شریعتمداری: دولت دربرابر هنرمندان از پنبه نرم‌تر است
نخستین نشست همگرایی دولت و پدیدآورندگان آثار فرهنگی و هنری امروز، یکشنبه ۳ شهریور با حضور مدیران عامل، روسا و اعضای هیات مدیره تشکل های حوزه فرهنگ و هنر ، وزرای فرهنگ و ارشاد اسلامی و تعاون و وزیران کار و رفاه اجتماعی در تالار رودکی برگزار شد.
در این نشست علی‌اصغر سید آبادی، مشاور وزیر در امور برنامه‌ریزی با اشاره به اینکه از سال گذشته به منظور تدوین پیش نویس دستورالعمل نحوه تشکیل فعالیت انجمن‌های صنفی، فرهنگی و هنری و رسانه‌ای، کانون‌ها و جلسات مرتبطی را با حضور نمایندگان صنوف مختلف در وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی برگزار کرده‌ایم، گفت: «پیش‌نویس این تصویب نامه حاصل همفکری و مشورت نمایندگان ۱۴ تشکل و انجمن فرهنگی هنری و رسانه‌ای است که طی بیش از یک سال گذشته در ده‌ها جلسه عمومی برگزار و به تایید و امضای دو وزارتخانه برای اجرایی شدن رسیده است.»
حرکت به سمت امنیت شغلی پایدار
سیدآبادی افزود: «پس از تصویب این پیشنهاد تمام پدیدآوردندگان آثار فرهنگی و هنری و رسانه‌ای می‌تواند در بستر تشکل‌های رسمی و تخصصی روابط کار مطالبات خود را از طریق گفت‌وگوهای سه جانبه ملی دنبال کنند، تا امنیت شغلی پایدار محقق شود.»
مشاور وزیر در امور برنامه‌ریزی خاطرنشان کرد: «تنظیم و تصویب دستورالعمل نحوه تشکیل و فعالیت انجمن‌های صنفی و فرهنگ و هنر و رسانه و کانون‌های مربوط از دیگر مواردی است که در این تصویب نامه پیش بینی شده و تشکل‌های ۱۴ گانه فوق به منظور پیشبرد هر چه بالاتر اهداف تصویب نامه مبادرت به تهیه ارائه و پیش نویس دستورالعمل آن به وزرای فرهنگ و ارشاد اسلامی و تعاون کار و رفاه اجتماعی کرده‌ایم.»
هوشمند رضوی، روزنامه‌نگار، نویسنده و استاد دانشگاه با بیان این که هدف از شکل‌گیری انجمن‌های صنفی فرهنگی و هنری استقرار توسعه و نهادینه سازی مفهوم کار شایسته است، گفت: «کار شایسته به مفهوم بین‌المللی امروزی کاری است که مولد کرامت انسانی، آزادی و برابری انسان‌ها باشد. در کار شایسته تفاوتی بین زن و مرد و دستمزدها وجود ندارد و به دنبال ایجاد فرصت شغلی برای همگان است. ما به دنبال حذف خانه‌ها نیستیم. این تشکل‌ها در تناقض با خانه‌ها شکل نمی گیرد و نمی‌تواند تمام مشکلات را نیز حل کند. در گام دوم، نیازمند حمایت دولت در این رابطه هستیم.»
ضرورت احترام به فرهیختگان و معلمان
در ادامه، فیاض ظاهر، مشاور وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی با ارائه این مطلب که وقتی برای فرهیختگان و معلمان احترام قائل نباشیم، زیست خوبی نخواهیم داشت، گفت: «زمانی که دین و معنویت را از انسان بگیری که انتهایش می‌شود داعش و همه معتقدند به بهشت می‌روند. این دولت یک گام بزرگ برداشت زمانی که نگران موضوع‌های سیاسی هستیم به عنوان معلم معتقد هستم جامعه هیچ گاه با شورش و انقلاب به جامعه بهتری تبدیل نخواهد شد اگر جامعه شرایط زیست بهتری فراهم کند به معام هایش احترام بگذارد برای شاعران و نویسندگان و هنرمندان ارزش قایل شود آن زمان جامعه رو به شکوه می‌رود. در جامعه کنونی میل به مهاجرت بسیار زیاد است اما زمانی که به نسل جوان بها داده شود هیچ گاه این اتفاق نخواهد افتاد سپاس فراوان از هنرمندان و دولتمردان که مارا در این طرح حمایت کردند.»
