پای مرغ بخوریم یا نه؟
اینکه گفته شده از پنجه مرغ (پای مرغ) می‌توان در درمان راشیتیسم یا نرمی استخوان استفاده کرد، اساس و پایه علمی ندارد.
پای مرغ، فواید و مضرات
می‌گویند پای مرغ به خاطر خاصیت ژلاتینی‌که داره، خیلی برای استخوان‌های بدن و زانو خوبه و غضروف‌سازی می‌کنه. تو که غضروف زانوت مشکل داره بپز و بخور معجزه می‌کنه. دیگه لازم نیست کلی پول دکتر بدی.»
شاید شما هم که از درد زانو یا سایر استخوان‌های بدن‌تان رنج می‌برید، این توصیه عامیانه را شنیده باشید و برای یک‌بار هم که شده پای مرغ را طبخ و نوش‌جان کرده باشید. اگر باز هم قصد دارید این روند را ادامه دهید تا شاید غضروف از دست رفته‌تان بازسازی شود، به شما توصیه می‌کنیم دست نگه دارید چراکه به گفته کارشناسان مصرف پای مرغ برای عده‌ای از افراد می‌تواند مفید باشد و برعکس برای عده‌ای دیگر مضر و حتی ممکن است زندگی‌شان را به خطر بیندازد.
دو متخصص تغذیه در مورد فواید و مضرات مصرف پای مرغ توضیح می‌دهند. دکتر کوروش جعفریان، متخصص تغذیه می‌گوید خوردن پای مرغ، ضرر یا فایده چندانی به شما نمی‌رساند اما دکتر محمدرضا وفا، یکی از مخالفان مصرف آن است.
اگر می‌خواهید کمتر خرج کنید...
دکتر کوروش جعفریان، متخصص تغذیه و عضو هیات علمی دانشگاه علوم‌پزشکی تهران معتقد است: پنجه مرغ در کشور ما مصرف زیادی ندارد اما این عضو از بدن مرغ در حال حاضر در کشورهای آسیای جنوب شرقی همچون چین و هند طرفداران زیادی داشته و مصرف بالایی دارد. در میان مردم اروپا نیز مصرف آن در حال بالا رفتن است. البته درخصوص تاثیرات درمانی‌که مصرف آن می‌تواند همراه داشته باشد، مطالعاتی انجام شده است. این تحقیقات نشان‌دهنده این نکته هستند که پنجه مرغ منبع خوبی از یک‌سری املاح و پروتئین‌هاست و جدا از بحث تغذیه‌ای از نظر اقتصادی نیز پاسخگوی بخشی از مردم جامعه است که قدرت خرید گوشت را ندارند و مصرف آن می‌تواند تامین‌کننده بخشی از مواد مغذی بدن‌شان باشد. با این وجود میزان این مواد در حد چشمگیری نیست.
همه اینها حرف است
وی اضافه می‌کند: «فکر می‌کنید مصرف 100 گرم پنجه مرغ تا چه میزان می‌تواند کلسیم مورد نیاز بدن‌تان را تامین کند؟ تنها شش درصد که آن هم رقم چشمگیری نیست. در مورد آهن هم همین‌طور است و پنجه مرغ تنها بین پنج تا شش درصد از آهن بدن را فراهم می‌کند. در مورد ویتامین A و D هم باز روال به همین شکل است و روی پنجه مرغ به عنوان یک ماده مغذی تامین‌کننده ویتامین‌ها نمی‌توان حسابی باز کرد. عده‌ای تصور می‌کنند با مصرف آن می‌توانند ویتامین D مورد نیازشان را تامین و جلوی پوکی استخوان‌شان را بگیرند.
در پاسخ باید بگوییم این‌طور نیست. از سوی دیگر عده‌ای از متخصصان تغذیه بر این باورند که با مصرف گلوکزامین و کندرایتین از بروز آرتروز در مفاصل و غضروف‌های بدن جلوگیری می‌شود و با خوردن پنجه مرغ این مشکل به وجود نمی‌آید. چرا؟ چون پنجه مرغ حاوی کلاژن است.
