بازماندگان جانباختگان کرونا را چگونه تسلی دهیم؟

چند وقتی است شیوع ویروس کشنده کرونا در نقاط مختلف کشورمان، جمعی از خانواده ها را سوگوار عزیزان خود کرده است و این روند همچنان ادامه دارد.

خانواده هایی که به دلیل خطرناک و ناقل بودن این ویروس کشنده به اجبار در عزلت و گوشه نشینی و تنهایی در فراق عزیز از دست رفته خود به سوگ نشته اند و به طور حتم جای خالی نزدیکان برای تسلی دادن به خانواده داغدار و همراهی با آنان برای رهایی یافتن از غم و تحمل این داغ بزرگ بسیار محسوس است.

یکی از دوستان تعریف می کرد که یکی از همسایه های آنها در یکی از استان های شمالی که عزیز خود را از دست داده است، در غربت و تنهایی در حال سوگواری هستند و هیچ یک از اطرافیان و نزدیکان آنها از ترس ابتلا به ویروس کرونا جرات حضور در منزل متوفی برای تسلی دادن به بازماندگان را ندارند.

به راستی در این شرایط وظیفه نزدیکان و اطرافیان متوفی در قبال بازماندگان آنها که عزیز خود را به علت بیماری کرونا از دست داده اند و از طرفی دفن متوفی نیز با شرایط معمول متفاوت است، چیست و آنها در این شرایط خاص و گذرا چگونه باید بازماندگان متوفی را تسلی خاطر بخشند.

ضرورت آموزش غلبه بر تنش‌ها

«محمد باقر صابری ظفرقندی» روز یکشنبه چند نکته روانشناختی برای این روزها را که خبرهای ناگوار بخشی از زندگی روزمره شده، توصیه کرده است.

وی با اشاره به اینکه، در سال های اخیر به خصوص سال ۱۳۹۸ حوادث و سوانح به قدری زیاد بود که شاید هیچ کس نمی توانست چنین وضعیتی را در مخیله خود فرض کند، گفت: یکی از موضوعات ناخوشایند همه این اتفاقات پدیده یا واقعه «مرگ» است.

این روانپزشک اظهار داشت: نگرانی از مردن، خود به تنهایی، متعاقب حوادث غیرمترقبه به قدری استرس زا هست که ضرورت دارد تا کارشناسان حوزه سلامت روان بر آن متمرکز شده و راهکارهای علمی و عملی برای کاهش اینگونه تنش ها را به آحاد جامعه تعلیم دهند.

صابری ظفرقندی تاکید کرد: نکته کلیدی در این زمینه این است که نباید از گفت و شنود در مورد مرگ طفره رفت.

وی ادامه داد: گفتگو درباره مرگ که در آموزه های دینی و فرهنگی زیر عنوان «یاد مرگ» از آن یاد شده است، می تواند به افراد کمک کند تا مرگ را به عنوان بخشی از زندگی بپذیرند. این پذیرش کمک می کند تا بتوانیم بر نگرانی ها و استرس هایی که «تصور مرگ» در ما ایجاد می کند، غلبه کنیم.

فقدان عزیزان و سوگواری بازماندگان

صابری ظفرقندی همچنین با بیان اینکه، کسانی که عزیزی را از دست می دهند، به صورت طبیعی دچار «واکنش سوگ» خواهند شد، گفت: «فقدان» ها بازماندگان را سوگوار می کند که امری کاملا طبیعی است.

وی تاکید کرد: نکته مهم و کاربردی در حوزه رعایت بهداشت روان در مواجهه با فقدان، توجه به فرایند و مراحل سوگواری است.

این روانپزشک در پاسخ به سوال چگونگی مواجهه با بازماندگان در این روزها که به نوعی یادآور روزهای جنگ شده است و روزانه یا هفته ای خبر فقدان عزیزی به گوش می رسد چیست، اظهار داشت: البته مهمترین اقدام، افزایش تاب آوری به معنی افزایش قدرت سازگاری با شرایط است.

وی بیان کرد: در واقع تاب آوری به معنی عدم سوگواری نیست و این مهم در مورد کودکان و پدران و مادران توجه ویژه تری را طلب می کند.

