پرده برداری ایندیپندنت از «برنامه ب» ایران برای مقابله با تحریم‌ها
بعد از حمله به مهمترین تاسیسات نفتی جهان در عربستان سعودی و تهدیدات آمریکا درباره آمادگی برای انجام حمله، اما مقامات ایران نه به پناهگاه‌ها رفته و نه خود را برای حمله آماده کردند.
به نوشته روزنامه «ایندیپندنت»، پس از این حملات، «حسن روحانی» رئیس جمهور ایران و «محمد جواد ظریف» وزیر امور خارجه وی به ترکیه رفتند تا در نشستی که «رجب طیب اردوغان» رئیس جمهور یکی از کشورهای عضو ناتو حضور داشته به گفت‌وگو با «ولادیمیر پوتین» رئیس جمهور روسیه که سامانه‌های دفاعی آمریکا را نیز به تمسخر گرفته بود، حضور یابند.
چند روز پس از حمله نیز، یک مقام ارشد ایرانی به چین سفر کرد تا با مقامات این کشور درباره تعدادی از قراردادهای بسیار بزرگ که همکاری اقتصادی ایران و چین را به شدت تعمیق می‌بخشد و ایران را با برنامه کمربند و جاده پکن همگرا می‌کند، گفت‌وگو کند.
این نشریه انگلیسی در ادامه گزارش خود نوشت که با وجود تحریم‌های ثانویه آمریکا، اروپایی‌ها مجبور شدند تا از هرگونه معامله با ایران خودداری کنند و دولت آمریکا نیز معتقد بود که با خروج سال گذشته خود از توافق هسته‌ای، ایران را به انزوا برده و این کشور را مجبور خواهد کرد تا به میز مذاکرات بازگشته و به توافق بهتری با ایران دست یابد یا دستکم در زمانی که به شدت به یک موفقیت در عرصه سیاست خارجی پیش از انتخابات ۲۰۲۰ نیاز دارد یک عکس تبلیغاتی (با مقامات ایران) بگیرد.
در حال که روسیه حمایت سیاسی محکمی از ایران انجام می‌دهد و چین نیز به دنبال سرمایه‌گذاری احتمالی در بخش‌های انرژی و صنعتی ایران است، تهران این اطمینان را دارد حتی اگر ترامپ در انتخابات ۲۰۲۰ نیز به پیروزی برسد، می‌تواند آمریکا را به کنار بزند.
ایندیپندنت با اشاره به آثار تحریم‌ها بر اقتصاد ایران و طرح تخصیص خط اعتباری ۱۵ میلیاردی به ایران، نوشته است که تهران همزمان با رایزنی با اروپا، «برنامه "ب" نیز داشته تا خود را به صورت بیشتری وارد شبکه کشورهای اورآسیا کند.»
همگرایی اقتصادی و سیاسی اورآسیا بخشی از حرکت آهسته و گرایش طولانی مدتی است که نخواهد توانست به صورت فوری چالش‌های ایران را حل کند اما پدیده‌ای است که به رهبران ایران این اطمینان را می‌دهد که می‌توانند منتظر رفتن ترامپ باشند.
روسیه بیشتر از چین به دنبال به چالش کشیدن دیکته‌های دولت ترامپ علیه ایران است. پس از تحریم‌های اخیر آمریکا علیه بانک مرکزی ایران، وزارت امور خارجه روسیه فورا اعلام کرد که مسکو این تحریم‌ها را نادیده می‌گیرد.
بر اساس گزارش ریانووستی، «زامیر کابولوف» از مقامات وزارت امور خارجه روسیه گفت: «این تحریم‌ها بر رویکردهای ما درباره ایران تاثیر نخواهد گذاشت. ما طبق برنامه، به همکاری با ایران در زمینه بانکی ادامه خواهیم داد.»
رئیس بانک مرکزی ایران نیز گفته که مسکو و تهران سیستم‌های بانکی خود را برای دور زدن شبکه سوئیفت که آمریکا می‌تواند بر آن نظارت کند، مرتبط کرده‌اند.
رئیس جمهور ایران نیز گفته است: «ما در آینده روابط بانکی خود با روسیه و اتحادیه اقتصادی اورآسیا و دیگر کشورهای منطقه‌ای را از طریق این کانال انجام خواهیم داد.»
