دیپلماسی فوتبال، از شایعه تا واقعیت
«شیخ نمر، روحانی مخالف حکومت عربستان، اعدام شد و به همین دلیل عده‌ای تندرو در تهران وارد سفارت عربستان شدند و پرچم این کشور را پایین کشیدند و برخی اموال داخل ساختمان را تخریب کردند. هر چند تمامی ائمه جمعه شهرها این اقدام را محکوم کردند و غیر قانونی دانستند و قوه قضائیه و همچنین رئیس‌جمهور اعلام کردند عاملان حمله به سفارت عربستان باید مجازات شوند اما تبعات این اتفاق یقه فوتبال و ورزش ایران را هم گرفت. زمانی که این اتفاق رخ داد، شاید کمتر کسی تصور می‌کرد یک رخداد سیاسی تا این حد فوتبال ایران را تحت‌الشعاع قرار دهد و در واقع بخش مهمی از مسیر ورزشی ایران را نیز منحرف کند. با اتفاقی که در سفارت عربستان رخ داد، فدراسیون فوتبال این کشور ادعا کرد به‌دلیل نبود امنیت در کشور ایران تیم‌های ملی و باشگاهی کشورش دیگر در ایران مسابقه نخواهند داد و باید کشوری ثالث برای تقابل تیم‌های ایرانی و عربستانی معرفی شود. نفوذ آنها بر AFC هم آن قدر زیاد بود که خیلی سریع حرفشان به کرسی بنشیند و طرحشان عملی شود. سرانجام شد آن که تیم‌های باشگاهی ایرانی (معمولا) به‌دلیل روابط مناسب سیاسی با عمان، ورزشگاه سلطان قابوس را به عنوان میزبان اعلام می‌کردند که همیشه با نارضایتی بازیکنان همراه بود؛ چراکه زمین ناهموار و البته حضور نداشتن تماشاگران ایرانی در این ورزشگاه باعث شده بود عملا میزبانی تیم‌های باشگاهی ایرانی از بین برود. در عوض باشگاه‌های عربستانی برای میزبانی، کشور امارات را انتخاب می‌کردند که زمین و چمن مناسبی دارد و تماشاگران مقبولی را به ورزشگاه می‌کشاندند. از بین رفتن امتیاز میزبانی که می‌توانست برگ برنده مهمی در جدال با نماینده‌های عربستان باشد، جدی‌ترین لطمه‌ای بود که فوتبال ایران از این موضوع خورد اما اکنون بعد از سال‌ها کش‌وقوس به نظر می‌رسد روابط ورزشی این دو کشور در مسیر نرم‌تری قرار گرفته و فوتبال قرار است یک بار دیگر حکم «دیپلماسی» را داشته باشد. این بار طبق ادعای چند سایت خارجی و البته شنیده‌هایی از داخل، شایعاتی مطرح شده که قرار است دو تیم ملی ایران و عربستان در دیداری دوستانه به مصاف هم بروند، به این امید که کدورت‌های سیاسی دو کشور از بین برود.
از داخل، رضا صالحی امیری، رئیس کمیته ملی المپیک، مقبول‌ترین فردی که می‌تواند در این باره نظر بدهد، در گفت‌وگو با ایران ورزشی ابراز تمایل کرده اختلافات دو کشور به‌زودی حل شود و بزرگان سیاسی ایران و عربستان در وهله نخست درباره اختلافات صحبت کنند و ورزش ایران نیز از این بابت سود کند: «ما با عربستان همسایه هستیم. آنها هم مثل ما یک کشور اسلامی هستند و مهم‌تر از اینها، حرمین شریفین در کشور عربستان واقع شده. طبیعتا نمی‌توانیم تا ابد با آنها در حالت قطع رابطه باشیم. ضمن این که سیاست خارجی جمهوری اسلامی هم همیشه گسترش روابط با همسایه‌هایش بوده است. تقابل ایران و عربستان به نفع هیچ‌کس نیست، جز رژیم صهیونیستی و هوادارانش. این بخشی از استراتژی ترامپ است که در منطقه ما کسی با دیگری دوست نباشد. آنها برای گسترش هژمونی خود به‌دنبال تداوم دشمنی با ما هستند.»
