کنترل کرونا تا اردیبهشت/ زمان بازگشایی مدارس و دانشگاه‌ها و شرایط کاری کارمندان/کاهش سرایت بیماری با گرم شدن هوا/ احتمال گردش تدریجی کرونا در ایران از اوایل بهمن

دکتر حق دوست در ارتباطی ویدئو کنفرانسی با خبرنگاران ضمن اشاره به اینکه ویروس کرونا بیماری جدیدی است که اطلاعات نسبت به آن کم است، گفت: به همین دلیل برای پیش بینی رفتار آن نیاز به گذشت زمان و جمع‌آوری اطلاعات است؛ اما سعی کرده‌ایم تا کنون با اطلاعات اندکی که به دست‌ آورده‌ایم پیش بینی‌های قابل قبولی در مورد بیماری ارائه دهیم. پاسخ به سوالات از طریق مدلسازی‌هایی صورت گرفت و به دنبال آن آگاه سازی مردم در خصوص چگونگی انتقال ویروس منجر به تغییر رفتار مردم در این مورد شد. اکنون شاید رفتارهایی مانند دست دادن و روبوسی که جزئی از فرهنگ ما بود به جهت کنترل بیماری به صفر رسیده باشد.

کرونا چه زمانی در ایران کنترل می شود؟

وی در ادامه در پاسخ به سوالی مبنی بر زمان تقریبی کنترل بیماری در کشور گفت: بر اساس مدلسازی‌ها تصور می‌کنیم حدودا در اردیبهشت ماه بتوانیم بیماری را تا حدودی کنترل کنیم. البته امیدوارم اتفاقاتی مانند سفرها و دید و بازدیدهای نوروزی تاثیری بر مدلسازی ما نداشته باشد. از سوی دیگر تعطیلی مدارس و دانشگاه‌ها از اقدامات بسیار اساسی است؛ چرا که برخورد فرد به فرد سبب انتقال بیماری می‌شود و همگی می‌دانیم مدارس و دانشگاه‌ها ممکن است کانون شکل گیری بیماری شوند.

کاهش سرایت کرونا با گرم شدن هوا

حق دوست افزود: ما زمان مشخص و ثابتی برای شروع اپیدمی در کشور ارائه نمی‌دهیم؛ چرا که در برخی شهرها زودتر از سایر شهرهای دیگر بیماری بروز پیدا کرد. در همین زمینه به نظر می‌رسد شهرهایی که زودتر به ویروس آلوده شدند طبق نمودارها نزدیک به نقطه قله ابتلا باشند و انتظار پیک مجدد بیماری در این شهرها را نداریم. همچنین شهرهای نیمه جنوبی و غربی کشور نیز در سطح پایینی از اپیدمی قرار داشتند. البته ما می‌دانیم با گرم شدم هوا میزان سرایت بیماری کمتر خواهد شد.

احتمال گردش تدریجی کرونا در ایران از اوایل بهمن

رئیس کمیته اپیدمیولوژی بیماری کرونا در خصوص آغاز روند آلودگی کشور به ویروس کرونا خاطرنشان کرد: بر اساس مستندات موجود این ویروس از اوایل بهمن ماه بسیار آرام در چند شهر کشور در حال گردش بوده است و احتمالا موارد اول مبتلا بی علامت بودند که شناسایی نشدند. احتمال می‌دهیم همزمان با چین سایر کشورها نیز کم کم به این ویروس آلوده شدند اما زمان شناسایی در هر کشور با سایر کشورها متفاوت بوده است که ایران در این زمینه به نسبت حرکت رو به جلویی داشتیم.

کرونا از طریق هوا منتقل می شود؟

وی در ادامه سخنان خود در خصوص حواشی پیش آمده پس از انتشار خبری مبنی بر انتقال کرونا ویروس از طریق هوا، گفت: باید از استثنائات در این زمینه صرف نظر کنیم. اینکه در برخی از محیط‌ها مانند محیط‌های بسته و پرتراکم همچون خانه‌های سالمندان و ... امکان انتقال ویروس از طریق هوا وجود داشته باشد سبب نمی‌شود که تصور کنیم ویروس به طور کلی در تمام شرایط از طریق هوا منتقل خواهد شد. طبق آخرین مستندات علمی سازمان بهداشت جهانی انتقال هوایی مسیر مهمی برای انتقال بیماری نیست. به همین دلیل نباید در وادی وسواس گونه‌ای قدم بگذاریم. اگر قرار بود ویروس از طریق هوا منتقل شود اوضاع و شدت بیماری در جهان بسیار متفاوت‌تر از اکنون بود.

