ماجرای دیدار روحانی، سید محمد خاتمی، حسن خمینی و ناطق نوری چه بود؟

«انتخاباتي بي‌رقيب انتخاباتي»، شايد خلاصه‌ترين و جامع‌ترين توصيف باشد براي آنچه تا اين لحظه مي‌شود از انتخابات توقع داشت. آن روز كه حدود 16 هزار نفر براي رسيدن به 290 كرسي ساختمان هرمي ‌شكل ميدان بهارستان نام‌نويسي كردند، گمان نمي‌كردند.

يك ‌بار هيات‌هاي اجرايي زير نظر وزارت كشور، اصلاح‌طلبان و شناسنامه‌داران اين جريان را حذف كنند و يك ‌بار شوراي نگهبان حذف حذف‌شدگان را قطعي و لشكري نيز به آنان اضافه كند. اما اين مهم در حالي اتفاق افتاد كه با اتكا به اظهارات سخنگوي شوراي نگهبان، بسياري چشم اميد به رويكرد متفاوت اين نهاد به مقوله بررسي صلاحيت‌ها با توجه به شرايط پيچيده ايران، دوخته بودند اما نه ‌تنها رويكرد مدنظر فقها و حقوقدانان شوراي نگهبان تغييري نكرد، بلكه در قياس با تمام مجالس پس از انقلاب به مراتب سختگيرانه‌تر شد تا جايي كه ركورد رد صلاحيت‌هاي انتخابات پارلماني در تاريخ جمهوري را اسلامي شكست.

ركوردشكني ردصلاحيت‌ها اگر فقط شامل حال كانديداهاي منتسب به منتهي‌اليه چپ سپهر سياست ايران نمي‌شد و اصولگرايان و جريان‌هاي سياسي نزديك‌تر به حكومت را نيز دربرمي‌گرفت، همچون امروز شرايط غيرقابل باوري را براي ناظران و تحليلگران فراهم نمي‌كرد اما آن 6 فقيه و 6 حقوقدان عضو شوراي نگهبان و با اتكا به تفسيرشان از نظارت استصوابي، شرايط را به گونه‌اي پيش بردند تا امروز كه اصلاح‌طلبان در سراسر كشور كمتر از 40 كانديدا داشته باشند اما رقيب در جناح اصولگرا، تنها در تهران ليستي 159 نفره متشكل از مسوولان امروز و ديروز را به عنوان فهرست كانديداهاي غربال ‌شده در مرحله نخست غربالگري تهيه و منتشر كنند. در اين ميان اما شوراي نگهبان اعلام كرد كه در اين نهاد به روي ردصلاحيت ‌شدگان به‌ويژه 90 نماينده مجلس فعلي كه به ‌حكم اين شورا فاقد صلاحيت براي كانديداتوري نمايندگي مجلس هستند، باز است و اعضاي شوراي نگهبان شنونده اظهارات آنان خواهند بود اما تجربه ثابت كرده در بهترين حالت، شوراي نگهبان چيزي حدود 10 درصد ردصلاحيت ‌شدگان را به گردونه انتخابات بازمي‌گرداند و اين يعني احتمالا اصلاح‌طلبان باز هم قادر به معرفي كانديدا براي تمامي 207 حوزه انتخابيه كشور نخواهند بود.

كبريت در مسير باد!

