کم خونی و پیامدهای آن
زنان یکی از اعضای مهم هر اجتماعی به شمارمی روند و این قشر مهم و تاثیرگذار در نقش های مختلف مادر و همسری در خانواده نمود می یابند. اینکه گفته می شود دختران، مادران آینده هستند از آن جهت حائز اهمیت است که خانواده ای سالم، مادر یا همسری سالم را می طلبد براین اساس باید برای این قشر مهم جامعه برنامه های ویژه درمانی و بهداشتی دید تا دچار آسیب نشوند. یکی از موضوعات مهم در مورد زنان که بارها و بارها مطرح شده است، کم خونی آنها است و از این جهت برنامه ای خاص تحت عنوان توزیع قرص آهن در مدارس دخترانه سال های سال است که اجرا می شود.
بر اساس آمارهای سازمان بهداشت جهانی، کم خونی بر روی باروری ۵۰۰ میلیارد زن در سراسر جهان تاثیر می گذارد. و براساس توصیه این سازمان، کودکان ۷ تا ۱۴ سال باید در طول سال ۱۲ هفته را به صورت مداوم قرص آهن مصرف کنند و نوجوانان به ویژه دختران نیز باید ۱۶ هفته (۴ ماه) در سال را قرص آهن استفاده کنند و در زمان بارداری توصیه می‌شود از ماه چهارم تا سه ماه بعد از زایمان به منظور جلوگیری از کم‌خونی قرص آهن مصرف شود.
کم‌خونی در افراد به سه مرحله تقسیم می‌شود، در مرحله اول آهن مورد نیاز بدن از مواد غذایی تامین نمی‌شود و بدن از دخایر موجود استفاده می‌کند. مرحله دوم زمانی است که حامل‌های آهن در بدن کم می‌شود به نحوی که پس از تخلیه ذخایر آهن بدن، آهن موجود در بافت‌ها نیز کاهش می‌یابد و ترانسفرین که پروتئین حامل آهن در خون است و آهن مورد نیاز برای ساخت هموگلوبین را به بافت‌های خون‌ساز می‌رساند، کاهش می‌یابد اما، از میزان هموگلوبین کاسته نمی‌شود.
مرحله سوم نیز شامل کاهش ذخایر حامل‌های آهن و هموگلوبین خون در بدن بوده و این مرحله خود را به صورت فقر آهن نشان می‌دهد و این شرایط زمانی بروز پیدا می‌کند که منابعی که فرد مصرف می‌کند از نظر آهن فقیر است و جذب آهن در رژیم غذایی کاهش می‌یابد.
مهران ایزدیار متخصص خون در این زمینه می گوید: کم خونی فقرآهن از بیماریهای شایعی است که باید درافراد در صورت مبتلا به این بیماری آن را درمان کنند.
وی ادامه می دهد: در زمان بارداری، کودکی و نوجوانی افراد آهن بیشتری را نیاز دارد، گاهی به دلیل خونریزی شدید در دوران قاعدگی، بیماریهای گوارشی مانند زخم‌معده و هم‌چنین خونریزی شدید بینی در کودکان، فرد دچار کم‌خونی شده و آلودگی‌های انگلی و اسهال نیز منجر به فقر آهن و کم‌خونی در بدن می‌شود.
این پزشک، راه‌های تامین آهن بدن از طریق تغذیه می داند و می افزاید: افراد می‌توانند آهن مورد نیاز بدن خود را از طریق مصرف گوشت قرمز، جگر، ماهی، حبوبات و مرغ تامین کنند و در کنار این مواد می‌توانند مصرف ویتامین C را افزایش دهند.
ایزدیار با بیان اینکه لازم است افراد برای تامین آهن خون خود از سبزیجات و حبوبات استفاده کنند، اضافه می کند: باید گوشت قرمز نیز مصرف شود چراکه باعث می‌شود جذب آهن بیشتر و سریع‌تر انجام شده وخوردن انواع توت‌خشک، خشکبار مانند پسته و بادام، کشمش، خرما و برگه‌ها نیز برای بدن مفید است.
*مصرف چای بعد از غذا ممنوع
وی تصریح می کند: یک ساعت قبل و دو ساعت بعد از مصرف غذا چای مصرف نشود چراکه تانن موجود در آن جذب آهن را مختل می‌کند.
این متخصص خون با اشاره به اینکه فیتات موجود در نان نیز عامل جذب نشدن آهن در بدن است، می گوید: زمانی که خمیر برخی نان‌ها به اصطلاح «ور» نیامده حاوی مقدار زیادی فیتات است که مانع جذب آهن در بدن می‌شود.
ایزدیار تصریح می کند: کلسیم نیز اجازه جذب آهن را نمی‌دهد و بهتر است در کنار مصرف مواد غذایی حاوی آهن، لبنیات مصرف نشود اما می‌توان ماست را استفاده کرد، چراکه ماست حاوی اسیدلاکتیک است و منجر به جذب آهن می‌شود.
وی اظهار می دارد: خستگی زودرس، بی‌حوصلگی، سیاهی رفتن چشم، بی‌تفاوتی، سردرد، سرگیجه، خواب رفتن و سوزن شدن دست و پاها از علایم کم خونی است و در موارد شدید نیز باعث تنگی نفس، تپش قلب، تورم قوزک پا و کاهش ضریب هوشی، حافظه و یادگیری و افت تحصیلی در افراد می‌شود.
ایزدیار، خستگی و احساس فرسودگی، رخوت و بی حالی، ریزش مو، بی قراری و ناراحتی، تنگی نفس و یا مشکل در تنفس، تمرکز ضعیف، تپش قلب، حساسیت به هوای سرد، حساسیت به هوای سرد، درد قفسه سینه، وزوز گوش ها، سردرد، تاثیر بر حس چشایی، خشکی زبان، مشکل در بلعیدن غذا، سندرم پای بی قرار، ناخن های خشک را از نیز از دیگر علایم کم خونی فقرآهن می داند.
وی با بیان اینکه بسیاری از از انواع کم خونی قابل پیشگیری نیستند، می گوید: کمبود خفیف آهن با تجویز فروسولفات یا فروگلوکونات همراه مصرف ویتامین C برای جذب بیشتر آن، قابل درمان است. تجویز ویتامین های خوراکی (اسیدفولیک) یا تزریق زیرجلدی ویتامین B۱۲، کمبودهای مربوط به کم خونی را درمان می کند.