ایرج راد، رئیس خانه تئاتر دیگر سخنران این نشست بود که گفت: «این روز را تبریک می‌گویم به هنرمندان چرا که بالاخره پس از سال‌ها مداومت موضوع امنیت شغلی هنرمندان میسر شد. خوشبختانه پیگیری‌هایی که در این زمینه انجام شد دکتر سید عباس صالحی بسیار از این موضوع استقبال کردند. این برای اولین بار هست که هنرمندان این کشور جایگاهی را که خودشان خواهان آن هستند کسب می‌کنند من از تمام کسانی که نسبت به این موضوع گوش شنوا داشتند و هدفشان گسترش فضای فرهنگی و خدمت به این مردم و هنرمندان این جامعه بود تشکر می‌کنم.»
اقتدار فرهنگی؛ اولویت اول
منوچهر شاهسواری، مدیر عامل خانه سینما با بیان این مطلب که هنرمندان یک پیکره واحد و از این رو نیازمند حمایت و وحدت هستند، گفت: «کسانی که مخالف فعالیت صنفی و تشکل‌ها هستند، با هویت معلوم می‌خواهند از فضای ابهام آلود بهره خود را ببرند. در واقع این افراد فرهنگ و هنر کشور را غارت می‌کنند. اگر می‌خواهیم برای آیندگان چیزی باقی بگذاریم تشکیل تشکل‌های صنفی را باید به صورت جدی پیگیری کنیم. آنچه امروز در جهان اقتدار ما را نشان می‌دهد، اقتدار فرهنگی است. ما خواستار این امر هستیم که اجازه ندهیم تصویب نامه‌ها در چرخه اداری دولت به تاخیر بیافتد، زیرا فراموشی به وجود می‌آورد و این فراموشی دل مردگی ایجاد می‌کند. نظام بازنشستگی اهالی فرهنگ و هنر در شرایط اسفناکی هستند و در حال حاضر نیمی از هنرمندان با کف حقوق بازنشستگی زندگی می‌کنند. نیازمند یک تصمیم انقلابی برای این موضوع مهم هستیم.»
نگار نادری‌پور، مدیر انجمن صنفی مجسمه‌سازان ایران با ارائه فعالیت‌های هفت انجمن در عرصه‌ی هنرهای خوشنویسی، گرافیک و عکاسی، سفالگری و نقاشی و مجسمه سازی گفت: «هنر محل تکثر، تنوع و گفت و گو است. با هنر است که می‌توانیم صداهای ناشنیده را بیان کنیم. این نهادها و صنوف در میان دولت و جامعه ایستاده‌اند و آنها هستند که می‌توانند قدرت را بین مردم و دولت به موازنه برسانند و حق را به مردم و جامعه بدهند.»
او گفت: «امیدواریم این تصویب نامه هر چه زودتر در هیات دولت به امضا برسد. ما تعد می‌کنیم با تشیکل این صنوف جز در جهت توانمند سازی، استقلال و حمایت و صیانت از حقوق مادی و معنوی هنرمندان استفاده نکنیم. مقصد نهایی از تشکیل این انجمن‌ها باید نظارت ومطالبه‌گری در اجرای صحیح آنها باشد. تا زمانی که تشکل‌های صنفی، ذیل قانون ۶ وزارت کار تشکیل نشود این اهداف محقق نخواهد شد. با تشکیل نهادهای صنفی است که باری از دوش دولت برداشته می‌شود و دولت تنها به سمت سیاست گذاری فرهنگی حرکت می‌کند.»
بهبود کسب و کارهای فرهنگی
سیدعباس صالحی، وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی هم در نشست همگرایی دولت و پدید آورندگان فرهنگی و هنری گفت: «یکی از ۹ برنامه‌ای که در این دولت به مجلس ارائه شد بحث بهبود کسب و کارهای فرهنگی به عنوان یک کلان برنامه بود. بحث مقررات زدایی از حوزه فرهنگ و هنر و اینکه بتوانیم فضای کسب و کار را به شرایط آرام‌تری ببریم مهم ترین هدف ما در این عرصه بود. نکته دیگری که مد نظرمان بود تعریف روشن مشاغل هنری بود که این پروژه تا پایان سال به اتمام می رسد که امیدوارم با حمایت وزارت کار شاهد تحقق موضوع باشیم.»