هر چند این قضیه تایید شده نیست اما می‌تواند کمک‌کننده باشد یا در مثال دیگر ادعاهای جالب دیگری مطرح و گفته شده‌که پنجه مرغ در درمان راشیتیسم، پیشگیری و درمان صدای مفاصل در حال فرسایش، ترمیم شکستگی استخوان، بهبود کمردرد یا دیسک کمر، جلوگیری از پوسیدگی مفاصل و غضروف‌ها، درمان سرماخوردگی شدید و ضعف بدن موثر است.
تمام اینها در حد ادعاست و در مورد آنها بسیار افراطی اظهارنظر شده است و چون خاصیت درمانی پنجه مرغ اثبات شده نیست بنابراین نمی‌توانیم با قطعیت بگوییم اگر غضروف پای کسی مشکل داشت یا مبتلا به کمردرد بود یا مفاصلش در حال پوسیدن بود، با خوردن این عضو از بدن مرغ می‌تواند آن را درمان کند. هرگاه مطالعه جامع، کامل و اثبات شده‌ای در این‌باره انجام شد و گفتند که 10 یا 20 مقاله در این‌باره چاپ شده است، آن‌گاه می‌توانیم بگوییم پنجه مرغ تا چه حد مفید است.»
چه کسانی بخورند
با اینکه هیچ مطالعه‌ای درخصوص تاثیرات درمانی، فواید و مضرات پنجه مرغ انجام نشده است اما می‌توانیم بگوییم‌که چون کلسترول آن در حد مطلوب است و از نظر ترکیبات چربی در حد بالایی قرار ندارد، دو دسته از افراد جامعه، یعنی بچه‌های در حال رشد و افرادی‌که از سلامت جسمانی‌کامل برخوردار هستند، می‌توانند پنجه مرغ مصرف کنند.
برای شما ممنوع است اگر...
دکتر جعفریان توصیه می‌کند: «به دلیل کلسترولی‌که دارد، بهتر است بیماران قلبی و عروقی که کلسترول خون‌شان بالاست در مصرف پنجه مرغ احتیاط به خرج دهند. البته ممکن است سوال عده‌ای این باشد که اگر کسی مشکل قلبی داشت، در هفته چند بار می‌تواند پنجه مرغ مصرف کند؟
پاسخ ما این است که‌چون شرایط بیماران قلبی با یکدیگر متفاوت است بنابراین نمی‌توان توصیه‌ای برای مصرف متعادل پنجه مرغ به افراد داشته باشیم. اما بهتر است که در مصرف آن افراط و تفریط نکنند تا دچار مشکل نشوند.
هرچند هنوز بحث در مورد فواید و مضرات احتمالی مصرف پنجه مرغ در میان کارشناسان وجود دارد و عده‌ای مصرف آن را توصیه و عده‌ای دیگر نفی می‌کنند و از طرف دیگر جذابیت کمی برای ایرانیان دارد اما بد نیست بدانید همین استان اردبیل در کشور خودمان یکی از مهم‌ترین صادرکننده‌های پنجه مرغ به کشورهای آسیای جنوب‌شرقی محسوب می‌شود و صادرات آن برای کشور ابتدا اشتغال‌زایی و سپس ارزآوری را همراه داشته است.
طبق آنچه صادق صالحی، مدیرکل دامپزشکی استان اردبیل گفته، پنجه مرغ از جمله گران‌ترین و مهم‌ترین مواد غذای در کشورهای جنوب شرق آسیا مثل چین و ویتنام است و مردم برای خرید آن بهای فراوانی را می‌پردازند.
به این علت که قشر کارگر چون درآمد چندانی برای مصرف گوشت ندارند، برای تامین مواد مورد نیاز بدن‌شان به مصرف این عضو از بدن مرغ روی آورده‌اند. البته آوازه خوشمزگی پنجه مرغ از مرزهای چین و ویتنام هم فرارفته و این قسمت مرغ در کشورهای دیگر همچون‌ترینیداد، جامائیکا، آفریقای جنوبی، پرو، دومینیکن، مکزیک و فیلیپین نیز خورده می‌شود. خوب است بدانید در میان کشورهای طالب مصرف پنجه مرغ، چین رده اول را به خود اختصاص داده است.»
خودتان را فریب ندهید!
به هیچ عنوان استفاده از پنجه مرغ را به مردم توصیه نمی‌کنم. دکتر محمدرضاوفا، متخصص تغذیه این جمله را می‌گوید و اضافه می‌کند: اینکه گفته شده از پنجه مرغ می‌توان در درمان راشیتیسم یا نرمی استخوان استفاده کرد، اساس و پایه علمی ندارد.