با اين حال اما هنوز اصلاح‌طلبان و اعضاي شوراي عالي سياستگذاري اين جريان سياسي به نااميدي مطلق نرسيده‌اند. روز گذشته نوشتيم كه از گوشه و كنار اخباري مبني بر رايزني‌هاي محمدرضا عارف در قامت رييس فراكسيون اميد با شوراي نگهبان و ساير افراد ذي‌نفوذ به گوش مي‌رسد. همزمان برخي گزارش‌ها از ديدار رييس فراكسيون اميد با علي لاريجاني، رييس مجلس شوراي اسلامي و سيدابراهيم رييسي، رييس قوه قضاييه حكايت دارد. از سوي ديگر چندي پيش بود كه خبري مبني بر ماموريت فراكسيون اميد به مصطفي كواكبيان و عليرضا محجوب مبني بر پيگيري وضعيت ردصلاحيت ‌شدگان منتشر شد تا به‌ طور كلي بتوان از عزم اميد براي اعاده حيثيت از اعضايش در مقابل شوراي نگهبان سخن گفت ولي حداقل تا امروز، اين ديدارها و تلاش‌ها، مثال شعله‌ور ساختن كبريتي است در مسير باد اما تا لحظه نگارش اين گزارش برخي نزديكان عارف همچنان به آينده اين رايزني‌ها اميدوارند تا جايي كه از «طلوع فجر» سخن به ميان مي‌آورده‌اند.

و باز هم تكذيبِ كذب...

نكته قابل ‌توجه آنكه اين رايزني‌ها محدود به شخص عارف و فراكسيون اميد نشده است و از قرار معلوم حسن روحاني به عنوان رييس قوه مجريه كه اگر نبود حمايت تمام‌قد سيدمحمد خاتمي و آيت‌الله اكبر هاشمي‌ رفسنجاني و حاميان آنان، رداي رياست‌جمهوري ايران را به تن نداشت، از ديگر افرادي است كه تلاش‌هايي را براي تاييد صلاحيت اصلاح‌طلبان و چهره‌هاي معتدل‌تر آغاز كرده است. در همين راستا چندي پيش خبري بدون ذكر نام در شبكه‌هاي اجتماعي منتشر شد؛ خبري كه از ديدار انتخاباتي حسن روحاني، سيدمحمد خاتمي، ناطق نوري و سيدحسن خميني در كاخ سعدآباد حكايت مي‌كرد اما چندي بعد 2 مقام مسوول در قوه مجريه صراحتا اين خبر را تكذيب كردند.

حسام‌الدين آشنا، مشاور روحاني از جمله افرادي بود كه ماجراي ديدار انتخاباتي 4 چهره نامبرده را تكذيب كرد و در توييتر خود نوشت: «آقايان در ذهن‌شان براي رييس‌جمهور جلسه انتخاباتي طراحي ‌مي‌كنند. مكان را هم تعيين مي‌كنند. شركت‌كنندگان را هم مشخص مي‌كنند. روز و ساعت را هم اعلام مي‌كنند. دستور جلسه را هم تهيه مي‌كنند. در پايان صورت مذاكرات را هم منتشر مي‌كنند. آفرين به اين همه خلاقيت!» عليرضا معزي، معاون ارتباطات و اطلاع‌رساني دفتر رياست‌جمهوري نيز ديگر فردي بود كه اين قبيل اخبار منتشر شده را تكذيب كرد اما با لحني به مراتب قاطع‌تر. او نوشت: «تنور انتخابات را از جاي ديگر و به طريق ديگر بايد گرم كرد؛ از توسل به فيك نيوز، آبي گرم‌ نخواهد شد. رييس‌جمهوري نه امروز صبح و نه هيچ زمان ديگري، جلسه انتخاباتي نداشته و نخواهد داشت. گرچه روحاني وظيفه خود مي‌داند كه همه اركان را براي خلق انتخاباتي رقابتي و پرشور متقاعد سازد.» تكذيبيه‌اي كه از قضا باز هم كذب از آب در آمد.

اشتباه سهوي يا سوءنيت عمدي؟!