او افزود: «در آیین نامه تبصره ۱۸ قانون بودجه، فرهنگ گنجانده شد و طی آن در ارتباط با صندوق توسعه ملی نامه‌ای به رییس جمهور ارائه شد تا ما بتوانیم حوزه فرهنگ و هنر را در این حوزه جدی‌تر ببینیم. اینکه ما حوزه حقوقی اهل فرهنگ و هنر را جدی بگیریم، اتفاقی است که در هفته‌های اخیر افتاد و ما مباحث مربوط به حل اختلاف را در شورای حل اختلاف پیش بردیم. ما در حوزه کسب و کارهای فرهنگی هم موضوع گذرگاه‌ها و میدان‌های فرهنگی را مورد توجه قرار دادیم که در این راستا ۲ خیابان فرهنگ و هنر طی سفرم به اصفهان افتتاح می‌شود. اینها همه در حال پیوستگی و استمرار است. یکی از رویکردهای مهم دولت تدبیر و امید بحث واگذاری امور به مردم است که به طور پیوسته جزو مطالبات جدی آقای روحانی و اعضای هیات دولت قرار دارد. کسب و کارهای هنری راه نمی‌افتند مگر اینکه دخالت‌های دولت در این حوزه کمتر شود.»
وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی درباره رویکردهای مهم دولت تدبیر و امید گفت: «یکی از رویکردهای مهم دولت تدبیر و امید بحث واگذاری امور به مردم است که به طور پیوسته جزو مطالبات جدی آقای روحانی و اعضای هیات دولت قرار دارد. کسب و کارهای هنری راه نمی‌افتند مگر اینکه دخالت‌های دولت در این حوزه کمتر شود. در این راه باید مردم در پروسه مسیر حضور داشته باشند. بعضی مواقع دولت‌ها فکر می‌کنند عقل کل هستند و فکر می‌کنند می‌توانند جای مردم را تصمیم بگیرند. در این راه بحث گفتگو از سطح سیاستگذاری تا اجرا باید هم پای هم حرکت کنند. در این راستان آیین نامه شورای گفتگو تدوین شده است و با همین رویکرد ما شاهد اتفاق امروز هستیم. وقتی تکلیف برنامه ششم توسعه در هیات دولت مطرح شد و در سال‌های دوم و سوم مساله جدی‌تر شد به این نتیجه رسیدیم که می‌توانیم کارهایی را انجام دهیم. با همین نگاه مقدمات جلسات فراگیری را انجام دادند و من تشکر می‌کنم که اصناف مختلف در این راه همراه ما بودند. من در این راستا یک چک سفید امضا هم به دوستان دادم که هروقت به نتیجه مشترک رسیدید من حمایت می‌کنم.»
صالحی بیان کرد: «این تجربه‌ای است که فارغ از نتیجه می‌تواند تجربه بسیار موفقی باشد. نهادهای مدنی ما در کنار نهادهای صنفی به درستی شکل نگرفته‌اند. در این راه دولت بزرگ و بزرگ‌تر می‌شود و ما باید بتوانیم انجمن یا کانون‌های سراسری را پیدا کنیم. سراسری شدن این مجموعه‌ها بخشی از هویت نهاد مدنی است که تخصص و استمرار را شکل می‌دهد. این چیزی است که با ظرفیت شناسی قانون موجود و قانون کار می‌توانیم، استفاده کنیم. اینها یک نهاد مدنی مهم خواهد بود که تکیلف دولت را هم روشن می‌کند و اجازه بهانه گیری را به او نمی‌دهد پس به نظر می‌آید رویکرد واگذاری امور به مردم باید بسیار جدی‌تر از اینها مورد توجه قرار گیرد به ویژه اینکه دولت در عرصه فرهنگ و هنر قطعا نمی‌توانند به تنهایی در این راه گام بردارد. به هر حال این اتفاق گام نخست ما در عرصه‌های صنفی است که هم هنرمندان و هم‌آقای شریعتمداری با استقبال فراوان در کنار ما حضور داشتند و من مطمئنم با نگاهی که در رییس جمهور و هیات دولت وجود دارد این اقدام به نتیجه می‌رسد.»
دولت در برابر هنرمندان زمخت نیست
محمد شریعتمداری، وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی در این نشست با ابراز قدردانی از امضای پیش نویس تشکیل کانون‌های سراسری هنرمندان تصریح کرد: «ما یک تصمیم استراتژیک گرفتیم که خواستیم در این راه خود و هنرمندان را بیازماییم تا اصحاب هنر با انجام یک کار جمعی یک نظام مناسب برای تحقق اهداف فرهنگی خود میان دولت شکل بدهند. در این راه مهم‌ترین محدودیت‌ها چارچوب‌های قانونی بود که امیدوارم در قالب قانون کار بتوانیم به اهداف مورد نظرمان دست پیدا کنیم. البته من در دل بسیار گریانم که چرا آنقدر دیر به این گام نخست رسیدیم البته فکر می‌کنم ما در مسیر روشنی قرار داریم. به هر حال رهبر معظم انقلاب، اهل هنر و شعر هستند و این فضا را به طور کامل می‌شناسند و ما می‌بینیم هر سال با اصحاب فرهنگ و هنر دیدارهای مختلفی را برگزار می‌کنند، پس این شایسته نیست که ما در شرایط فعلی تا این حد تاخیر ایجاد می‌کنیم که بتوانیم فضایی را برای تشکیل یک نظام صنفی واحد برای اهالی فرهنگ و هنر ایجاد کنیم. هنرمندان مطمئن باشند دولت در برابر آنها زمختی ندارد و قطعا در برابر این عزیزان نرم‌تر از پنبه است. چه کسی گفته دولت در مقابل شما هنرمندان که کار انبیا را دارید، زمختی دارد؟ هنرمندی قطعا کار خداست، شما هنرمندان نیروهای مولد این جامعه هستید که باید از شما حمایت کرد و ما نیز غیر از حمایت کار دیگری نداریم.»