یک علت بروز بیماری نرمی‌استخوان در افراد ناشی از تغذیه نادرست و کمبود ویتامین D در بدن به عنوان مهم‌ترین عامل آن است. مساله دیگری که باید به آن توجه داشت، نقش ویتامینD در جذب کلسیم است؛ کسانی‌که با کمبود ویتامینD در بدن‌شان مواجه هستند حتی اگر به میزان کافی‌کلسیم مصرف کنند، چون این ویتامین در برنامه غذایی آنان نیست، دچار مشکلات استخوانی و از جمله راشیتیسم می‌شوند.
براساس مطالعاتی که وزارت بهداشت و درمان انجام داده، کمبود ویتامینD یکی از مهم‌ترین و شایع‌ترین مشکلاتی است‌که هم در دختران و هم در پسران مشاهده می‌شود بنابراین اگر کسی دچار کمبود ویتامینD باشد و براساس ادعاهای مطرح شده درخصوص پنجه مرغ از آن برای تامین ویتامینD مورد نیازش استفاده کند، در اشتباه است.
علاوه بر اینها عده‌ای از متخصصان تغذیه برخلاف کسانی‌که چنین ادعایی را مطرح کرده‌اند، گفته‌اند پنجه مرغ جزء قسمت‌های خوراکی آن محسوب نمی‌شود اما متاسفانه برخی افراد بدون هیچ دلیل موجهی فواید این قسمت از مرغ را بزرگ‌نمایی کرده و تاثیرات درمانی متعددی برای آن قائل شده‌اند. درست است که مفاصل و غضروف‌ها ژلاتین و کلسیم داشته و برای بدن ضروری هستند اما چیزی مثل پنجه مرغ کمکی به روند غضروف‌سازی در بدن نمی‌کند.
ادعای دیگری‌که در آن‌گفته می‌شود استفاده از پنجه مرغ پوکی استخوان را بهبود بخشیده یا برطرف می‌کند، باز هم صحت ندارد. باید به این نکته توجه داشته باشیم که دو مقوله پوکی استخوان و راشیتیسم کاملا با یکدیگر متفاوت هستند.
ممکن است علت ابتلای فردی به پوکی استخوان اصلا تغذیه‌ای نبوده و علت دیگری داشته باشد که در مراجعه به پزشک متخصص و معاینات مشخص می‌شود. در بروز پوکی استخوان در افراد و در خانم‌هایی که در دوران یائسگی هستند، عامل اصلی دگرگونی هورمونی و به وجود آمدن تغییراتی در دو هورمون استروژن و پروژسترون است.
زمانی‌که خانمی یائسه می‌شود، برداشت کلسیم از بافت‌های استخوانی‌اش صورت می‌گیرد. این اتفاق به صورت طبیعی در هر خانمی مشاهده می‌شود با این حال با داشتن یک تغذیه مناسب می‌تواند روند پیشروی آن را کند کند.
علاوه براین توضیحات استفاده از پنجه مرغ را به کودکان و نوجوانان در حال رشد، افراد میانسال، خانم‌های باردار و افراد بیمار به هیچ عنوان توصیه نمی‌کنم چرا که پوست پنجه مرغ ممکن است حاوی ترکیبات آلوده باشد یا احتمال دارد صاحب مرغداری برای پیشگیری از بروز انواع بیماری‌ها در مرغ‌ها به آنها آنتی‌بیوتیک تزریق کرده باشد یا به آنها هورمونی داده باشد که همه اینها وارد پوست و تمام امعا و احشای مرغ می‌شود.
در این میان اگر یکی از گروه‌هایی که به آنها اشاره کردم از پنجه مرغ استفاده کند، ممکن است دچار مشکلات جدی شود. به همین دلیل ما حتی توصیه می‌کنیم که افراد از گوشت‌های سالم و حتی ارگانیک که هیچ نوع آلاینده‌ای ندارند، در سبد تغذیه‌ای خود استفاده کنند و به جای آنها یادآوری می‌کنیم که سراغ مواد غذایی که غنی بودن‌شان اثبات شده بروند.
منبع: مجله سیب سبز
