استثماری که تجربه شیرین دوران کودکی را سلب می‌کند
امروزه رشد و توسعه شبکه های اجتماعی فرصت های اقتصادی متعددی را برای جوامع فراهم کرده است. فقدان محدودیت زمانی و مکانی، سهولت دسترسی، سرعت، کاهش هزینه های اقتصادی و توسعه روابط اجتماعی از مهم ترین مزایای این فضا به منظور کسب درآمدهای اقتصادی محسوب می شود.
یکی از رایج ترین اقدامات در این فضا در سال های اخیر بازاریابی و تبلیغات است؛ که به اعتقاد بسیاری از روانشناسان در زمان حاضر به دلیل بهره برداری از کودکان و نوجوانان با آسیب های اجتماعی و روحی و روانی متعددی همراه شده است.
بسیاری از والدین به جهت عدم آگاهی از این آسیب ها از بدو تولد فرزندان اقدام به انتشار عکس های لاکچری از لحظه لحظه زندگی آن‌ها می کنند؛ حریم خصوصی وی را در معرض نمایش قرار و حقوق وی را تضییع می کنند. این استفاده ابزاری که گاه سرنوشت کودک را دستخوش تغییر می کند؛ با هویت سازی جعلی وی را از رشد فکری و ارتقاء شخصیتی نیز بازمی دارد.
در بسیاری از کشورها به منظور پیشگیری از این آسیب ها قوانین و مقررات متعددی به تصویب رسیده است. در جامعه ایران نیز یک لایحه با عنوان حمایت از کودکان و نوجوانان تدوین شده است؛ که برخی از بندهای آن بر حمایت از کودکان و نوجوانان درفضای مجازی تاکید می کند.
"معصومه ابتکار" معاون ریاست جمهوری در امور زنان و خانواده در خصوص این لایحه عنوان کرد: یکی از مهم ترین عناصر این لایحه به بهره برداری کودکان و نوجوانان در فضای مجازی اشاره می کند.
به گفته وی سوءاستفاده از کودکان و نوجوانان در این فضا تخلف محسوب و به طور حتم با متخلفان برخورد می شود.
"زهرا ساعی" عضو کمیسیون مجلس شورای اسلامی نیز در باره این لایحه معتقد است: این لایحه به منظور حمایت از کودکان و پیشگیری از آسیب های فرهنگی و اجتماعی در فضای مجازی تدوین شده است.
بر اساس گفته های وی؛ آزار جنسی و همچنین استفاده ابزاری از کودکان و نوجوانان در این فضا که سبب آسیب رسانی به کودکی و ممانعت از تحصیل شود؛ مستلزم برخورد قانونی است.
"زهره انوشه" یک دکتری روانشناسی در این باره به خبرنگار اجتماعی ایرنا گفت: بهره برداری از کودکان در فضای مجازی به منظور کسب درآمدهای اقتصادی به طور حتم با آسیب های اجتماعی و روحی و روانی متعددی همراه است.
وی افزود: بهره گیری از کودکان در این فضا بی تردید با شهرت وی همراه می شود و این امر توقع و انتظارات کودک را در جامعه افزایش می دهد.
انوشه ادامه داد: این مساله در حالی است که کودک برای این شهرت و محبوبیت نقشی موثر ایفاء نکرده است؛ به عبارت دیگر زحمتی اثربخش را متحمل نشده است و به دلیل انتظارات والدین در این عرصه حضور پیدا می کند.
به عقیده وی تبلیغات یکی از مهم ترین دلایل حضور کودکان در این فضا به شمار می رود که به طور حتم شهرت قابل توجهی را برای آن‌ها به ارمغان می آورد.
این دکتر روانشناس همچنین افزود: این کودک به جهت کسب شهرت و محبوبیت در هر یک از محیط های اجتماعی نظیر مدرسه و دانشگاه متفاوت دیده می شود و بر این اساس انتظار رفتاری متمایز پیدا می کند. به عبارت دیگر دریافت لایک های شبکه های مجازی همچون اینستاگرام باید برای وی تکرار شود.
این مشاور کودک تاکید کرد: در برخی از محیط های اجتماعی این انتظار برآورده می شود؛ اما این امر که بی شک در هر یک از مراحل زندگی تکرارشدنی نیست، سبب سرخوردگی و بسیاری از آسیب های روحی و روانی می شود.
وی یادآور شد: بسیاری از این کودکان همچنین فاقد قدرت تشخیص خیر و شر می شوند؛ چراکه فقط به دنبال انجام خواست ها و نظرات والدین و… به بازی نقش می پردازند.
انوشه در پایان خاطرنشان کرد: عدم انتقادپذیری، کاهش عزت نفس، شکل‌گیری یک شخصیت مجازی (غیرواقعی)، فقدان قدرت انتخاب، ناکامی و شکست و احساس افسردگی از دیگر آثار و تبعات این مساله به شمار می رود.
به نظر می رسد؛ تصویب قوانین و ضوابطی جامع در حمایت از کودکان و همچنین فرهنگ‌سازی و آگاهی بخشی به والدین در پیشگیری از هر یک از این آسیب ها نقش موثری ایفاء کند.