شریعتمداری ادامه داد: «ما اگر مردم را در فعالیت‌های خودمان وارد نکنیم قطعا ضرر خواهیم کرد. اگر ما می‌خواهیم این خانه مستحکم بماند باید مردم را وارد کنیم. در این میان گروه‌های مرجع هستند که مردم را به حرکت در می‌آورند. قطعا جامعه هنر فضایی است که نه تنها جامعه خود بلکه کل مردم را به حرکت در می‌آورد. شما ببینید سینما، اشعار و ترانه ها چگونه نظام استبدادی دوران پهلوی را به مردم نشان داد. اینها واقعا با نگاه‌های مختلف به مردم حرکت داد بنابراین این اتفاقات حرکت‌های بزرگ یک ملت بوده و شما طلایه داران این عرصه هستید. هنرمندان مطمئن باشند دولت در برابر آنها زمختی ندارد و قطعا در برابر این عزیزان نرم‌تر از پنبه است. چه کسی گفته دولت در مقابل شما هنرمندان که کار انبیا را دارید زمختی دارد؟ هنرمندی قطعا کار خداست، شما هنرمندان نیروهای مولد این جامعه هستید که باید از شما حمایت کرد و ما نیز غیر از حمایت کار دیگری نداریم. در این راه بحث شفافیت مهم ترین موضوع است. مایه افتخار ما است که هر تشکلی را که در چارچوب قانون آمد و عرض اندام کرد با تمام وجود تکریم و تحسین کنیم. کما اینکه ما در حوزه های دیگر کارمان شاهد چنین موضوعی بودیم که یک تشکل غیرشفاف در ماجرای هفت تپه چه اتفاقاتی را رقم زد. اما وقتی شفافیت وجود داشته باشد قطعا ما باید حمایت کنیم.»
وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی در بخش دیگری از صحبت های خود گفت: «این یک امضای سمبلیک سند نیست. من نه به عنوان وزیر تعاون بلکه به عنوان رییس ستاد انتخاباتی آقای روحانی این را از همان ابتدا تکلیف خود می‌دانسته و می‌دانم. من مسئول تحقق این سند در هیات دولت هستم. قطعا حق شما عزیزان است که انتقاد کنید اما ما با تمام ضعف‌ها و کاستی‌هایمان اینجا هستیم که یک مبنای اصولی و قانونی برای تحقق اهداف جامعه‌مان داشته باشیم.»
او در پایان سخنانش گفت: «قطعا وزارت رفاه بدون حمایت هنرمندان در تحقق اهدافش درمانده است به عنوان مثال موضوع کودکان کار یک ننگ برای منِ وزیر است که به تنهایی از پس آن بر نمی‌آیم. این موضوع برای ام القرای جهان اسلام اصلا شایسته نیست. من نباید به شما کمک کنم این شما هستید که باید به من کمک کنید. آن کاری که من و آقای صالحی انجام می‌دهیم اجازه تاسیس تشکل‌های سراسری و ملی فرهنگ و هنر است. اتفاقا تحقق همین موضوع است که باعث افتخار ماست. به هر حال امیدواریم این مسیر را طی کنیم تا به مشکلات هنرمندان رسیدگی کنیم. هر بازنشسته هنرمندی آیینه تمام نمای زندگی من است و حضور ما نشانگر احترامی است که به جامعه هنرمندان کشور داریم و امیدوارم شرایط به گونه‌ای باشد که بتوانیم در جهت تحقق اهداف به خوبی عمل کنیم. من و همکارانم اینجا هستیم برای کمک و این نکته را هم بگویم که تشکیل کمیته سه جانبه‌ای با حضور نماینده وزارت تعاون، نماینده وزارت ارشاد و هنرمندان ضروری است. در این راه پیگیری حقوق هنرمندان بازنشسته و طرح بسیاری دیگر از مسائل در صحن هیات دولت دیگر اقداماتی است که باید به آن توجه کرد.»