به غیر از او، یکی از اعضای هیات‌رئیسه فدراسیون فوتبال هم دراین‌باره واکنش نشان داده است؛ عبدالکاظم طالقانی، درباره شایعه برگزاری دیدار تدارکاتی تیم ملی ایران و عربستان این مسئله را رد نمی‌کند ولی توپ را به زمین عربستانی‌ها می‌اندازد: «ما از ابتدا هم مشکلی با این نداشتیم که در زمین خودی پذیرای عربستان باشیم. این موضوعی بود که آنها درست کردند که به ایران نیایند اما باید از سخنگوی فدراسیون فوتبال سؤال کنید تا دقیق‌تر به خبرنگاران پاسخ دهند که موضع رسمی ما چیست.»
آن چه مشخص است، این است که مسئولان کمیته ملی المپیک و فدراسیون فوتبال موضع مثبتی نسبت به رفع بحران موجود دارند و به‌خوبی متوجه شده‌اند که در این سال‌ها فوتبال ایران چه ضرر هنگفتی از عدم میزبانی مقابل عربستانی‌ها کرده است و چه‌بسا چند نتیجه حساس در لیگ قهرمانان آسیا می‌توانست با میزبانی باشگاه‌های ایرانی عوض شود اما آن چه مسئولان فوتبالی ایران با تردید و نه با شفافیت به آن پاسخ می دهند، اطمینان‌نداشتن از واکنش احتمالی تعدادی از رسانه‌های داخلی است. آن چه روشن است این که برخی تصمیم‌های کلان بدون در نظر گرفتن نظر مقامات رده‌بالای کشور امکان‌پذیر نیست.
اتفاق دیگری که با توجه به آن می‌توان نسبت به حل این مناقشه امیدوار بود، «بن‌سلمان»، ولیعهد جوان عربستان است که حداقل در ظاهر نشان داده نمی‌خواهد رویکرد پدران خود را ادامه دهد. شاهزاده سعودی در مصاحبه با برنامه «۶۰ دقیقه» شبکه خبری CBS آمریکا تنش بین کشورش با ایران را امری مضر به حال اقتصاد جهانی توصیف کرده و علی ربیعی، سخنگوی دولت روحانی هم از رویکرد جدید شاهزاده عربستان استقبال کرده است. به نظر می‌رسد اگر این بحران ورزشی بخواهد روزی حل شود، در دولت روحانی و با مذاکره با بن‌سلمان رخ خواهد داد.
ایران و عربستان آخرین بار در مسابقات غرب آسیای سال ۲۰۱۲ که در کویت برگزار می‌شد، به مصاف هم رفتند و هر دو تیم به‌ویژه ایران با ترکیب دوم پا به میدان گذاشتند و در پایان، بازی با نتیجه مساوی بدون گل خاتمه پیدا کرد اما در مجموع ایران و عربستان در طول تاریخ ۱۵ بار به مصاف یکدیگر رفته‌اند که حاصل آن پنج برد برای ملی‌پوشان، هفت باخت و سه تساوی بوده است. آخرین جدال این دو تیم در خاک این دو کشور به هشت فروردین سال ۱۳۸۸ برمی‌گردد که تیم ملی ایران در ورزشگاه آزادی با نتیجه ۲ بر یک مغلوب عربستان شد تا هم علی دایی از سمت خود برکنار شود و هم این که تیم ملی ایران شانس صعود مستقیم به جام جهانی ۲۰۱۰ را از دست بدهد. در آخرین تقابل‌های باشگاهی ایران و عربستان، پرسپولیس توانست در ورزشگاه آزادی چهار فصل پیش با حساب یک بر صفر از سد الهلال عربستان عبور کند اما در دیدار برگشت با حساب سه بر صفر شکست خورد تا از دور یک‌هشتم پایانی لیگ قهرمانان آسیا حذف شود.
اکنون مقامات فدراسیون فوتبال، وزارت ورزش و کمیته ملی المپیک به این نتیجه رسیده‌اند که تداوم چالش با عربستان نتیجه‌ای جز ضرر برای فوتبال و ورزش ایران ندارد و بهترین راهکار این است که با دیپلماسی صحیح باب گفت‌وگو را باز کنند تا سرانجام بعد از پنج سال دیدار مهم ایران و عربستان میسر شود. هر چند با توجه به نفوذی که عربستانی‌ها در AFC دارند، به نفع آنهاست که همچنان بازی مستقیم دو تیم در ورزشگاه ثالث برگزار شود... .»