مستندات، ابتلای مجدد بهبودیافتگان کرونا را تایید نمی کنند

وی در پاسخ به سوالی در خصوص احتمال ابتلای مجدد مبتلایان بهبود یافته به کووید ۱۹ گفت: مستندات علمی تایید کننده این موضوع نیست و از آنجایی که اطلاعات محدودی نسبت به بیماری داریم نمی‌توان قضاوت کرد افرادی که امسال به بیماری مبتلا شدند آیا سال دیگر هم به بیماری مبتلا خواهند شد یا خیر؟ در این مدت که بیماری شناسایی شده است در سطح جهان پنج یا شش مورد اعلام شد که عفونت مجدد گرفته‌اند، پس از بررسی ژنتیکی این افراد به نظر می‌رسد که احتمالا این موضوع فعالیت مجدد ویروس بوده است تا اینکه با ابتلای جدید مواجه شده باشند؛ یعنی در ابتدا به نظر می‌رسیده فرد از ویروس پاک شده در صورتیکه اینگونه نبوده است. البته به صورت کلی اگر عفونت مجددا در بدن فرد عود کرده باشد قطعا به قدرت عفونت اولیه نیست و ضعیف‌تر از آن خواهد بود.

در تهران هنوز به پیک کرونا نرسیده‌ایم

وی در پاسخ به سوال دیگری در خصوص اینکه آیا شهر تهران به پیک بیماری خود نزدیک شده است یا خیر؟ گفت: هر چه شهرها بزرگتر باشند طول مدت اپیدمی بیماری نیز طولانی‌تر خواهد بود. در استان تهران نیز به دلیل جمعیت بالا، رفت و آمدهای زیاد از کل کشور و سایر متغیرها ما انتظار داریم شیوع بیماری زودتر اتفاق افتاده و دیرتر نیز تمام شود. از این رو بعید به نظر می‌رسد که در تهران به پیک بیماری رسیده باشیم.

زمان بازگشایی مدارس و دانشگاه ها

حق دوست در خصوص زمان احتمالی بازگشایی مدارس و دانشگاه‌ها نیز اظهار کرد: از نظر علمی احساس می‌کنیم زمانی می‌توان اقدام به بازگشایی مدارس و دانشگاه‌ها کرد که در منطقه مورد نظر حداقل ۱۰ روز شاهد روند کاهنده ویروس باشیم؛ پس طبیعی است که زمان بازگشایی مدارس و دانشگاه‌ها در شهرهای مختلف با زمان‌های متفاوتی اتفاق افتد. البته به نظر می‌رسد موضوع بازگشایی دانشگاه‌ها حساس‌تر از بازگشایی مدارس باشد؛ چرا که دانشجویانی از شهرهای مختلف به شهر محل تحصیل خود سفر می‌کنند. همچنین در مدارس نیز از آنجایی که مقاطع مختلف در رعایت نکات بهداشتی متفاوتند ممکن است تفاوت‌هایی در این زمینه نیز وجود داشته باشد.

وی افزود: البته از آنجایی که والدین اضطرابی ناشی از این ویروس دارند ممکن است حتی با بازگشایی مدارس و دانشگاه‌ها مشارکت کمی برای فرستادن فرزندان شان داشته باشند. به هر حال باید تمام تصمیمات را به شکل اقناعی به مردم انتقال دهیم اما به نظر می‌رسد احتمال بازگشایی مدارس مسئله زودهنگامی نباشد.

ایزولاسیون یعنی چه و چه تاثیری در مهار کرونا دارد؟

حق دوست در ادامه سخنان خود در مورد مدلسازی‌هایی که پیرامون ایزولاسیون شکل گرفته است، گفت: منظور ما از ایزولاسیون، ایزوله فرد به فرد افراد بود. ممکن است عده‌ای از ابتدای شیوع بیماری در خانه خود را ایزوله کرده باشند. از سوی دیگر نیز ممکن است برخی بدون هیچ تغییر رفتاری در زندگی روزمره خود مدام به سطح شهرها آمده باشند. به همین دلیل باید عددی را به عنوان میانگین در نظر بگیریم. انتظار می‌رود در صورتیکه ۴۰ درصد ایزولاسیون مناسب داشته باشیم بتوانیم با سرعت بیشتری به فاز کنترل بیماری نزدیک شویم. البته این موضوع به معنای ریشه کن شدن ویروس نیست و فقط می‌توانیم شاهد سطح پایینی از آن باشیم؛ در صورتیکه ایزولاسیون به صورت چند هفته اتفاق افتد شاهد کاهش شیوع در کشور خواهیم بود که البته این موضوع کاملا به میانگین کشوری وابسته است.

