حراج شد، حراج نشد!

آفتاب‌‌نیوز : آفتاب: شاید دو روز پیش زمانی که محمد هادی نژادحسینیان، معاون سابق بین الملل وزرات نفت از ناگفته‌های مذاكرات خط لوله صلح خبر داد و از ارائه تخفیف 32 درصدی در قیمت گاز صادراتی ایران به هند و پاكستان برای موفقیت دولت نهم در انعقاد این قرار داد پرده برداشت هیچگاه تصور نمی‌کرد که جانشین او به این سرعت ماموریت خود را در تکذیب این اظهارات به انجام رساند. به هر حال حجت‌الله غنیمی فرد، جانشین نژاد حسینیان و نماینده ویژه وزیر نفت در مذاكرات خط لوله صلح روز چهارشنبه در گفت وگو با خبرگزاری دولتی ایرنا هرگونه تخفیف در فروش گاز ایران به دو كشور هند و پاكستان را «به شدت» تكذیب كرد.

نژاد حسینیان در اظهارات اخیر خود تاکید کرده بود که عامل شتاب در مذاکرات خط لوله صلح تخفیف 32 درصدی دولت نهم به هند و پاكستان در قیمت گاز صادراتی ایران است. او به طعنه می‌گوید: معتقدم اگر تخفیف بیشتری می‌دادند شتاب مذاكرات بیش از این هم می‌شد!

غنیمی فرد در یاسخ به اظهارات نژاد حسینیان به ایرنا گفت: باید درباره تفاوت قیمت گاز ایران به هند و پاكستان در این فرمول با قیمت صادرات گاز به دیگر مناطق گفت كه‌ این مطلب ناشی ازماهیت و طبیعت بازار گاز است و این به معنای تخفیف دادن به ‌یك كشور یا اجحاف و گران فروختن به كشور دیگر نیست. بهترین نمونه این امر مراجعه به قیمت‌های مختلف گاز در بازارهایی نظیر اروپا چه در شمال غرب آن وچه در سمت مدیترانه و شرق آن است. همچنین قیمت گاز حتی در ایالت‌های مختلف یك كشور واحد مانند آمریكا متفاوت است.

نژاد حسینیان در این ارتباط تاکید می‌کند: این حرف مربوط به پنج سال پیش بود كه بازار گاز بازار خریدار بود. یعنی فروشنده‌ها دنبال خریدار می گشتند و خریدار می‌گفت اگر می‌خواهی من از تو گاز بخرم باید باقیمتی به من بفروشی كه در بازار من خریدار دارد، یعنی بتوانی با قیمت سایر حامل‌های انرژی در بازار من رقابت كنی؛ بنابراین گفته می‌شد كه قیمت گاز در هر منطقه متفاوت است؛ ولی چند سالی است كه بازار گاز، بازار فروشنده شده است. تقاضا در بازار گاز بیشتر از عرضه آن است و به‌همین‌ دلیل فروشندگان به كسانی می‌فروشند كه پول بیشتری می‌پردازند. در مورد ما مسئله كاملا روشن است. ما می‌توانیم گازمان را هم به بازار اروپا و آمریكا صادر كنیم و هم به بازار آسیا. قیمت بازار جنوب اروپا تقریبا برابر قیمت فروش گاز ما به تركیه است و در آنجا خریدارهای زیادی هستند. برای قیمت بازار آسیا هم چون خط لوله رقیبی مطرح نیست، لذا باید قیمت قراردادهای اخیر LNG را در منطقه ملاك قراردهیم كه در حدود 11 دلار هم معامله شده است. در حالی‌كه قیمت LNG براساس قیمت گازی كه توافق شده كمتر از 6.5 دلار است. خط لوله تركمنستان ـ افغانستان ـ پاكستان ـ هند نه از نظر اجرایی عملی است، نه هزینه‌اش قابل مقایسه با هزینه پروژه ایران. ضمن این كه باید به این نكته توجه داشت كه ارتقا و تحكیم روابط ما با تركیه مهمتراست یا با هند و پاكستان؟ یادمان باشد كه تركیه واسط بین ما، ناتو و اروپاست.

