یارانه چه کسانی حذف می‌شود؟
حسین میرزایی، سخنگوی ستاد اجرایی تبصره ۱۴ قانون بودجه با بیان اینکه تاکنون ۲۰۰ هزار خانوار، کاندیدای حذف یارانه هستند که برای آنها پیامک ارسال شده، تأکید کرد: یارانه هیچ فردی از دهک‌های پایین حذف نشده است.
طبق مصوبه مجلس، دولت باید برای حذف یارانه سه دهک پردرآمد کشور اقدام کند. بر همین اساس، وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی، اجرای مرحله اول این مصوبه را آغاز کرده است. طبق آنچه سخنگوی ستاد اجرایی تبصره ۱۴ قانون بودجه در این گفت‌وگو اظهار می‌کند، روشی که برای شناسایی خانوارها تهیه شده، بر مبنای هزینه‌های متعارف خانواده‌هاست. مطابق این روش، رقمی معیار برای هزینه متعارف خانواده‌ها (با توجه به تعداد اعضای خانواده‌ها این رقم متفاوت است) در نظر گرفته شده است. در صورتی که میزان خرید آنها پایین‌تر از رقم تعیین شده باشد، مشمول دریافت یارانه خواهند ماند. در حالی که نوعا درباره شیوه تشخیص دهک‌های بالا ابهاماتی مطرح است، ایرناپلاس در گفت‌وگو با میرزایی، به جزئیات این روش و نحوه شناسایی خانوارهای مشمول حذف یارانه پرداخته است.
وی می‌گوید: اگر متوسط هزینه‌کرد ماهانه خانوار از این اعداد کمتر باشد، یارانه آنها برقرار خواهد بود. برای خانوار تک نفره چهار میلیون تومان، دو نفره پنج میلیون، سه نفره ۶ میلیون و ۵۰۰ هزار تومان، چهار نفره هفت میلیون و ۵۰۰ هزار تومان، پنج نفره هشت میلیون و ۵۰۰ هزار تومان، برای خانوارهای ۶ نفره و بیشتر هم به‌ازای هر نفر از اعضای خانوار، ۵۰۰ هزار تومان اضافه خواهد شد.
در ادامه مشروح این گفت‌وگو را می‌خوانید.
برای شناسایی سه دهک از چه فرمولی استفاده شده و تا کنون چند خانوار شناسایی شده است؟
بر اساس تکلیفی که مجلس برای ما مشخص کرده بود، در گام اول باید یک سری شاخص و بانک‌های اطلاعاتی را مبنا قرار می‌دادیم تا افرادی را که کاندیدای حذف هستند، شناسایی کنیم. ما برای اینکه خطاهای شناسایی را به حداقل برسانیم، در فاز اول ۲۰۰ هزار خانوار را شناسایی کردیم. اینها بر اساس بانک‌های اطلاعاتی جزو سه دهک بالای درآمدی هستند، مگر اینکه اعتراض کنند، که در نهایت بر اساس تراکنش‌ها، وضعیت مالی آنها مشخص خواهد شد.
بر اساس چه اطلاعاتی این خانوارها مشخص شدند؟
هر جایی که اینها مراجعه کرده و اطلاعاتی راجع به کد ملی‌شان ثبت شده بود، از دستگاه‌های مربوطه به اندازه وسعمان این اطلاعات را دریافت کردیم. این اطلاعات را با دقت بسیار بالا، تجزیه و تحلیل کرده و مبنای شناسایی قرار دادیم. اطلاعات یادشده شامل موارد مختلفی از جمله تعداد و ارزش املاک، خودرو، سفرهای خارجی و... است. همچنین از طریق بانک اطلاعات پزشکان، مدیران دولتی، وکلا، اعضای هیئت علمی دانشگاه، اصناف خاص مثل صرافی‌ها و طلافروشان و بانک‌های اطلاعاتی دیگر مثل مجموع حقوق و دستمزد خانوار، تعداد اعضای خانوار، محل و منطقه زندگی خانوار، اطلاعاتی دریافت شده و مد نظر قرار گرفته است. افرادی که در این مرحله شناسایی شدند، کاندیدای حذف از دریافت یارانه هستند.
