بومادران، درمانی طبیعی برای بیماری‌های زنان
امروزه استفاده از گیاهان دارویی در کنترل و درمان بیماری‌ها و طراحی داروهای جدید در حوزه‌های مختلف پزشکی رو به افزایش است. در این راستا، گرایش زیادی به استفاده از فرآورده‌های طبیعی بیماری‌های زنان و زایمان دیده می‌شود. دلایل متعددی از جمله، عدم تأثیرگذاری کافی داروهای کنونی، بروز مقاومت دارویی، وجود عوارض جانبی، تمایل بیماران به استفاده از فرآورده‌های طبیعی درکنار دسترسی و هزینه کمتر، عامل گرایش عمومی به درمان‌های طبیعی هستند. این امر باعث شده که تحقیقات بر روی گیاهان دارویی و فرآورده‌های آنان به عنوان یکی از اولویت‌های پژوهشی در مراکز تحقیقاتی مطرح باشد.
به گفته محققان، طب سنتی ایران از جمله مکاتب طبی با قدمت بیش از هزار سال است که در اوایل قرون وسطی و عصر طلایی شکوفایی دین اسلام، رونق چشمگیری پیدا نمود و به عنوان الگوی مکاتب طبی از اوایل قرون وسطی تا عصر رنسانس مطرح بوده و امروزه نیز در حوزه‌های مختلف پیشگیری و درمان بیماری‌ها مورد توجه است. در منابع مکتوب طب سنتی ایران مانند قانون ابن سینا و الحاوی رازی، بیماری‌های زنان در فصول مستقل مورد بحث قرار گرفته و سبب‌شناسی، علائم و درمان بیماری‌های زنان در آن‌ها توصیف شده است.
هم‌راستا با موضوع فوق، محققانی از دانشگاه علوم پزشکی بابل پژوهشی را انجام داده‌اند که در آن کاربردهای درمانی گیاه دارویی «بومادران» در بیماری‌های زنان از دیدگاه طب ایرانی و پزشکی مدرن مورد بررسی واقع شده است.
بومادران با نام علمی «آکیلئا میلفولیوم» در فرهنگ‌های مختلف و کشورهای اروپایی و آسیایی جهت درمان امراض متعددی مورد استفاده قرار می‌گرفته است و تاریخچه کشت و مصرف آن به 3000 سال قبل برمی‌گردد.
در مطالعه مورد اشاره فوق که به روش مروری انجام شده است، مصارف درمانی بومادران در بیماری‌های زنان، از منابع اصلی طب سنتی طی قرن‌های چهارم تا چهاردهم هجری قمری و همچنین با استفاده از کلیدواژه‌های مربوطه در پایگاه‌های علمی بین‌المللی شامل PubMed، Scopus و Google scholar جستجو و جمع آوری شده و مورد مقایسه علمی قرار گرفته است.
یافته‌های این تحقیق نشان می‌دهد که با توجه به کاربردهای متعدد بومادران در طب سنتی ایران و مطالعات نوین انجام‌شده در خصوص آن، این گیاه می‌تواند در حوزه‌های متعدد بیماری‌های زنان به عنوان ایده‌ای پژوهشی و درمانی مورد استفاده قرار بگیرد.
نرجس گرجی، متخصص طب سنتی ایران از پژوهشکده سلامت دانشگاه علوم پزشکی بابل و همکارانش در این تحقیق می‌گویند: «بومادران در طب سنتی ایران جهت درمان انواع بیماری‌های زنان مانند اختلال قاعدگی، تسهیل زایمان، کاهش چسبندگی‌های دهانه رحم و کنترل عفونت رحم توصیه شده است. در مطالعات علمی اخیر نیز ترکییات شیمیایی این گیاه شناسایی‌شده و آثار درمانی این گیاه و مواد مؤثره آن بر کیست تخمدان، تنظیم سیکل قاعدگی و کاهش دردهای قاعدگی گزارش شده است».
آن‌ها می‌افزایند: «همچنین در مطالعات متعددی، اثرات ضد باکتری و ضد قارچی این گیاه در کنترل عفونت‌ها و بهبود و ترمیم زخم مورد بررسی قرار گرفته و از سوی دیگر اثرات عصاره این گیاه در محافظت رحم و مهار تکثیر سلول‌های سرطانی تخمدان مشاهده شده است».
بر اساس این نتایج و با توجه به شیوع بیماری‌های زنان، عوارض عدم درمان و ایجاد مقاومت دارویی و همچنین با توجه به این موضوع که اقبال جوامع علمی به طراحی و تولید داروهای جدید با اثرات دارویی بیشتر و عوارض کمتر افزایش یافته، گیاهان دارویی مناطق مختلف یکی از منابع مورد توجه جهت تحقیق و تولید دارو هستند.
در این خصوص، گرجی و همکارانش که نتایج یافته‌های خود را در نشریه «گیاهان دارویی» منتشر نموده‌اند، معتقدند: «با توجه به امکان دسترسی به تجربیات بالینی، مدون و مستند حکمای طب سنتی در استفاده از گیاهان دارویی جهت کنترل و درمان بیماری‌ها، به نظر می‌رسد بتوان با بررسی منابع مکتوب طب سنتی به طراحی روش‌های نوینی در کنترل علایم و درمان دست یافت. در این رابطه، گیاه بومادران ازجمله گیاهان بومی ایران است که باتوجه به کاربردهای متعدد آن در بیماری‌های زنان و زایمان و مطالعات نوین انجام گرفته، می‌تواند در طراحی پژوهش‌های آتی مورد توجه قرار گیرد».
شایان ذکر است نشریه فوق، فصل‌نامه‌ای است که به صورت چهار شماره در سال توسط پژوهشکده گیاهان دارویی جهاد دانشگاهی انتشار می‌یابد.
