بهترین نشانه برای کارکرد صحیح دودکشهای بخاری چیست؟
سید جلال ملکی؛ سخنگوی آتش‌نشانی تهران در مطلبی درباره مخاطرات مرگبار وسایل گاز در صورت عدم نصب و راه‌اندازی صحیح نوشت:
حوادث گازگرفتگی از آن دسته حوادثی است که تنها با کمی دقت می‌توان از بروز آن جلوگیری کرد و کمی بی‌احتیاطی نیز می‌تواند عواقب جبران‌ناپذیری در این‌گونه حوادث داشته باشد.
رعایت چند توصیه مهم می‌تواند در جلوگیری از این حوادث نقش مهمی داشته باشد که این نکات در ادامه آمده است:
1. در صورت استفاده از وسایل شعله‌دار، هرگز تمام راه‌های ورودی هوا را نبندید و حتماً مسیر مناسبی را برای ورود اکسیژن و هوای تازه به محیط در نظر بگیرید، نیازی نیست که تمام در و پنجره‌ها را باز بگذارید، بخشی از پنجره یا زیر در واحد کافی است، هرچه مسیر ورود هوا به وسیله گرمایشی نزدیک‌تر باشد، بهتر است.
2. شومینه از وسایلی است که بیشتر از سایر وسایل می‌تواند حادثه‌ساز شود، این وسیله علاوه بر اینکه گرمای زیادی را به‌هدر می‌دهد، مقدار بیشتری گاز را نیز وارد منزل می‌کند، جنبه تزئیناتی این وسیله بیشتر از گرمایشی آن است.
3. در صورت استفاده از پکیج، بهتر است از انواع فن‌دار آن استفاده کنید که آلاینده‌ها به‌وسیله آن به خارج هدایت می‌شود.
4. پکیج و آبگرمکن دیواری مقدار زیادی اکسیژن مصرف کرده و درصورت تأمین نشدن هوای مناسب، به‌سرعت محیط را با کاهش اکسیژن مواجه می‌کند، پس بهتر است این وسیله در خارج از محیط منزل مثلاً در بالکن یا محلی که مستقیم به فضای آزاد راه دارد، نصب شود.
5. نقص در سیستم دودکشها از مهمترین عوامل تولید و انتشار گاز کشنده مونوکسید کربن است، پس توصیه‌های ایمنی مربوط به نصب اصولی آنها را به‌کار ببندید.
6. قبل از نصب بخاری از باز بودن مسیر دودکشهای داخل دیوار اطمینان حاصل کنید؛ به این منظور می‌توانید از سطح پشت‌بام یک وزنه کوچک را با ریسمان به داخل دودکش فرستاده و اگر تا انتها پایین آمد نشان‌دهنده باز بودن مسیر است.
7. دودکشهای داخل دیوار از جنس سیمانی بوده، این دودکشها باید تا انتها بالا رفته، از سطح بام نیز 80 سانتی‌متر بالاتر آمده، حدود یک متر نیز از دیوار جانبی فاصله داشته باشد و در انتها کلاهک H نصب شود، وجود این کلاهک علاوه بر اینکه مانع ورود باد و توفان و شاخ و برگ درختان به داخل دودکش می شود به خروج بهتر آلاینده‌ها نیز کمک می‌کند.
8. از مکش مناسب دودکشها اطمینان حاصل کنید، به همین منظور می‌توانید تکه‌ای کاغذ روشن کرده و آن را مقابل ورودی دودکش روی دیوار قرار دهید، اگر دودکش بخاری صحیح کار کند باید شعله به‌سمت داخل دودکش کشیده شود، بهترین نشانه برای کارکرد صحیح دودکشها این است که بدنه آنها باید همواره داغ باشد، سرد بودن دودکش بخاری، حین روشن بودن و زرد و نارنجی بودن شعله بخاری از نشانه‌های تولید این گاز خطرناک است.
9. هرگز از دودکشهای شکسته یا دودکشهای نامناسب مثل لوله پولیکا یا قوطیهای فلزی به‌جای دودکش سیمانی داخل دیوار استفاده نکنید.
10. افرادی که به شغل ساختمان‌سازی مشغول هستند با توجه به وجدان کاری خود، لوله‌های سیمانی باکیفیت و سالم داخل دیوارها قرار دهند که باعث انتشار گاز کشنده مونوکسید کربن به داخل منازل نشود.