هر فرد مبتلا به کرونا، می تواند ۳ تن دیگر را آلوده کند

وی با بیان اینکه هر فرد مبتلا به کروناویروس در شرایط فعلی می‌تواند حدودا سه نفر را آلوده کند گفت: البته این موضوع در شرایط مختلف تفاوت‌هایی دارد. به عنوان مثال کشتی معروفی که در سواحل چین پهلو گرفته بود و بیمارانی در آن مشاهده شده بودند، مشخص شد هر یک نفر می‌تواند ۱۸ نفر را آلوده کند؛ چرا که این افراد در محیطی بسته قرار داشتند. پس طبیعی است که این عدد در محیط‌هایی مانند زندان‌ها، خوابگاه‌ها و ... اندکی متفاوت باشد. نکته دیگر آن است که این عدد در فصل‌های مختلف، متفاوت است و انتظار می‌رود در فصل تابستان با گرم شدن هوا هر یک نفر بتواند حدودا ۱.۵ نفر را به ویروس آلوده کند.

نحوه بازگشایی ادارات و شرایط کاری کارمندان

وی همچنین در پاسخ به سوالی در خصوص روند بازگشایی ادارات و شرایط کاری کارمندان اظهار کرد: در این زمینه همچنان باید به فکر محدود کردن فعالیت‌ها بود. اولویت اول ما در حال حاضر فعال کردن زنجیره تولید کشور است که در آینده آسیبی به زندگی مردم وارد نشود؛ اما در مورد کارمندان دولت موضوع به شرایط فیزیکی محل کار، میزان کارمندان یک اداره، میزان مراجعه ارباب رجوع در طول روز و ... بستگی دارد. قطعا اوضاع در سازمان و نهادی که شرایط مناسبی داشته باشد با محلی که تمامی شرایط فراهم نیست تفاوت‌هایی دارند.

روند آموزش دانشجویان پزشکی و برگزاری آزمون های وزارت بهداشت

وی همچنین در خصوص روند آموزش دانشجوهای پزشکی و برگزاری آزمون‌های وزارت بهداشت گفت: در نظر داریم ظرف چند هفته آینده شرایط بهتری را برای دانشجویان فراهم کنیم و بیشتر به سمت آموزش مجازی و از راه دور فکر کنیم. با توجه به اینکه کشور در شرایط عادی قرار ندارد لازم است اندکی از استانداردهای خود کم کنیم. همچنین در نظر داریم امتحانات جامع را تا حد ممکن عقب بیندازیم، البته به شرط آنکه مشکلی برای ادامه تحصیل دانشجو وجود نداشته باشد.

حق دوست با بیان اینکه رفتار بیماری با تغییر متغیرها پس از ۱۰ الی ۱۵ روز مشخص می‌شود، گفت: با توجه به آغاز سفرها پیش از عید و تاثیراتی که این موضوع بر بیماری دارد، روند شناسایی دچار تغییراتی شده است، اما باید در نظر بگیریم همزمان با آغاز سفرها کار غربالگری افراد نیز آغاز شد که این موضوع سبب شد تا موردهای مبتلای بیشتری شناسایی شوند؛ به همین دلیل افزایش آمار در مبتلایان به معنای افزایش موارد بیماری نیست. بلکه به معنای شناسایی بیشتر و کنترل بهتر است.

روند فزاینده کرونا در سایر کشورها

وی با تاکید بر اینکه ویروس کرونا هیچ نقطه‌ای از جهان را ایمن نخواهد گذاشت، تصریح کرد: البته بروز و شیوع بیماری در برخی نقاط سریعتر و در برخی نقاط با تاخیر روبرو بوده است. این موضوع بستگی به آن دارد که ارتباط با کانون‌های آلودگی، تغییر آب و هوا و میزان شناسایی بیماری به چه صورت بوده است. بر اساس مطالعات صورت گرفته احتمال می‌دهیم روند فزاینده‌ای را در سایر کشورها نیز شاهد باشیم.

وی در ادامه در خصوص احتمال انتقال ویروس از حیوانات خانگی به انسان‌ها گفت: بطور کلی مخزن این ویروس خفاش و دو یا سه گونه دیگر حیوانات بوده‌اند اما پیش از انتقال ویروس به انسان‌ها نیز حیوانات دیگر چندان به این ویروس آلوده نمی‌شدند اما اکنون که میزبان اصلی ویروس انسان است؛ در صورتیکه حیوانی به کرونا ویروس مبتلا شود میزبان فرعی آن خواهد بود که در این صورت معنای آن این نیست که تمام گونه‌های حیوانی به ویروس مبتلا خواهند شد قطعا میزان آلوده شدن یک حیوان نسبت به انسان کمتر خواهد بود.