ما به این افراد ابتدا از طریق پیامک اطلاع‌رسانی کردیم. به آنها گفته شده که در صورت داشتن اعتراض، به دفاتر پیشخوان دولت مراجعه کنند. بعد از اینکه سرپرست‌های خانوار به همراه مدارک شناسایی معتبر مراجعه کردند، به آنها اجازه‌نامه یا رضایت‌نامه‌ای داده می‌شود که با امضای آن، به دولت اجازه داده می‌دهند به کلیه اطلاعات مالی مثل گردش حساب سرپرست و اعضا، تسهیلات دریافت شده، سودهای پرداختی و امثالهم دسترسی داشته باشد. اما لازم است گفته شود تنها اطلاعاتی مبنای بررسی برای حذف یارانه قرار می‌گیرند که مربوط به هزینه‌کرد خانوار در چهار ماه اول سال ۱۳۹۸ باشد.
پس از امضای رضایت‌نامه، یک پیامک برای سرپرست خانوار ارسال می‌شود که در آن یک کد رهگیری وجود دارد. فرد ۴۸ ساعت بعد از دریافت کد رهگیری باید به وب‌سایت https://yaraneh۱۰.mcls.gov.ir/prs مراجعه و کد ملی و رهگیری را وارد کند و تراکنش‌های بانکی خود را ببیند. سپس می‌تواند در آنجا اعتراض خود را ثبت کرده یا انصراف دهد. نهایتاً تا دو ماه نتیجه اعتراض به وی اطلاع‌رسانی خواهد شد. ما برای اینکه خطای تصمیم‌گیری را در مرحله اعتراض پایین بیاوریم، ابتدا بررسی سیستمی و سپس در صورت لزوم بررسی میدانی خواهیم کرد، همان‌طور که کمیته امداد انجام می‌دهد. افراد معترض همچنین می‌توانند با تلفن ۰۲۱۶۳۶۹ تماس بگیرند.
طی روزهای گذشته چه تعداد تماس اعتراضی دریافت کرده‌اید؟
درباره این شماره تلفن یک نکته را یادآوری کنم؛ تا ۳۱ شهریور به آنهایی که به‌زعم ما کاندیدای حذف هستند، پیامک فرستاده‌ایم. ما در روز اول مهر، ۱۴۴۰ تماس و دوم مهر هم حدود ۳۵۰۰ تماس داشتیم. بیش از ۸۰ درصد از این افراد کسانی بوده‌اند که یارانه برای آنها در ماه شهریور واریز نشده است. باید متذکر شوم یارانه این افراد حذف نشده، بلکه یارانه برای آنها واریز شده، اما اصطلاحاً در حساب آنها ننشسته است. این یک مشکل فنی از سمت سازمان هدفمندسازی یارانه‌ها بوده و لازم است افراد به بانک خود مراجعه کرده و ثبت حساب در سامانه سازمان هدفمندسازی را درخواست کنند. این روزها شایعه شده که دولت به‌جای طبقات بالایی، یارانه خانوارهای فقیر را حذف کرده، در حالی که این افراد حذف نشده‌اند و واریز نشدن یارانه آنها صرفاً ناشی از یک مسئله فنی بوده است. بنابراین جای نگرانی وجود ندارد و با مراجعه به بانک و اعلام حساب، یارانه آنها واریز خواهد شد.
باید تأکید کرد که تا کنون یارانه کسی حذف نشده و خانوارهایی که برای آنها پیامک ارسال شده، تنها کاندیدای حذف هستند و در صورت محرز شدن درستی اعتراض آنها، یارانه چند ماهه آنها (که طی بررسی حذف خواهد شد) به حساب آنها واریز می‌شود.
اطلاعاتی که برای شناسایی استفاده شده، تا چه اندازه اعتبار و دقت دارند؟
اولاً در اطلاعات استفاده شده، نهایت دقت و صحت رعایت شده است، یعنی از اطلاعاتی که این دو ویژگی را ندارند، استفاده نشده است. دوم اینکه فرمول آزمون وسع به‌صورت مکرر و طی چهار سال آزمایش شده و تعداد قابل توجهی از کارشناسان اقتصادی آن را چکش‌کاری کرده اند. سوم اینکه برای آنها فرصت اعتراض در نظر گرفته شده است.
