خروج دلالان از بازار ارز
«با کاهش نوسانات ارزی در ماه‌های اخیر فاصله نرخ ارزهای عمده در بازار نیز کمتر شده است. این در حالی است که در برخی از سال‌ها که التهاب در بازار وجود دارد، اختلاف قیمتی میان ارزهایی مانند یورو و پوند با دلار افزایش می‌یابد؛ به طوری که در سال‌های گذشته پوند و یورو فاصله زیادتری از دلار داشتند اما در ماه‌ها و به خصوص هفته‌های اخیر این فاصله کمتر شده است.
در حالی که در سال‌های ۱۳۸۵ و ۱۳۸۶ پوند در حدود دو برابر دلار و یورو حدود یک و نیم برابر دلار در بازار ایران ارزش ریالی داشت، به بیان دیگر، ارزش ریالی دلار در بازار ایران در این سال‌ها تنها نصف پوند بود، هم‌اکنون ارزش دلار دو سوم پوند شده است. ارزش ریالی دلار به یورو نیز در سال‌های ۱۳۸۵ و ۱۳۸۶ به حدود ۷۵ درصد می‌رسد که در سال گذشته این نسبت به بیش از ۸۵ درصد رسیده است.
بر اساس قیمت‌های روز شنبه در بازار ارز نیز شاهد کاهش بیشتر نرخ ارزهای عمده بازار هستیم. بدین ترتیب دلار که در میانه روز گذشته ۱۱ هزار و ۳۹۶ تومان قیمت خورده بود، ارزش ریالی بیش از ۹۰ درصد یورو با نرخ ۱۲ هزار و ۶۵۰ تومان داشت. همچنین ارزش ریالی دلار نیز به ۸۰ درصد پوند رسیده است. در این روز پوند ۱۴ هزار و ۲۹۸ تومان قیمت داشت.
بنابراین هم‌اکنون شاهد یک تغییر در ارزش ارزهای عمده در بازار ایران هستیم و نرخ‌های آنها به یکدیگر نزدیک‌تر شده است. این در حالی است که نسبت برابری این ارزها به یکدیگر اختلاف فاحشی دارد ولی به نظر می‌رسد که نرخ ارز در بازار ایران توجه زیادی به نسبت برابری ارزها ندارد و عوامل دیگری در قیمتگذاری آن دخیل است. عاملی مانند عرضه و تقاضا که روی ارزش ریالی ارزها در بازار ایران تأثیر زیادی داشته است.
چرایی نزدیکی دلار به پوند و یورو
ایلناز ابراهیمی، پژوهشگر اقتصادی در گفت‌وگو با «ایران» اعتقاد دارد که در سال‌های اخیر دلار نقش وسیله‌ای برای پس‌انداز و حفظ ارزش پول را برای مردم پیدا کرده است و به همین دلیل تقاضا برای دلار نسبت به سایر ارزهای عمده بازار افزایش یافته و در نتیجه رشد قیمت بیشتری هم داشته است.
به گفته وی، بدین ترتیب تأثیر رشد تقاضا در بازار ایران باعث شده است تا نسبت برابری ارزها و قدرت خرید کارایی زیادی نداشته باشد. برای مثال قیمت خودرو در بازار ایران نسبت به قیمت جهانی حباب دارد و حتی با لحاظ تعرفه گمرکی نیز این حباب وجود دارد. دلیل آن این است که خودرو به وسیله‌ای برای حفظ ارزش دارایی و کسب سود تبدیل شده است؛ چرا که مردم انتظار افزایش قیمت در آینده را دارند. نرخ ارز در بازار ایران نیز وضعیت مشابهی دارد.
وی با اشاره به رشد ۱۰ درصدی ارزش دینار عراق در بازار ایران طی روز شنبه هفته جاری گفت: دلیل این رشد نه تحولات جهانی که رشد تقاضای خرید به‌منظور سفرهای اربعین به این کشور است. در خصوص لیر ترکیه نیز در فصل سفرهای خارجی این ارز با رشد قیمتی مواجه می‌شود.
توجه همچنان به دلار
ابراهیمی در ادامه افزود: با وجود ثبات نسبی بازار ارز همچنان انتظارات مردم برای افزایش نرخ دلار بالاست و از سوی دیگر سایر ارزها با تقاضای زیادی همراه نیست؛ چراکه ارزهایی مانند دلار و یورو در بسیاری از کشورها قابلیت تبدیل دارد و نیازی به سایر ارزها احساس نمی‌شود.
نکته دیگری که این کارشناس اقتصادی به آن اشاره کرد، نقش دلالان در قیمت ارزهای مختلف است. بر همین اساس اکثر دلالان ارزهای پرطرفدار را خرید و فروش می‌کنند و به سراغ سایر ارزها نمی‌روند. به طوری که از هر صد دلال یکی ارزهای کم‌تقاضایی مانند ین، یوان و ... را خرید و فروش می‌کند.
به گفته وی، در مجموع تقاضای سفته‌بازی برای دلار نسبت به سایر ارزها خیلی بیشتر است و خریداران این ارز را ترجیح می‌دهند.
تفاوت تحولات جهانی با داخل
ابراهیمی همچنین با بیان این که در سطح جهانی انتظار بر این است که ارزش دلار کاهش یابد، گفت: این در حالی است که بازار داخل توجه زیادی به این موضوع ندارد. در ماه‌های اخیر با تشدید جنگ تجاری میان آمریکا و چین انتظار این است که آمریکا به‌صورت خودخواسته ارزش دلار را نسبت به سایر ارزها کاهش دهد تا در این جنگ تجاری بتواند رقابت‌پذیری محصولات صادراتی خود را حفظ کند. این در حالی است که کارگزاران داخلی به دلیل این که ایران تأثیرپذیری زیادی از بازارها جهانی – به دلیل ارتباط محدود – ندارد، روی ارزش جهانی ارزها حساب نمی‌کنند.
بازگشت بازار ارز به مدار طبیعی
این کارشناس اقتصادی با اشاره به این که در ماه‌های اخیر نرخ ارز تا حد زیادی کنترل شده و آرامش بر بازار حاکم شده است، گفت: پیش‌بینی می‌شود که فعالیت‌های سفته‌بازانه در بازار ارز کاهش یابد. البته هم‌اکنون نیز بخشی از سرمایه‌های سرگردان از بازار ارز خارج شده است.
به گفته وی با تداوم این شرایط نرخ برابری ارزها به روند طبیعی خود بازمی‌گردد. همواره پس از یک دوره تلاطم بازار ارز به شرایط طبیعی خود که نسبت برابری ارزها در آن معنای بیشتری دارد بازمی‌گردد.
ابراهیمی در ادامه تأکید کرد: هر چند برابری قدرت خرید یکی از روش‌های مرسوم برای تعیین نرخ ارز است ولی عرضه و تقاضا در بازار ایران که مدام در حال تغییر است، نقش بیشتر دارد. بر همین اساس در رابطه سایر کشورها نیز این سیاست‌های تجاری است که تعیین‌کننده نرخ ارز است؛ به طوری که در رابطه میان چین و آمریکا نیز نرخ ارزهای این دو کشور از قاعده نرخ برابری تبعیت نمی‌کند و به سیاست‌های این دو کشور برای کاهش خودخواسته ارزش ارز بستگی دارد.
وی اضافه کرد: در همین راستا نرخ فعلی ارز در بازار ایران زمینه ورود گردشگران خارجی به کشور را فراهم کرده و برای آنها صرفه اقتصادی دارد. بر همین اساس تعداد گردشگران خارجی در ایران چندین برابر سال‌های گذشته شده است.
