بر اساس قوانین سازمان تأمین اجتماعی بازنشستگی متأثر از دو مؤلفه سابقه و پرداخت حق بیمه و سن افراد است و هر فردی که بخواهد بازنشسته شود باید از این دو مورد برخوردار باشد.
بازنشستگی مردان و زنان مدلهای مختلفی دارد. بازنشستگی بدون شرط سنتی، بازنشستگی پیش از موعد، بازنشستگی با احراز حدود سنی، بازنشستگی در مشاغل سخت و زیان آور، بازنشستگی پیش از موعد زنان از جمله مواردی است که هر یک قانون و شرایط خاص خود را دارد که در ذیل به آنها اشاره میشود.
بازنشستگی با احراز حد سنی
بر اساس ماده ۷۶ قانون تأمین اجتماعی مردان با سن ۶۰ سال و زنان با سن ۵۵ سال میتوانند بازنشسته شوند البته این افراد باید حداقل ۱۰ سال سابقه پرداخت حق بیمه را داشته باشند که بر اساس سالهای پرداخت حق بیمه مستمری دریافت خواهند کرد این شرایط برای بیمه شدگانی است که دارای ۳۰ سال سابقه نیستند و اگر دارای سابقه کافی باشند حقوق کامل به آنها پرداخت خواهد شد.
بازنشستگی بدون شرط سنی
بر اساس تبصره ۳ ماده ۷۶ قانون تأمین اجتماعی، بیمه شدگان با سابقه بیمه ۳۵ سال پرداخت حق بیمه میتوانند مشمول بازنشستگی شوند بدون اینکه شرط سنتی نیاز باشد است.
بازنشستگی زنان
بر اساس تبصره ۴ ماده ۷۶ قانون تأمین اجتماعی، قانون با توجه به شرایط زنان و مسئولیتهایی که در خانه دارند برای آنها حمایتهایی در نظر گرفته که میتوانند پیش از موعد بازنشست شوند بر همین اساس زنان با ۴۲ سال سن و با دارا بودن ۲۰ سال سابقه کار، میتوانند بازنشسته شوند، البته این افراد مستمری که بهشان تعلق میگیرد ۲۰ روز در ماه خواهد بود.
بازنشستگی در مشاغل سخت و زیان آور
بند ب تبصره دو ماده ۷۶ قانون تأمین اجتماعی برخی از مشاغل را برای بازنشستگی استثنا کرده است بطوریکه بیمه شدگان شاغل در این شغلها میتوانند با ۲۰ سال سابقه اشتغال متوالی و یا ۲۵ سال متناوب بدون شرط سنی بازنشسته شوند و در این بازنشستگی حقوق کامل یک ماه را دریافت خواهند کرد.
مشاغلی مانند کار کردن در معدن، حفر قنوات و چاهها و فاضلابها و تونلهای زیرزمینی و کار در مخازن سربسته، تخلیه و حمل مواد مذاب از کورههای، مشاغل شن پاشی، پخت آسفالت دستی، قیرپاشی و مالچ پاشی، عملیات جوشکار ی در داخل مخازن، کار در امور سمپاشی باغات و اشجار و مزارع و ضدعفونی اماکن، کار با وسایل دارای ارتعاش درحدی که برای سلامتی کارگر زیان آور باشد، شاغلین در زندانها و ندامتگاهها که مستقیماً با زندانیان در ارتباط هستند، شاغلین در مراکز روان درمانی که مستقیماً با بیماران روانی در ارتباط هستند، خبرنگاری و… از جمله کارهای سخت و زیان آور محسوب میشوند.
البته بیمه شدگان فعال در مشاغل سخت برای بازنشستگی باید در کمیتههایی مورد بررسی قرار گیرند و در صورت تأیید شامل بازنشستگی با شرایط عنوان شده میشوند.