در حالي كه دو مقام مسوول دولتي اين اطلاعيه را تكذيب كرده بودند، صبح روز گذشته خبرگزاري‌ها اطلاعيه‌اي را به نقل از دفتر اكبر ناطق نوري، عضو مجمع تشخيص مصلحت نظام كه مدت‌هاست عطاي كنشگري سياسي را به لقايش بخشيده و جز همراهي در بزنگاه‌هاي انتخاباتي با چهره‌هاي معتدل و بعضا اصلاح‌طلب فعاليت سياسي ديگري نداشته، منتشر كردند. تيتر اين اطلاعيه در خبرآنلاين، ايرنا و ايلنا به عنوان خبرگزاري‌هاي همسو با دولت «تكذيب ديدار انتخاباتي ناطق‌نوري با رييس‌جمهوري» درج شد؛ حال آنكه در متن اين اطلاعيه اساسا ديدار اين عضو مجمع تشخيص مصلحت نظام با رييس‌جمهوري، رييس دولت اصلاحات و يادگار بنيانگذار جمهوري اسلامي تكذيب نشده، بلكه محتواي منتشر شده در شبكه‌هاي اجتماعي درباره اين ديدار تكذيب شده و آمده است: «داستان‌سرايي اخير انتخاباتي برخي محافل دروغ پرداز و شايعه‌پراكن در خصوص محتواي جلسه‌اي با حضور برخي شخصيت‌ها را اقدامي ناشايست، غيرحرفه‌اي و قابل پيگرد قانوني دانست كه هيچ سنخيتي با رفتار سياسي منطبق بر اخلاق و ارزش‌هاي والاي انساني و اسلامي ندارد.»

حال پرسش اينجاست چرا اين خبرگزاري‌ها با آنكه صراحتا در متن اين اطلاعيه «محتواي» منتشر شده از اين ديدار «تكذيب» شده و نه اصل برگزاري آن، با چنين تيتري به استقبال اين اطلاعيه رفته‌اند؟! اولين احتمالي كه در اين زمينه به ذهن مي‌رسد، اشتباه رسانه‌ها در تحليل و تفسير اين اطلاعيه است اما شايد عمدي در پس پرده نهان باشد. فراموش نكنيد كه ايرنا و خبرآنلاين دو رسانه وابسته و نزديك به دولت هستند و ممكن است هدف‌شان از به كار بردن چنين تيتري، مبرا‌سازي پاستور از فعاليت‌هاي انتخاباتي باشد. فعاليتي كه با اظهارات اخير اسحاق جهانگيري و شخص حسن روحاني رسما به اطلاع افكار عمومي رسيده است؛ بنابراين چندان عادي نيست اگر مديران اين خبرگزاري با اين نيت از چنين تيتري استفاده كرده باشند.

اميد به تركيب برنده

علاوه بر اطلاعيه دفتر ناطق نوري و تاييد تلويحي ضيافتي با حضور او، حسن روحاني، سيدمحمد خاتمي و سيدحسن خميني روز گذشته جواد امام، مديرعامل بنياد باران و از جمله اصلاح‌طلبان نزديك به رييس دولت اصلاحات، صراحتا برگزاري اين «ضيافت شام» را تاييد و در اظهاراتي كه ايرنا پلاس آن را منتشر كرد، همچون اطلاعيه دفتر ناطق نوري بحث و بررسي مسائل انتخابات در اين ديدار را تكذيب كرد. نكته قابل‌ توجه آنكه جواد امام در جريان اين گفت‌وگو در پاسخ به پرسشي مبني بر حضور سيدحسن خميني و ناطق‌نوري در ضيافت شام حسن روحاني و سيدمحمد خاتمي گفته است: «معمولا افرادي كه نامبرده مي‌شود در جلسات حضور دارند اما من دقيق مطلع نيستم كه در جلسه آن شب، چه كساني حضور داشته يا نداشته‌اند.»

جالب آنكه اين فعال سياسي اصلاح‌طلب برگزاري چنين ديدار را مسبوق به سابقه توصيف مي‌كند ولي همزمان بر غيرانتخاباتي بودن اين ديدار تاكيد دارد.

