صرف ازدواج، می‌تواند از بی‌بندوباری جنسی جلوگیری کند؟
منصوره موسوی، در سلسله نشست‌های تخصصی زنان عصر ما (گفت‌وگوی نخست کودک همسری)، که در دفتر مشهد کمیته زنان حزب اراده ملت ایران برگزار شد، عنوان کرد: ازدواج کودکان اصطلاحی نادرست و غلط است، زمانی حرف از ازدواج می‌زنیم که هر دو طرف قرارداد قادر هستند که تصمیم بگیرند و این قرارداد را امضا کنند.
وی افزود: کودک در موقعیتی قرار می‌گیرد که ازدواج برایش تحمیل می‌شود و گاهی قرارداد را برایش امضا می‌کنند. زیر سیزده سال امضا هم از او دریغ می‌شود و این ازدواج شکل همسری را ندارد و با آگاهی و منطق قرارداد امضاء نمی‌شود و بیشتر شبیه یک معامله است.
موسوی خاطرنشان کرد: طبق آمارها کودکان معامله می‌شوند بین مردی که شوهر این دختر بچه است و مردی که پدر یا پدربزرگ اوست و شرایط همسری را به معنای واقعی ندارد. کسی که مهریه‌اش را نمی‌تواند تا ۱۸ سالگی دریافت کند این قرارداد بین دو آدم بالغ نیست.
این جامعه‌شناس با بیان اینکه «85 درصد ازدواج‌های کودکان بین دخترانی اتفاق می‌افتد که با مردان خیلی بزرگ‌تر از خودشان ازدواج می‌کنند»، گفت: تنها 15 درصد این ازدواج‌ها با هم‌نسل خودشان است و در ازدواج‌های چندم مردان قرار می‌گیرند. مرد مسنی که با دختر کم‌سنی ازدواج می‌کند، نگاه ابزاری به او دارد.
وی اظهار کرد: غیر از بحث کودک‌همسری، کودک‌بیوگی را داریم که در سنین کم مطلقه می‌شوند یا همسرشان فوت کرده و در زیر سلطه زن اول خانواده یا فرزندان بزرگ خانواده رفته‌اند و اختیار لازم را ندارد که از زیر آن سلطه بیرون بیاید و معمولاً بچه هم دارند. کودک‌بیوگی به نوعی کودک سرپرست هم می‌شود که سرپرستی کودکان خودش را هم دارد و زیر ۱۸ سالگی نمی‌تواند مهریه‌اش را بگیرد و از ارث هم چیزی به او نمی‌رسد.
موسوی در بحث کودک‌مادری عنوان کرد: دختری که در ۱۳یا ۱۴ سالگی ازدواج می‌کند حق بارداری آگاهانه را ندارد و ناخواسته و بالاجبار وارد رابطه جنسی می‌شود و حق تصمیم‌گیری برای باردارشدن را ندارد و حق بر بدن برای او تعریف نشده‌است.
این استاد دانشگاه اظهار کرد: رسانه مرتباً بازتولید و تبلیغات می‌کند که امر اخلاقی با ازدواج و خانواده گره خورده و تمام این‌ها عواملی هستند که ازدواج را راهی برای جلوگیری از انحراف و بی‌بندوباری می‌دانند و زن را عامل گناه می‌دانند و به‌جای به چالش‌کشیدن، در حال تبلیغ هستیم. زن عامل گناه نیست و ازدواج نمی‌تواند از بی‌بندوباری جنسی جلوگیری کند. این‌ها عواملی‌اند که ریشه در فقر اقتصادی ندارند، بلکه بیشتر فقر آموزشی است.
وی فزود: عواملی هستند که می‌خواهند این فرهنگ ایجاد نشود، در غیر این‌صورت زمینه‌ها فراهم است و رسانه‌ای است که نمی‌خواهد این اتفاق بیفتد. نگاه اینترسکشنالیتی که تقاطعی از ستم‌ها ایجاد می‌کند، فرهنگ پسرخواهی است و دختر به عنوان بار اضافی به آن نگاه می‌شود که هرچه زودتر باید از سر باز شود، نه‌تنها در اغلب خانواداها از سر باز نمی‌شود که به عبارتی فروخته می‌شود و دامادهای ۵۰ ساله‌ای به خانه می‌آیند که خرج مواد و زندگی پدر و دختر را بدهد.