غنیمی فرد در مورد مذاكرات خط لوله صلح در خصوص قیمت فروش گاز ایران به هند و پاكستان در مقایسه با قیمت گاز در دیگر بازارها و اینكه آیا كمتر از قیمت در بازارهای دیگر است‌، نظر دیگری دارد: فرمول قیمت فروش گاز ایران براساس قیمت گاز طبیعی در ژاپن است كه در شرایط كنونی حدود ‪ ۵۰ ‬درصد مصرف گاز طبیعی مایع شده كل دنیا را دارد و یكی از بازارهای پایدار در مجموع بازارهای گاز جهان بوده است.

به طور مثال قیمت گاز در بازار گاز انگلیس در اواخر سال ‪ ۲۰۰۵‬به ‪۱۹‬ دلار در هر میلیون «بی تی‌یو» (واحد حرارتی انگلیس) رسید، اما در ماه‌های گذشته این رقم به كمتر از ‪ ۳/۵‬ دلار بالغ شد، اما این تحولات در بازار ژاپن رخ نداده است.

غنیمی‌فرد می‌افزاید: همچنین بازار ژاپن از عدم تعادل قیمتی دربازار آمریكا از جمله بازار «هنری هاب» در جنوب این كشور كه قیمت گاز در اواخرسال ‪۲۰۰۵‬ به ‪ ۱۶‬دلار در هر میلیون «بی تی یو» رسید و در سال جاری این رقم حتی كمتر از شش دلار بوده است، برخوردار نیست.

وی با اشاره به اینكه روند قیمت‌ها در بازار ژاپن پایدار و افزایشی بوده است و با جهش‌های موردی قیمت‌ها و در مقابل سقوط قیمت‌ها روبه رو نبوده است می‌گوید: اطلاعات قیمت‌ها نشان می‌دهد كه بازار ژاپن از جمله بازارهای اصلی درخواست‌ كننده «ال ان جی» در سال‌های آینده خواهد بود و اگرچه بازار «ال ان جی» در آمریكا، چین، كره، هند و برخی كشورهای اروپایی تقاضای بیشتری برای «ال‌ان جی» در آینده خواهند داشت، اما ژاپن یكی از متقاضیان اصلی «ال ان جی» خواهد بود و به همین دلیل بازار ژاپن به‌عنوان نزدیك‌ترین بازار به بازار هند و پاكستان مورد توجه برای تعیین قیمت «ال ان جی» قرار گرفت.

به‌گفته غنیمی فرد،اگر ایران قرار نباشد به هند و پاكستان گازطبیعی از طریق خط لوله بفروشد، می‌تواند آن را از عسلویه حمل كند و به بازار ژاپن برساند. بنابراین با محاسبه معكوس از قیمت «ال‌ان جی» در ژاپن به قیمت گاز خشك در مرز ایران و پاكستان رسیدیم. 

او درخصوص اینكه آیا بازارهای هند وپاكستان باتركیه از نظر فروش گاز ایران به این كشورها قابل مقایسه هستند،ضمن اشاره‌ به‌ اینكه ‌قیمت در بازارهای انرژی دنیا اعم از زغال سنگ،نفت و گاز و حتی برق متفاوت است، می گوید: نزدیك ترین كشور صادركننده گاز و بزرگترین آن به ایران، روسیه است. قیمت گاز صادراتی این كشور در بازارهای مختلف اروپا متفاوت است.

غنیمی فرد می‌افزاید: تنوع بخشی به بازارها ضمن ایجاد امنیت برای حضور در بازارهای مختلف از نظر قیمتی باعث می‌شود باافزایش ندادن عرضه ‌به بازاری كه قیمت آن بیشتر است، آن بازار قیمت خود را كاهش ندهد. تمام كشورهای حاشیه ایران توان بالقوه برای مصرف گاز دارند. به شرطی كه ایران بتواند امكانات تولید به اندازه كافی علاوه بر مصرف داخلی، تزریق گاز و مصارف پتروشیمی‌ها برای صادرات فراهم كند كه از الان باید قبول كنیم كه ایران می‌تواند یك مركز توزیع گاز در جهان باشد كه تعیین‌كننده رفتار فرمول قیمتی باشد. با یك خریدار ممكن است برای مدتی بسیار كوتاه یك فرمول قیمتی غیرمنطقی نسبت به بازار بین‌المللی داشته باشید، اما در بلندمدت رقبا بازار را از شما خواهند گرفت.