ولي نبايد فراموش كرد كه تركيب خاتمي- روحاني، همان تركيبي است كه از انتخابات رياست‌جمهوري سال 92 تاكنون 3 شكست پياپي را به اصولگرايان تحميل كرده و اين يعني مي‌توان به آينده جريان اصلاحات تا اندازه‌اي اميدوار بود؛ هر چند كه به لطف هزار و يك وعده عملي نشده، دروغ‌هاي گفته شده و برخوردهاي صورت گرفته، اصلاح‌طلبان حمايت بدنه اجتماعي‌شان را پشت‌سر خود نمي‌بينند اما شايد هنوز براي اصلاح اشتباهات فرصت باقي باشد.

پرسش و پاسخ‌هاي انتخاباتي

اگر چه ديدار رييس‌جمهوري با 3 چهره نامدار سياست ايران ابتدا توسط 2 مسوول دولتي تكذيب ولي در نهايت تاييد شد اما سوي ديگر ميدان، 90 نماينده ردصلاحيت شده مجلس شوراي اسلامي كنار ساير كانديداهايي كه صلاحيت‌شان از سوي فقها و حقوقدانان شوراي نگهبان براي حضور در ماراتن يازدهمين دوره انتخابات پارلمان ايران تاييد نشده، مشغول رايزني با اين نهاد و بعضا ساير چهره‌هاي دخيل در اين مهم هستند تا شايد امكان رقابت با خيل عظيم اصولگرايان را يافتند. عباسعلي كدخدايي، سخنگوي شوراي نگهبان در همين زمينه با اشاره به آخرين وضع كانديداهاي رد صلاحيت شده گفت: «بيش از 3 هزار و 700 نفر از نامزدهاي ردصلاحيت شده تاكنون شكايت كرده‌اند كه بخشي در سايت و بخشي در شهرستان‌ها شكايت كرده‌اند. از اين تعداد حدود 3 هزار و 400 نفر آقا و حدود ۳۰۰ نفر هم خانم هستند كه شكايت‌شان در سامانه ثبت مي‌شود و مورد رسيدگي قرار مي‌گيرد.»

قائم‌مقام دبير شوراي نگهبان كه اين روزها بيش از پيش در شبكه اجتماعي توئيتر فعال شده و از رييس‌جمهوري ايران گرفته تا وزير امور خارجه امريكا را خطاب قرار مي‌دهد، پيش‌تر «مسائل مالي و اقتصادي» را عمده دليل ردصلاحيت نمايندگان فعلي مجلس اعلام كرده و با اعتراض صريح رييس مجلس شوراي اسلامي مواجه شده بود، روز گذشته در همين زمينه، خبر از برگزاري ديدار با نمايندگان ردصلاحيت شده مجلس داد و نوشت: «در ادامه ديدار نمايندگان و داوطلبان رد‌صلاحيت ‌شده با اعضاي شوراي نگهبان، عده‌اي ديگر دعوت و مستندات و مدارك پرونده ارايه و توضيحات آنها نيز استماع شد. تاكنون ملاقات با 80 نفر از نمايندگان انجام شده است. روند رسيدگي در شوراي نگهبان ادامه دارد.»

در اين ميان مطابق روال معمول محتواي جلسه نمايندگان مجلس شوراي اسلامي با اعضاي شوراي نگهبان و حتي كليات مباحث رد و بدل شده در اين نشست‌ها نيز به‌رغم تاكيد هر دو طرف ماجرا بر شفافيت، رسانه‌اي نشده و به اطلاع عموم جامعه نمي‌رسد ولي روز گذشته علي مطهري، نماينده مردم تهران در مجلس شوراي اسلامي كه با استناد به بند 2 ماده 28 قانون انتخابات يعني عدم «التزام عملي به نظام مقدس جمهوري اسلامي ايران» تا اينجاي كار از حضور در ماراتن ورود به پارلمان يازدهم بازمانده، در يادداشتي كه ايسنا آن را منتشر كرد، بخشي از گفت‌وشنود خود با يكي از حقوقدانان شوراي نگهبان را بدون ذكر نام او منتشر كرد و نوشت: «به درخواست شوراي نگهبان روز جمعه، چهارم بهمن به محل آن شورا رفتم و به حضور يكي از حقوقدان‌هاي آن شورا رسيدم. بعد از بحث كلي درباره روش بررسي صلاحيت‌ها، ايشان سه مورد را به عنوان نمونه براي عدم التزام عملي اينجانب به نظام جمهوري اسلامي ذكر كرد كه هيچ‌ كدام وارد نبود. مثلا گفت شما در نطق خود گفته‌ايد «نهم دي اگر بنا باشد موجب تفرقه شود، ديگر يوم‌الله نيست بلكه يوم‌الشيطان است.» گفتم درست است، الان هم مي‌گويم. گفت شما بايد همان جمله آقا را بگوييد. گفتم من جمله خودم را گفته‌ام، جمله ايشان هم به جاي خود. البته از اينكه چنين نگاهي در يك عضو شوراي نگهبان وجود دارد، متاسف شدم.»

