دیپلمات اروپایی: درباره فعالسازی «مکانیسم ماشه» علیه ایران تصمیم نگرفته‌ایم
یک دیپلمات اروپایی روز سه‌شنبه گفته که کشورهای اروپایی قصد ندارند «به زودی» از توافق هسته‌ای «برجام» خارج شوند، اما ممکن است در آینده مجبور شوند درباره ساز و کاری که می‌تواند به بازگشت تحریم‌های بین‌المللی علیه ایران منجر شود، تصمیم‌گیری کنند.
خبرگزاری «رویترز» به نقل از دیپلمات‌های اروپایی، تهدید شب گذشته (دوشنبه) سه کشور انگلیس، فرانسه و آلمان مبنی بر کلید زدن ساز و کار موسوم به «مکانیسم ماشه» را «شکستی مهم» در رایزنی‌های دیپلماتیک برای نجات توافق هسته‌ای توصیف کرده است.
انگلیس، فرانسه و آلمان به عنوان کشورهای طرف برجام، بعد از خروج آمریکا از این توافق هسته‌ای وعده دادند ایران را از مزایای وعده‌داده‌شده در این توافق برخوردار کنند.
با این حال، کشورهای اروپایی اعتراف کرده‌اند که تا کنون به وعده‌های خود برای برخوردار کردن ایران از مزایای این توافق عمل نکرده‌اند. در چنین شرایطی ایران یک سال بعد از خروج آمریکا از برجام گام‌هایی را برای کاستن از تعهدات خود در توافق آغاز کرد.
آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در گزارش فصلی جدید خود روز دوشنبه تأیید کرد که ایران غنی‌سازی اورانیوم را در تأسیسات فردو آغاز کرده است.
در واکنش، کشورهای اروپایی در بخشی از بیانیه مشترک خود روز دوشنبه برای اولین بار تهدید کرده‌اند که آماده‌اند همه مکانیسم‌ها از جمله آغاز «ساز و کار حل و فصل مناقشات» (یا مکانیسم ماشه) را برای وادار کردن ایران به قطع گام‌های برجامی خود مورد بررسی قرار دهند.
طبق مفاد برجام، در صورتی که هر کدام از طرف‌ها معتقد باشد طرف دیگر به تعهداتش متعهد نیست می‌تواند مسئله را به کمیسیونی مشترک شامل نمایندگان ایران، روسیه، چین، سه کشور اروپایی و اتحادیه اروپا ارجاع دهند.
چنانچه طرف شاکی نتواند اختلاف را در سطح کمیسیون مشترک فیصله دهد باید شورای امنیت سازمان ملل متحد را از این مسئله مطلع کند. این شورا هم باید ظرف ۳۰ روز مسئله «ادامه تعلیق تحریم‌ها علیه ایران» را به رأی بگذارد.
اگر قطعنامه «ادامه تعلیق تحریم‌ها علیه ایران» به تصویب نرسد، تحریم‌های سازمان ملل متحد که قبل از برجام علیه ایران وضع شده بودند مجدداً احیا می‌شوند. از این مکانیسم به عنوان «مکانیسم ماشه» یاد می‌شود.
یک دیپلمات اروپایی گفت: «ما نمی‌خواهیم خیلی زود از توافق خارج شویم ولی نمی‌توانیم هم دست روی دست بگذارند. روس‌ها و چینی‌ها این مکانیسم را کلید نخواهند زد، اما ما به عنوان کشورهای اروپایی باید در مقطعی، موضع بگیریم.»
وی اضافه کرد: «مسئله این نیست که این کار انجام می‌شود یا نه، بلکه این است که چه زمانی انجام می‌شود؛ مگر اینکه ایران عقب‌گرد کند. اما حتی در این صورت هم آنها با چرخاندن این سانتریفیوژها دانش به دست می‌آورند، بنابراین ما مجبوریم واکنش نشان بدهیم.»
دیپلمات‌ها به خبرگزاری رویترز گفته‌اند نشست طرف‌های توافق هسته‌ای برای گفت‌وگو درباره آخرین تحولات هفته آینده برگزار خواهد شد. با وجود این، به گفته دیپلمات‌ها، بعید است اروپایی‌ها مکانیسم ماشه را قبل از ماه ژانویه، یعنی زمان اعلام گام بعدی کاهش تعهدات برجامی ایران فعال کنند.
یک دیپلمات دیگر گفت: «چیزی که الان شاهدش هستیم، فروپاشی برجام است. هنوز درباره فعال کردن این مکانیسم تصمیم نگرفته‌ایم چون لازم است بدانیم این کار چه کمکی به ما در جهت تنش‌زدایی می‌کند. سوالی که ما می‌پرسیم این است که انجام این کار چگونه و چه زمانی برای ما منفعتی دارد و آیا اصلاً منفعتی دارد یا خیر.»
