بامداد چهارشنبه ۱۸ دی یک فروند هواپیمای مسافربری بوئینگ ۷۳۷ خطوط هوایی کشور اوکراین دقایقی پس از بلند شدن از فرودگاه امام خمینی (ره) بر اثر بروز خطای انسانی و به صورت غیرعمد، مورد اصابت موشک پدافندی نیروی هوافضای سپاه پاسداران قرار گرفت و ساقط شد. در این حادثه تلخ از میان ۱۷۹ سرنشین و خدمه این هواپیمای مسافربری که تمامی آنها جان باختند، ۱۴۷ نفر ایرانی و ۳۲ نفر از اتباع کشورهای کانادا، اوکراین، سوئد، افغانستان و انگلستان بودند.
پس از سه روز مسئولان سازمان هواپیمایی کشور که نقص فنی را عامل سقوط این هواپیما عنوان میکردند سرانجام صبح شنبه ۲۱ دی ستاد کل نیروهای مسلح در اطلاعیهای پنج بندی اعلام کرد: «بر اثر بروز خطای انسانی و به صورت غیر عمد، هواپیمای مسافربری اوکراینی مورد اصابت قرار گرفته که متاسفانه موجب به شهادت رسیدن جمعی از هموطنان عزیز و جان باختن تعدادی از اتباع خارجی شد.»
در این اطلاعیه همچنین عنوان شد که در اسرع وقت مسئولین مربوطه در سپاه با حضور در رسانه ملی توضیحات مشروحی را به مردم شریف ارائه خواهند کرد.
ساعاتی پس از این اطلاعیه سردار امیرعلی حاجیزاده فرمانده نیروی هوافضای سپاه پاسداران در یک نشست خبری با تشریح ماجرا، درباره علت سقوط هواپیمای اوکراینی توضیحاتی ارائه کرد.
حضور حاجیزاده به عنوان مسئول اصلی پدافندی سپاه که این فاجعه در حوزه وی رقم خورده بود به برخی سوالات پیرامون این موضوع پاسخ داد. هر چند سوالات و ابهاماتی هم به ماجرا اضافه کرد.
از همان دقایق ابتدایی این ماجرا جاستین ترودو نخستوزیر کانادا با پیگیری ماجرا و احتمال هدف قرار گرفتن هواپیمای اوکراینی توسط موشک، با حضور در قاب تلویزیون تلاش کرد علاوه بر همدردی با خانواده قربانیان، به تشریح اقدامات دولت متبوعش در این زمینه بپردازد. اقدامی که در چنین حوادثی روسای دولتهایی که کشورشان در حادثه آسیب دیده انجام میدهند. درست مثل ولادیمیر زلنسکی رئیسجمهور اوکراین که از همان دقایق ابتدایی ماجرا با حضور در تلویزیون تلاش کرد پیام دولت خود را به مردم اوکراین برساند.
پس از اطلاعیه ستاد کل نیروهای مسلح و پذیرش این اشتباه غیرعمد از سوی ایران هم ترودو نخستوزیر کانادا و زلنسکی رئیسجمهور اوکراین به صورت تلفنی با حسن روحانی رئیس جمهوری اسلامی ایران صحبت کردند و خواستار شفافیت و پاسخگویی ایران در این موضوع شدند.
در این میان اما حضور حسن روحانی به عنوان رئیس جمهوری اسلامی ایران و رئیس شورای عالی امنیت ملی در قاب تلویزیون و صحبت کردن مستقیم وی با مردم ایران شاید میتوانست اندکی از فشار روانی ایجاد شده بر مردم و اندوه آمیخته با خشم ایرانیان کم کند.
اما رئیسجمهور تنها صبح شنبه به انتشار یک بیانیه و توئیت بسنده کرد و تا این لحظه درباره این فاجعه و البته اتفاقات مهمی که در روزهای پس از سانحه در ایران و منطقه رخ داده به صورت مستقیم با مردم سخن نگفته است.
صبح شنبه ۲۱ دی رئیس جمهوری اسلامی ایران در بیانیهای با اشاره به نتیجه تیم تحقیقاتی ستاد کل نیروهای مسلح مربوط به سانحه سقوط هواپیمای مسافربری اوکراینی، عنوان کرد: «در فضای تهدید و ارعاب رژیم متجاوز آمریکا علیه ملت ایران پس از شهادت سردار قاسم سلیمانی و به منظور دفاع در برابر حملات احتمالی ارتش آمریکا، نیروهای مسلح جمهوری اسلامی ایران در آمادهباش صددرصد قرار داشتند که متأسفانه خطای انسانی و شلیک اشتباه، به یک فاجعه بزرگ منجر شد و دهها انسان بیگناه قربانی شدند.»
همچنین روحانی شنبه ۲۱ دی در توئیتر نوشت: «در نهایت تأسف و بنا بر اعلام ستاد کل نیروهای مسلح، خطای انسانی و شلیک اشتباه پدافند سپاه موجب سقوط هواپیمای اوکراینی و قربانی شدن ۱۷۶ انسان بیگناه شده است. تحقیقات تکمیلی برای شناسایی و پیگرد قانونی کلیه علل و مسببین این فاجعه بزرگ و اشتباه نابخشودنی ادامه دارد.»
روحانی یکشنبه میزبان امیر قطر بود و در نشستی مشترک با وی شرکت کرد. درست است که فعالیتهای دیپلماتیک از قبل برنامهریزی شده و نباید هم متوقف شود ولی دست کم پس از این دیدار، رئیسجمهور میتواند در فرصتی مناسب با مردم درباره اتفاقات این روزها سخن بگوید. مقایسه رفتار رئیس دولت ایران با روسای دولتهای کانادا و اوکراین در این فاجعه تلخ از مواردی است که میتواند تاثیری نامطلوب بر افکار عمومی داشته باشد.
به نظر میرسد شاید حضور رئیسجمهور در قاب تلویزیون و سخن گفتن رو در روی اولین مقام اجرایی کشور و دومین مقام رسمی جمهوری اسلامی با مردم ایران در این روزها و با توجه به سلسله اتفاقات تلخ و پرتنشی که رخ داده میتواند کشور را به سمت آرامشی که همیشه مورد تاکید رهبر انقلاب اسلامی و دیگر مسئولان بوده، ببرد. اینجاست که این پرسش مطرح می شود که در چنین مواقعی رئیسجمهور کجاست؟