اين روايت مطهري كه تا زمان نگارش اين گزارش، هيچ واكنشي از سوي شوراي نگهبان به همراه نداشته، اگر صادق باشد، به آن معناست كه شوراي نگهبان عملا اصل 86 قانون اساسي را به رسميت نمي‌شناسد. عضو حقوقدان شوراي نگهبان در حالي اظهارات مطرحي درباره نهم دي‌ماه را به عنوان يكي از مصاديق عدم التزام و اعتقاد او به نظام جمهوري اسلامي ذكر كرده كه اصل مذكور قانون اساسي «نمايندگان مجلس» را «در مقام ايفاي وظايف نمايندگي در اظهارنظر و راي خود كاملا آزاد» دانسته و تاكيد كرده كه «نمي‌توان آنها را به سبب نظراتي كه در مجلس اظهار كرده‌اند يا آرايي كه در مقام ايفاي وظايف نمايندگي خود داده‌اند تعقيب يا توقيف كرد.»

ردصلاحيت يك امام‌جمعه به دليل عدم التزام به اسلام!

دبيركل جامعه اسلامي مهندسين مدعي شد كه يكي از ائمه جمعه كشور به دليل عدم التزام به اسلام از سوي شوراي نگهبان رد صلاحيت شده است. به گزارش ايسنا، محمدرضا باهنر در نشست ماهانه جامعه اسلامي مهندسين با بيان اينكه بايد تلاش كنيم در انتخابات مجلس شوراي اسلامي مردم با مشاركت حداكثري حضور پيدا كنند، گفت: «اولين هدف ما براي حضور در انتخابات همين است كه مردم به صحنه بيايند.» او گفت: «در ايام تشييع پيكر حاج قاسم سليماني متاسفانه حادثه تلخي در كرمان رخ داد كه كمي بي‌تدبيري در آن موثر بود. در حادثه تأسف‌بار سقوط هواپيماي اوكرايني نيز كشور ما داغدار شد. بدون شك ابعاد مختلف اين حادثه پس از بررسي‌ها مشخص خواهد شد. هرچند سخنان رهبر انقلاب در نماز جمعه تهران نقشه راه را براي همه ما مشخص كرد.»

نايب‌رييس سابق مجلس شوراي اسلامي با انتقاد نسبت به حجم وسيع نام‌نويسي براي حضور در مجلس، اعلام كرد:« نام‌نويسي ۱۶ هزار نفر براي حضور در انتخابات، كار را براي شوراي نگهبان سخت كرد اما امروز شاهديم كه برخي از افراد صلاحيت حضور در انتخابات را پيدا نكرده‌اند كه حتي امام جمعه هستند ولي عدم التزام به اسلام خورده‌اند!» باهنر با بيان اينكه «در كشور ما كادرسازي نشده است»، گفت: «معتقدم كساني كه در انتخابات مجلس شوراي اسلامي حضور پيدا مي‌كنند، بايد درقامت يك فرمانده قوي باشند تا در پارلمان به‌طور موثر عمل كنند.»