11. داخل واحد و برای وسایل گرمایشی و شعله‌دار، فقط از دودکشهای ورق سفید گالوانیزه استفاده کنید، این دودکشها مقاومت فیزیکی بیشتری دارند و به‌خوبی داخل هم چفت می‌شوند اما دودکشهای متفرقه مثل آلومینیومی، آکاردئونی، فنری و... این خاصیت را ندارند و به‌مرور دچار نقص شده و گاز مونوکسید کربن را به داخل محیط منتشر می‌کنند ضمن اینکه دودکشهای فنری به‌دلیل خاصیت ارتجاعی، به‌سهولت از محل اتصال خود خارج می‌شوند و به‌مرور منافذ ریزی در آنها پدیدار می‌شود که می‌تواند باعث انتشار آلاینده‌ها در محیط شود.
12. از حداقل زانویی در نصب دودکشهای داخل واحد استفاده کنید.
13. بهترین وضعیت برای نصب دودکشها، حالت عمود یا قائم است که در این حالت آلاینده‌ها به‌سهولت خارج می‌شوند و هرچه شیب دودکش پایین‌تر رود خروج آلاینده‌ها سخت‌تر خواهد شد.
14. شیب منفی دودکش به هیچ عنوان مورد تأیید کارشناسان نیست و اگر به هر دلیلی مجبور شدید که بخشی از دودکشها را به‌صورت افقی نصب کنید (البته کارشناسان این حالت را توصیه نمی‌کنند) حتماً پس از آن قسمت دو الی سه برابر مقدار افقی باید به‌صورت عمودی دودکش نصب شود تا نقص ناشی از آن جبران شود.
15. هر وسیله گرمایشی و شعله‌دار نیاز به یک دودکش مجزا دارد، از به‌کاربردن دودکشهای مشترک برای دو یا چند وسیله خودداری کنید.
16. از به‌کارگیری دودکشهای غیر هم‌سایز و غیر هم‌قطر خودداری کنید و بهتر است که دودکشها هم‌قطر باشند تا به‌خوبی داخل هم چفت شوند.
17. از تغییر دادن اندازه دهانه خروجی دودکشها خودداری کنید، گاهی مشاهده می‌شود که افراد، دهانه خروجی دودکشهای روی دیوار را با موانعی کوچک می‌کنند که به‌اصطلاح، هوای گرم کمتری خارج شود که این عمل باعث انباشت گازهای خطرناک داخل دودکش و انتشار آن به داخل محل می‌شود.
18. از قرار دادن انتهای دودکشها در فضای درز انقطاع ساختمان خودداری کنید، این گاز به‌سادگی از ترکها و شکستگیهای روی دیوار حتی در واحدهای دیگر وارد منزل می‌شود.
19. از قرار دادن انتهای دودکشها در سطل آب خودداری کنید، این گاز در آب حل نشده و تنها باعث مسدود شدن مسیر خروجی آن شده و گاز از طریق دیگر خارج و وارد فضای داخلی محیط می‌شود.
20. وجود دستگاه‌های هشداردهنده گاز مونوکسید کربن در محیط تا حد بسیار زیادی می‌تواند به کاهش خطرات و حوادث ناشی از این گاز کمک کند، در انتخاب این دستگاه‌ها دقت کنید، بعضی از این وسایل کیفیت و کارایی لازم را ندارد.
21. بخاریهای بدون دودکش (هرچند بعضی از آنها استاندارد هستند) اما برای نصب در منازل و به‌ویژه اتاق‌خواب مناسب نیستند، اگرچه آنها قطعه‌ای به‌نام (ODS) دارند که در صورت کاهش اکسیژن شعله را قطع می‌کند اما باید بدانیم که در این قطعه نیز احتمال خرابی و نقص وجود دارد و در این صورت باعث انتشار این گاز کشنده در محیط خواهد شد، استفاده از این بخاریها در مغازه‌ها، فروشگاه‌ها و نقاطی که در و پنجره‌ها باز است و هوا در آن جریان دارد و کسی شبها در آن مکان نمی‌خوابد، منعی ندارد.
همیشه با کمی احتیاط و صرف اندکی هزینه بیشتر می‌توان جلوی بسیاری از این حوادث را گرفت، بیشتر مردم برای خرید منزل جدید به همه مسائل اهمیت می‌دهند اما به مسائل ایمنی ساختمان که از مهمترین و حیاتی‌ترین مسائل زندگی است، توجهی نمی‌کنند، بسیاری افراد صدها هزار تومان برای خرید یک دستگاه بخاری و یا چند میلیون تومان برای ساخت یک شومینه زیبا هزینه می‌کنند اما از هزینه چند هزار تومان برای تجهیز و نصب آن (شیلنگ، بست و دودکش مناسب) خودداری کرده و آسیب می‌بینند، باید به این باور برسیم که نتیجه رعایت یا عدم رعایت اصول ایمنی متوجه خود ما است پس باید در اجرای این اصول کوشا باشیم.