نماینده ویژه وزیر نفت در خط لوله صلح  که سال گذشته جایگزین نژادحسینیان شد همچنین در خصوص اینكه آیا هیات مذاكره كننده ایرانی برای امضای این قرارداد تحت فشارسیاسی است و در این قرارداد به دلیل مسایل سیاسی خودبه هند امتیاز می‌دهد می‌گوید: مدت بسیار طولانی است كه روی این قرارداد كار می‌شود و مذاكرات آن قبل از شروع به كار دولت جدید شروع شده است.

غنیمی فرد می‌افزاید: مذاكرات دو طرفه این قرارداد بیش از ‪ ۱۵‬سال طول كشیده و مذاكرات سه طرفه حدود ‪ ۲‬سال است كه پیگیری می‌شود. سووال من این است كه باید چند سال طول بكشد تا قراردادی كه همه بندهای آن استاندارد معینی دارد و از نظر تامین منافع طرفین قابل كنترل است، امضا شود.

در این ارتباط نژاد حسینیان تاکید کرده بود: معتقدم این پروژه در صورتی که با حفظ منافع ملی ایران اجرا شود به توسعه آسیا و به ثبات، صلح و امنیت در منطقه کمک می‌كند.(اما) نباید در انجام این پروژه هزینه‌های خود را با دادن امتیازهای بی حساب آن قدر بالا ببریم که هزینه از فایده برایمان بیشتر شود. با توجه به بالا رفتن شدید قیمت نفت و گاز در سال‌های اخیر، به‌نظر نمی‌رسد که امضای این قرارداد دستاوردی افتخار آمیز باشد، قراردادی که کشور را برای 25 سال متعهد به فروش گاز با فرمول قیمتی ارزان می‌كند. یعنی 32 درصد ارزان‌تر از قیمت فروش به ترکیه که قرارداد آن حدود 20 سال پیش امضا شده است.

اما غنمی‌فرد می‌گوید: آیا شما به عنوان ناظر كار ما به عنوان یك بخش اجرایی فرصت می‌دهید تا به عنوان یك نسل كاری فقط مذاكره كنیم و كار را به نسل كاری دیگری برای امضا بسپاریم. چطور می‌توانیم شكایت كنیم كه‌ كشور كوچكی چون قطر در آینده نزدیك بزرگترین صادركننده «ال‌ان جی» می‌شود، در صورتیكه یكی از مخازن كشور ما با قطر شریك است و مخازن غیر مشترك زیادی دارد و از این منابع می‌تواند استفاده كند.

او می‌افزاید: هیچ فشارسیاسی بر روی هیات مذاكره‌‌كننده ایرانی برای اتمام قرارداد وجود ندارد كه قرار باشد به طرف‌های خریدار امتیاز داده شود تا درجایی دیگر از آنها امتیاز گرفته شود. این قرارداد براساس تامین منافع ملی هر سه كشور است و در جایی كه منافع ملی سه كشور باهم همگرایی دارد، مفاد قرارداد نهایی می‌شود.

نژادحسینیان در بخشی از اظهارت خود گفته بود: مجبورنیستیم که گازمان را به هند و پاکستان بفروشیم. موقعیت جغرافیایی ایران طوری است که می تواند نفت و گازش را هم به شرق بفروشد و هم به غرب. وقتی ما مشتری بیش از ظرفیتمان در غرب با قیمت عادلانه و بهتر داریم، ضرورت ندارد که گازمان را با یارانه به شرق بدهیم. اگر هند و پاکستان توان پرداخت قیمت‌های عادلانه بین المللی را برای سوختشان ندارند چرا بنزین و گازوئیل را با قیمت یارانه‌ای نمی‌فروشند؟ حتی از آنها مالیات هم می گیرند و تازه اگر به هر دلیل باید گاز را با یارانه به مصرف کنندگانشان بفروشند چرا این یارانه را ما باید بپردازیم؟ ما که مجبورنیستیم گازمان را به آنها بفروشیم.