رقم معیار هزینه خانوارها برای حذف یا عدم حذف چقدر است؟
همان‌طور که گفته شد، با امضای اجازه‌نامه از سوی معترضان، دولت به کلیه اطلاعات بانکی آنها دسترسی خواهد داشت، اما تنها اطلاعات مربوط به خرید آنها مبنای حذف یارانه قرار می‌گیرد. یعنی اطلاعات مربوط به کارت به کارت، برداشت نقدی، مانده حساب، تسهیلات و گردش حساب مبنا نخواهد بود. اگر متوسط هزینه‌کرد ماهانه خانوار از این اعداد کمتر باشد، یارانه آنها برقرار خواهد بود. برای خانوار تک نفره چهار میلیون تومان، دو نفره پنج میلیون، سه نفره ۶ میلیون و ۵۰۰ هزار تومان، چهار نفره هفت میلیون و ۵۰۰ هزار تومان، پنج نفره هشت میلیون و ۵۰۰ هزار تومان، ۶ نفره و بیشتر به‌ازای هر نفر از اعضای خانوار ۵۰۰ هزار تومان اضافه خواهد شد.
شما چهار ماه اول سال را معیار شناسایی میزان هزینه خانوارها قرار داده‌اید. اگر در این چهار ماه، کسی قسط یا هزینه‌ای خارج از روال متعارف زندگی‌اش داشته باشد، در نظر گرفته می‌شود؟
خیر، معیار محاسبه، هزینه‌های متعارف است. حتی کسانی که در حد عرفی اجاره‌خانه می‌دهند، جزو هزینه‌ها حساب نمی‌شود. غیرعرفی یعنی برای مستأجرانی که در مناطق مرفه‌نشین هستند. ما برای ردیابی هزینه‌ها از تبادلات مالی کارت‌خوان‌ها، درگاه‌های پرداخت اینترنتی و هر جا که فعل خرید انجام می‌شود، استفاده می‌کنیم. حالا ممکن است کسی قسط مسکن پرداخت می‌کند، اگر مبلغ آن منطقی باشد، می‌پذیریم و آن را به‌عنوان هزینه محاسبه نخواهیم کرد. بنابراین هزینه‌های متعارف زندگی محاسبه خواهد شد، به‌طوری که مردم راضی باشند.
چرا کل جریانات مالی در نظر گرفته نمی‌شود؟
زیرا خیلی مناقشه‌انگیز خواهد بود. ممکن است فردی بگوید در یک شرکت تن‌خواه‌گردان بوده و گردش مالی حساب مربوط به او نیست. چنین احتمالاتی وجود دارد، بر همین اساس، تنها هزینه‌هایی را که از تراکنش‌های خرید احصا می‌شود، مبنا قرار می‌دهیم.
چه زمانی گام‌های بعدی برای حذف سه دهک برداشته می‌شود؟
تاکنون نزدیک به ۷۰۰ هزار نفر نفر (۲۰۰ هزار خانوار) کاندیدای حذف یارانه شده‌اند. این مرحله اول حذف است و تقریباً یک آزمون پایلوت حساب می‌شود. اما همه مسئولان متفق‌القول هستند که هرچه سریع‌تر در گام‌های بعدی به سه دهک حذفی برسیم.
شما اول از طریق بانک‌های اطلاعاتی موجود، سپس با اجازه خود فرد، جریانات مالی را بررسی می‌کنید. آیا این احتمال در نظر گرفته شده که ممکن است برخی از کارت خود استفاده نکنند؟
اصلاً کارت را کنار بگذاریم، در این صورت باز هم ظرفیت شناسایی کردن افراد و رفتار آنها را از طریق بانک‌های اطلاعاتی و دیتاهای مختلف دیگر داریم. ما تلاش می‌کنیم که خطای شناسایی به کمترین حد ممکن برسد.