تکلیف بازماندگان در خصوص کودکان متوفی

اما تکلیف ما در خصوص کودکان در هنگام فقدان عزیزان خود چیست، آیا باید حتی الامکان کودکان را بی خبر از واقعه نگه داریم یا ضرورت دارد که با لحاظ ملاک های روانشناختی، کودک یا سایر بازماندگان از واقعه مطلع شوند؟

صابری ظفرقندی در ارتباط با این موضوع با بیان اینکه، بدیهی است مفهوم مرگ در کودکان و در سنین مختلف متفاوت است، افزود: آنچه اهمیت دارد اینکه کودک لازم است در مراسم یادبود و سوگواری مشارکت کند تا به تدریج به این باور برسند که مرگ یک رویداد برگشت ناپذیر است.

وی افزود: اگر این فرایند به درستی طی نشود و اصطلاحا کودک در یکی از مراحل سوگ توقف کند، باید منتظر شروع رفتارهای نابهنجار در آینده باشیم.

این روانپزشک ادامه داد: بدیهی است منظور از حضور در مراسم سوگواری عزیز از دست رفته به معنی دیدن جنازه و برخی صحنه ها نیست که حتی برای بزرگترها هم آسیب زا است.

صابری ظفرقندی تاکید کرد: اطرافیان باید توجه داشته باشند که مراحل سوگ با شوک و انکار، خشم و اعتراض، ناامیدی و درهم ریختگی شروع و ادامه یافته تا در نهایت به بهبودی منتهی می شود.

وی گفت: در شرایط عادی توصیه کاربردی برای همه عزیزانی که شاهد مرگ هستند یا عزیزی را از دست داده اند و در فقدان محبوبی سوگوار هستند، این است که بروز ناراحتی به صورت گریه و عزاداری و گرفتن مراسم و خیرات و دعا برای متوفی می تواند در طی موفقیت آمیز فرایند سوگواری بسیار مفید باشد.

بهترین راهکار تسلی دادن به بازماندگان جانباختگان

این روانپزشک با اشاره به اینکه، در این روزها که به دلایل صحیح بهداشتی، دستورات لازم الاجرای محدودیت در تجمعات و برگزاری مجالس ختم و تشییع صادر شده است، رعایت اقدامات فوق، به معنی نفی سوگواری و گریه و همدلی در مورد بازماندگان نیست.

صابری ظفرقندی با تاکید بر اینکه، احتمـال انتقـال از افـراد حاضـر در تجمعـات وجود دارد، گفت: باید از قـرار گرفتن در تجمعات مربوطـه و ایجاد تراکـم خـودداری کرد و بهترین راه تسلی بازماندگان به منظور حفظ سلامت نزدیکان به طور حتم به شکل غیرحضوری است.

وی با اشاره به پیشرفت و توسعه انواع و اقسام تکنولوژی های ارتباط تصویری و فراگیر شدن آن در جامعه، به اطرافیان خانواده های داغدار که عزیزان خود را به دلیل شیوع ویروس کرونا از دست داده اند، پیشنهاد کرد: تا بازگشت وضعیت به شرایط عادی، از تلفن و اینگونه وسایل ارتباطی برای تسلی دل بازماندگان متوفی استفاده کنند و تسلی بخش آنها باشند.

این روان پزشک گفت: به طور حتم مردم و خانواده متوفیان، شـرایط ویـژه حاضر را درک می‌کنند و حاضر نیسـتند سـلامت کسـی بـرای تسـلیت گویی به آنان در خطر افتد.

وی به بازماندگان متوفیان ناشی از ویروس کرونا توصیـه کرد که آئین صـرف غـذا و دیگـر نـذورات را بـه زمـان دیگری با شـرایط مناسب موکول کنند یا هزینه‌های آن را به شکل دیگری در موارد عام المنفعه صرف کنند.

ویروس کرونا که رسما کووید – ۱۹ نام دارد، نخستین بار در شهر ووهان چین شناسایی شد که تاکنون به بیش از ۱۰۰ کشور سرایت کرده و سازمان بهداشت جهانی را برآن داشته است تا وضعیت فوق العاده اعلام کند.

رییس مرکز روابط عمومی و اطلاع رسانی وزارت بهداشت امروز - شنبه 24 اسفند - اعلام کرد: تاکنون ۱۲ هزار و ۷۲۹ نفر در کشور به طور قطعی به ویروس کرونا مبتلا شده اند و ۶۱۱ نفر به علت ابتلا به این ویروس فوت کرده و چهار هزار و ۳۳۹ نفر نیز بهبود یافته‌اند.