تجارت میان روسیه و ایران در حداقل میزان خود قرار دارد اما دو کشور به یکدیگر متحد شده تا مسیرهای فائق آمدن تحریم‌های آمریکا را ترسیم کنند.
چین ساکت‌تر و هوشیارتر از روسیه عمل می‌کند و نشانه‌های همکاری میان ایران و چین دیده می‌شود. روز ۱۱ سپتامبر (۲۰ شهریور) گذشته سردار «محمد باقری» رئیس ستاد مشترک ارتش ایران به چین سفر و از سایت‌های نظامی و دریایی چین بازدید کرد.
پنجشنبه گذشته نیز تحریم‌های جدید آمریکا علیه چند شخص و شرکت چینی نشان از وسعت همکاری‌های پکن با تهران داشت. آمریکا اعلام کرده که با این تحریم‌ها شرکت‌ها و افرادی را که به انتقال نفت ایران کمک می‌کردند را هدف قرار داده است.
شواهد اندکی وجود دارد که نشان دهد چین در حال افزایش سرمایه‌گذاری‌های چشمگیر گذشته خود در ایران است اما اقدامات واشنگتن علیه ایران اهمیت تهران برای پکن را افزایش داده است.
در حالی که ایران همواره از عدم اجرای تعهدات سه کشور اروپایی انگلیس، فرانسه و آلمان که از امضا کنندگان برجام به همراه آمریکا بودند شکایت کرده اما بسیار کم از روسیه و چین که دو عضو دیگر توافق هسته‌ای بودند، شکایت کرده است.
کارشناسان معتقدند که ماهیت روابط ایران با چین و روسیه با اروپا متفاوت است و ایران ممکن است بر روی همکاری با روسیه و چین از کانال‌های مختلف حساب کند، اما اگر اروپا بخواهد با ایران همکاری کند باید از طریق کانال‌های آشکارتری این کار را بکند.
ترکیه به ریاست جمهوری اردوغان که وی نیز به اورآسیا چشم دوخته است، از ایران حمایت می‌کند.
حتی دیپلمات‌های غربی نیز که اعتقاد دارند شرکت‌های ترکیه‌ای به دلیل ترس از تحریم‌های دولت ترامپ از تجارت با ایران خودداری می‌کنند، اما آنها تصدیق کرده‌اند که ایرانی‌ها در طراحی کردن مکانیزم‌های مالی از مکان‌های نظیر ترکیه و عراق برای دور زدن محدودیت‌های آمریکا متخصص شده‌اند.
اردوغان در مصاحبه اخیر خود با شبکه خبری «فاکس‌نیوز» ادعای آمریکا درباره دست داشتن ایران در حملات به تاسیسات نفتی «آرامکو» را رد کرده و از تحریم‌های واشنگتن علیه تهران انتقاد کرد.
وی گفت: «من فکر نمی‌کنم که این چیز صحیحی باشد که ایران را مقصر جلوه کرد. شواهد موجود ضرورتا اشاره‌ای به این واقعیت ندارد. ما با ایران همسایه هستیم و می‌دانیم که تحریم‌ها هرگز چیزی را حل نمی‌کند.»
خروج یکجانبه ترامپ از توافق هسته‌ای با ایران احتمال هرگونه حمایت از تحریم‌های بین‌المللی علیه ایران را از بین برده و مخالفت وی با تعدادی از موضوعات جهانی واقعا انگیزه‌ای را برای مسکو و پکن و دیگران فراهم کرد تا با یکدیگر از ایران حمایت کنند.
کارشناسان معتقدند که ایران، روسیه، ترکیه و چین مشترکاتی دارند که بر اساس آن با فشارهایی از سوی آمریکا مواجه شده‌اند. آنها معتقدند که زمینه مشترکی پیدا کرده و با همکاری و حمایت بیشتر می‌توانند در شورای امنیت و جاهای دیگر به یکدیگر کمک کنند. تا زمانی که رویکرد یکجانبه دولت ترامپ برای ایران خطرناک باشد، این اقدامات برای روسیه، چین و دیگر کشورها نیز خطرناک خواهد بود.