موسوی گفت: با توجه به پژوهش‌هایی که در یکی از شهرهای جنوبی ایران داشته‌ام، دامادها زمانی که به خواستگاری زیر ۱۳ سال می‌روند پیشاپیش مبلغی را برای جریمه دادگاه می‌گذارند که حدود 20 تا 30 میلیون نقداً پرداخت می‌کنند که شکایتی وجود نداشته باشد. این ازدواج‌ها اسماً ازدواج است و به نوعی معامله هستند.
این جامعه‌شناس با اشاره به ریشه‌کن کردن فقر اظهار کرد: جامعه‌ای دایم که امیدواریم رو به توسعه برود و توسعه اقتصادی شاید باعث سروسامان دادن فقر شود و راه توسعه از راه توان‌مندسازی و بهسازی زنان پیش می‌رود و اگر این اتفاق نیفتد روی توسعه را نخواهیم دید. از طرفی رسانه‌ها آموزش‌هایی هستند که این باورهای سنتی و غلط را از بین ببرند.
وی ادامه داد: ما مرتب چانه‌زنی می‌کنیم که ۱۳ را به ۱۵ سال تبدیل کنیم. در حالیکه ۱۵ سال هم طبق کنوانسیون کودک، کودک محسوب می‌شود. قانون قطعاً یکی از راه‌ها است، اما در دهه ۵۰، درصد زیادی از مردم ایران روستانشین بودند اما الان جمعیت بیشتر شهرنشنی است و قشر با سواد جامعه آمار بالایی دارد و دیگر قانون تغییر کند باید آزادی برای آموزش‌های لازم اتفاق افتد و این برابری جنستی از رسانه‌ها تبلیغ شود تا شاهد چیزی به نام فروش دختران، ازدواج آن‌ها، ختنه و آزارهای جنسی نباشیم که راه بسیار طولانی‌ای در پیش داریم.
این جامعه‌شناس با بیان اینکه «از مردها نمی‌شود توقع داشت که برای زنان کاری انجام دهند»، ادامه داد: اینکه منتظر باشیم مردان قانونگذار قانونی تصویب کنند، توقعی دور از ذهن است و باید خود زنان تلاش کنند و تک‌تک افراد باید به عنوان رسانه باشند. انواع شبکه‌های مجازی راه‌هایی هستند که در مورد این مسئله بنویسند. تک‌تک زنان باید بلندگوی دیگر زنان باشند. زنان تحصیل‌کرده و دست به قلم باید به شکل خاصی این مطالبه را مطرح کنند. تک‌تک ما مسئول هستیم.
موسوی تصریح کرد: دخترانی که دور از مرکز زندگی می‌کنند را باید توانمند کنیم، اگر این نصف جمعیت حتی ۱۰ درصد بلند شوند و کاری کنند بسیار مفید خواهند بود و می‌توانند وضعیت زنان را تغییر دهد.
این جامعه‌شناس خاطرنشان کرد: کوکانی که ۱۸ سال شده‌اند و از بهزیستی بیرون می‌آیند کاملاً هویتی ندارند و خانواده‌شان مشخص نیست و دچار انواع آسیب‌های اجتماعی می‌شوند.
موسوی مطرح کرد: تمام کشورهایی که جنبش زنان در آن پیروز شدند منتظر نمانده‌اند که دولت به آن‌ها حق رای دهد، بلکه خودشان آن حق را گرفته‌اند. ما کشورهای جهان‌سوم، دولت پدر شدیم و همه کارهایمان را انگاری باید دولت انجام دهد و آماده برای ما بفرستد. خیلی از چیزهایی که به دست آورده‌ایم به ما اعطا شده و باید صبور باشیم، مبارزه کنیم و این حق را بخواهیم که به ما برسد.
