چیزی نمی‌گوید. اما مسئله، به خصوص در چنین منطقه‌ای، این است که امکان وقوع سوء محاسبه وجود دارد و این می‌تواند به شکل‌گیری چرخه‌ای فوق‌العاده خطرناک از تقابل منجر شود. به همین دلیل است که ما اروپایی‌ها همه بازیگران مربوطه را به خویشتنداری حداکثری و تفکر منطقی دعوت می‌کنیم. به همین دلیل است که از زمان خروج یکجانبه ایالات متحده از این توافق، ما داریم هرآنچه می‌توانیم برای حفظ این توافق انجام می‌دهیم.»
«اوضاع هیچ‌وقت دشوارتر از این نبوده است»
موگرینی با اشاره به نشست روز دوشنبه وزرای خارجه کشورهای عضو اتحادیه اروپا، گفت در این نشست تمام اعضا بار دیگر بر تعهد خود به حفظ توافق هسته‌ای با ایران تأکید کردند. وی گفت: «منفعت ما در انجام این کار است و ما درباره آن احساس مسئولیت می‌کنیم.»
مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا سپس به تصمیم ایران برای کاهش تعهد به توافق هسته‌ای پس از یک سال پایبندی یکجانبه به این توافق پرداخت و گفت: «همه شما از وضعیت مطلع هستید. اوضاع احتمالا هیچ‌وقت دشوارتر از امروز نبوده است.»
او اقدامات ایران را «ناهمخوان» با توافق هسته‌ای توصیف کرد و یادآور شد که اتحادیه اروپا در نامه‌ای به ایران، «پایبندی کامل» به توافق هسته‌ای را خواستار شده‌اند. وی با این حال، گفت: «می‌خواهم تأکید کنم که همان پایبندی کاملی که ایران از روز نخست حصول توافق تا همین چند روز پیش، حفظش کرده بود.»
موگرینی حفظ توافق هسته‌ای را در راستای منافع همه از جمله اتحادیه اروپا و ایران خواند و گفت بروکسل تلاش‌های خود برای «کاستن از تبعات تحریم‌های یکجانبه ایالات متحده» را تشدید کرده است. او دیدار ماه گذشته کمیسیون مشترک برجام را «دشوار، اما سازنده» توصیف کرد و گفت در آن نشست همه در مورد لزوم حفظ توافق هسته‌ای اشتراک نظر داشتند.
وی افزود: «در نشست کمیسیون مشترک، ما همچنین تصمیم گرفتیم که کارشناسان ما گردهم آمده و مشکلات اجرا را مورد بحث قرار دهند. نحوه تسهیل صادرات اورانیوم با غنای پایین و آب سنگین به خارج از ایران، که پس از بازاعمال تحریم‌های ایالات متحده فوق‌العاده دشوار شده، از جمله این موارد است.»
او گفت ساز و کار مبادله‌ای موسوم به «اینستکس» هم عملیاتی شده و اکنون اولین تراکنش‌های آن در حال انجام است. به گفته موگرینی، علاوه بر هفت کشوری که در روز عملیاتی شدن اینستکس پیوستن به آن را اعلام کرده‌اند، در نشست روز دوشنبه نیز تعداد دیگری از اعضای اتحادیه اروپا برای پیوستن به این ساز و کار اعلام تمایل کرده‌اند و «ما همچنین با کشورهای غیراروپایی که ممکن است [به این ساز و کار] بپیوندند، گفت‌وگوهایی داریم.»
اینستکس ساز و کاری است که در ابتدا قرار بود ابتکاری برای دور زدن تحریم‌های آمریکا علیه ایران باشد، اما بعدا مقام‌های اروپایی اعلام کردند این ساز و کار فعلا صرفا اقلام معاف از تحریم‌های آمریکا و مواد غذایی و دارو را پوشش می‌دهد. جمهوری اسلامی ایران تأکید کرده است که این ساز و کار، در صورت فعلی خود، نمی‌تواند منافع مردم ایران را تأمین کند.
«بدون اروپا، برجام شکل نمی‌گرفت»
مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا در ادامه صحبت‌هایش، گفت: «از آنجا که حفظ توافق هسته‌ای با ایران منفعتی صرفا اروپایی نیست، بسیاری دیگر از کشورهای جهان به مانند ما اولا این دغدغه را دارند که در این منطقه رقابت تسلیحاتی شکل نگیرد و خصوصا این رقابت تسلیحاتی در منطقه، هسته‌ای نباشد. حفظ این توافق نه تنها جزء منافع و مسئولیت ماست، که هست، بلکه مسئولیتی مشترک برای کل جهان است. می‌خواهم یکبار دیگر به خودمان یادآور شوم که این توافق، صرفا یک توافق دوجانبه یا حتی چندجانبه نیست، بلکه یک قطعنامه شورای امنیت سازمان ملل متحد است که به اتفاق آرا تصویب شده است. حفظ این توافق و حفظ اجرای آن، یک مسئولیت جهانی است.»
او افزود: «از جانب ما، به عنوان اتحادیه اروپا، به عنوان اروپایی، ما داریم هرآنچه می‌توانیم انجام دهیم. هیچ‌وقت تصور ما این نبوده است که این کار ساده‌ای است، که حقیقتا هم نیست. اما آنچه برای دستیابی به آن تلاش می‌کنیم، بسیار مهم است و به نوعی، اقدامی بی‌سابقه است. اطمینان دارم که اگر به خاطر ما نبود، اولا این توافق اصلا شکل نمی‌گرفت و [اگر هم بود] احتمالا تا امروز دیگر وجود نداشت.»
موگرینی ادامه داد: «ما همواره گفته‌ایم که هرگونه نقض توافق با ایران، تنها منطقه ما را بی‌ثبات‌تر، خشونت‌بارتر و بیش از پیش در معرض تنش و مناقشه قرار می‌دهد. رخدادهای اخیر، نشان داد که ما درست می‌گفتیم. اما هدف ما این نیست که ثابت کنیم درست می‌گفتیم، بلکه هدف ما این است که وضعیت را بهتر کنیم و آن را به سمت و سوی مثبتی ببریم. معتقدم که هیچ‌کس نباید خطری را که متوجه همه ماست - چه در اروپا، چه در خاورمیانه و چه در سرتاسر جهان - دستکم بگیرد. این به نفع جمیع ماست که هرکاری کنیم تا از این سناریو ممانعت کنیم.»
وی در پایان گفت: «بنابراین، انتخاب ما، به عنوان اروپایی‌هایی که من می‌دانم در این موضوع متحد هستیم، بسیار روشن است. ما به انجام هرآنچه بتوانیم برای حفظ این توافق ادامه می‌دهیم. ما همچنان صدای عقلانیت خواهیم بود و این کار را برای امنیت خود، برای صلح در منطقه پرمشکل خود و به این خاطر انجام می‌دهیم که خصوصا می‌دانیم اگر مشکلی وجود دارد، ضرورت حکم می‌کند که کانال‌های ارتباطی باز بماند، همکاری ادامه یابد و بر راه‌های دیپلماتیک حل مسائل سرمایه‌گذاری شود.»