ماسک، نقشی در پیشگیری از ابتلا ندارد

حق دوست با اشاره به اینکه گاهی استفاده از وسایلی مانند ماسک و دستکش علاوه بر آنکه آثار پیشگیری کننده از بیماری داشته باشند می‌توانند برای ایمنی روان افراد مورد استفاده قرار گیرند، گفت: ماسک‌های موجود در بازار نقشی در آلوده نشدن ما ندارند؛ چرا که ممکن است در معرض آلودگی قرار گرفته و تماس دست‌ها با چشم، بینی و ... سبب آلودگی ما به بیماری کرونا شود اما استفاده از ماسک‌ها برای فردی که به بیماری مبتلا است می‌تواند به این شکل موثر باشد که جلوی انتقال بیماری او به سایرین را بگیرد.

وی همچنین با تشکر از رسانه‌ها در آگاهی رسانی در خصوص بیماری کووید ۱۹ گفت: گاهی برخی اطلاعات همچنان در دست مطالعه هستند که نباید در آن لحظه به گوش مردم برسند؛ چرا که به شکل قطعی اتفاق نظر روی آنها وجود ندارد و این موضوع سبب می‌شود افراد دو خبر متناقض را بشنوند که می‌تواند آنها را به اخبار بی اعتماد کند. من فکر می‌کنم رسانه‌ها، وزارت بهداشت و صدا و سیما اقدامات خوبی را برای ارسال پیام‌های بهداشتی به مردم انجام داده‌اند.

و اما فاصله گذاری فیزیکی...

وی در ادامه با تاکید بر اینکه بهتر است به جای استفاده از واژه فاصله گذاری اجتماعی از فاصله گذاری فیزیکی استفاده کنیم، افزود: در شرایط فعلی باید با کاهش تماس فیزیکی شاهد افزایش همدلی میان افراد باشیم. مردم باید توجه کنند که تاکید بر کاهش تماس فیزیکی حتی در منازل‌شان نیز اتفاق افتد و حداقل تماس را با اعضای خانواده خود داشته باشند.

حق دوست در پاسخ به سوالی مبنی بر وجود برخی اختلاف نظرها میان اظهارات مطرح شده از سوی برخی مقامات دولتی گفت: جامعه ایران جامعه بسیار فهیمی است و تلاش ما نیز باید در این راستا باشد که سهم مردم را بالا ببریم. اپیدمی بیماری کرونا یک آزمایش جدید برای کل سیستم‌های مدیریتی در جهان بود که هیچ کدام نمره قابل توجهی نگرفتند، پس باید بدانیم که با کنترل بیماری تازه ابعاد جدیدی از بررسی‌ها بر روی آن آغاز می‌شود. گاهی این بحران و اطلاعات اندک ما سبب شد برخی از صحبت‌ها تغییر کند که البته این اختلاف نظر در مورد بیماری در کشورهای مختلف متفاوت است، اما نهایتا این موضوع بسته به نوع کشور و میزان بیماری است. کرونا ویروس با آنفلوآنزای H۱N۱ تفاوت‌هایی دارد و این در حالیست که ما ابزار کنترل مناسب برای آن را نداریم. باید توجه کنیم کرونا ویروس بیماری یک روز یا دو روز نیست و باید بدانیم بیماری در سال‌های آینده روندی کاهشی را در پیش خواهد گرفت ولی کنترل آن بیش از دو یا سه ماه زمان خواهد برد.

وی افزود: بسیاری از بیماری‌ها وجود دارد که از بین رفته‌اند و در حالت اندمیک خود قرار گرفته‌اند. ما احتمال می‌دهیم زودتر از انتهای تابستان سال جاری به مرحله اندمیک بیماری نرسیم، اما رفتار بیماری در زمستان و پاییز آینده قابل پیش بینی نیست و باید بررسی‌های بیشتری روی آن انجام گیرد.

وی در خاتمه سخنان خود با بیان اینکه انجام تست تشخیص کرونا یکی از حلقه‌های کنترل بیماری است، گفت: اما در نظر بگیرید تست نمی‌تواند معجزه کند. انجام تست در صورتیکه فرد شرایط ایزولاسیون نداشته باشد چندان مفید نخواهد بود و نمی‌توانیم بگوییم با انجام تست تنها خیالمان راحت می‌شود. تست هم گران است و هم شرایط نمونه گیری در برخی افراد سخت است. درست است که میزان تست‌ها در کشور افزایش یافت اما باید در نظر بگیریم که ظرفیت‌مان محدود است و نمی‌توانیم ادعا کنیم با افزایش تست، توانایی کنترل بیماری را خواهیم داشت.