دانش ساخت و طراحی پرنده هدایتپذیر از دور (پَهپاد) که به آن هواپیمای بدون سرنشین نیز میگویند؛ امروزه به قدری گسترش یافته که به طور گسترده در زمینههای مخابرات، ناوبری جهانی، تحقیقات هواشناسی، جغرافیایی و جاسوسی به کار گرفته میشود.
در حال حاضر ۳۲ کشور در حال ساخت و گسترش ۲۵۰ مدل پهپادهای اکتشافی هستند.
ایده ساخت پهپاد در کشورمان به سالهای پیش از انقلاب بازمیگردد، اما ایده با وقوع انقلاب اسلامی به اجرا نزدیک و نزدیکتر شد، نیروهای مسلح در سالهای اول انقلاب قصد داشتند پهپاد شناسایی صدف را تولید کنند، اما به نتیجه نرسید تا این که خبر رسید جوانان انقلابی در جهاد دانشگاهی اصفهان کار را برای ساخت یک پهپاد شناسایی را آغاز کردند. کار ساخت پهپادهای بومی از تلاش و مهاجر آغاز و تا امروز نیز با انواع مختلف ادامه دارد.
پهپاد یسیر
این پهپاد در واقع نمونه مهندسی معکوس شده پهپاد اسکن ایگل ساخت شرکت بوئینگ آمریکاست که در تاریخ ۱۴ آذر ۹۱ سردار فدوی فرمانده نیروی دریایی سپاه اعلام کرد که یک فروند هواپیمای جاسوسی توسط پدافندهوایی سپاه به دام انداخته شد. از پهپاد یسیر در مهرماه سال ۹۲ در یگان پهپادی نیروی زمینی ارتش واقع در پرندک با حضور امیر سرتیپ پوردستان فرمانده سابق نیروی زمینی ارتش و سایر فرماندهان ارشد این نیرو رونمایی شد.
مشخصات فنی
این پهپاد در حدود یک متر طول، فاصله دو سر بال سه متر و وزن آن نیز در حدود ۲۰ کیلوگرم تخمین زده میشود. این هواپیما از ۷ تا ۱۰ ساعت ساعت امکان پرواز دارد. از دیگر ویژگیهای پهپاد یسیر میتوان به سقف پروازی ۱۵ هزار پا، مداومت پروازی هشتساعته و برد پروازی تا شعاع ۲۰۰ کیلومتر اشاره کرد که از طریق ارتباط با ایستگاههای کنترل زمینی متحرک کنترل میشود.
پهپاد کیان
نخستین نمونه از این پهپاد سال ۹۳ با حضور امیر سرتیپ فرزاد اسماعیلی فرمانده قرارگاه پدافند هوایی خاتم الانبیاء و سایر مسئولان ارتش رونمایی شد.
پهپاد کیان ۱ به عنوان هدف گمراه کننده برای پدافند دشمن و همچنین ارزیابی سامانههای راداری و انواع رادارهای مرسوم در دنیاست. سرعت این پهپاد در حدود ۴۸۰ کیلومتر بر ساعت تخمین زده میشود. البته به دلایل امنیتی سایر مشخصات این پهپاد اعلام نشده است.
کیان ۲؛ کاربردی و موثر
پهپاد کیان ۲ نیز در شهریورماه سال ۹۸ با حضور امیر سرتیپ صباحی فرد فرمانده نیروی پدافند هوایی ارتش، امیر سرتیپ علیرضا الهامی جانشین فرمانده این نیرو، حجت الاسلام روشندل رئیس سازمان عقیدتی سیاسی این نیرو و جمعی از مسئولان نیروی پدافند هوایی ارتش رونمایی شد.
مشخصات فنی این پهپاد نیز مانند نسخه اول خود اعلام نشده است. اما شناسایی، نقطه زنی و رهگیری ماموریتهای اصلی آن عنوان شده است. این پهپاد با توسعه توانمندی پهپادی ظرفیت پدافند هواپایه را در نیروی پدافند هوایی ارتقا میدهد. کیان میتواند به صورت نقطهزن در فاصله بیش از ۱۰۰۰ کیلومتر به پرواز درآید و هدفگیری کند.
پهپاد کیان ۲ بدون سرنشین قادر است با مداومت پروازی بسیار بالا، اهدافی بسیار دورتر از مرزهای کشور را مورد هدف قرار داده و پدافند را از خاک دشمن انجام دهد.
پهپاد کمان ۱۲
پهپاد کمان۱۲ ساخت نیروی هوایی ارتش جدیدترین پهپاد ساخت جمهوری اسلامی ایران است که سال گذشته در نمایشگاه دستاوردهای دفاعی نیروهای مسلح تحت عنوان «اقتدار۴۰» رونمایی شد.
مشخصات فنی
سرعت این پهپاد در حدود ۲۰۰ کیلومتر بر ساعت و مداومت پروازی ۱۰ ساعت اعلام شده است. البته قابلیت برخاست از باندهایی با حداقل طول ۴۰۰ متر، شعاع عملیاتی ۱۰۰۰ کیلومتر، قابلیت حمل محمولههایی با وزن ۱۰۰ کیلوگرم و حداکثر وزن آن هنگام برخاست ۴۵۰ کیلوگرمرا هم باید به ویژگیهای این پهپاد کاربردی اضافه کرد.
برد پروازی یک هزار کیلومتر، برد یک طرفه دو هزار کیلومتر، ضریب لیفت ۱/۸، محدودیت تحمل شتاب: ۲- تا ۵+، بیشترین وزن پهپاد در حدود نیم تُن، حداقل وزن پهپاد ۲۳۰ کیلوگرم همه قابلیتهایی هستند که این پهپاد را در رده جدیدترین و بروزترین پهپادهای جهان قرار میدهد.
پهپاد کمان۱۲ با برد هزار کیلومتر قابلیت انجام عملیات رزمی با موشکهای نقطه زن و همچنین جنگ الکترونیک و شناسایی را دارد. برد موشک اخگر که بر روی پهپاد نصب میشود، ۳۰ کیلومتر است. این پهپاد از طریق ایستگاههای زمینی هدایت میشود و به صورت خودکار هم توان عملیات دارد.
پهپاد حازم
این پهپاد همچون پهپاد کیان، جزو پهپادهایی است که در قرارگاه پدافند هوایی خاتم الانبیاء (ص) به عنوان هدف تمرینی برای این یگان ساخته شد. اما این عملکرد خوب حازم بود که نیروهای مسلح را بر آن داشت تا به فکر ساخت نمونههای دیگر این پهپاد بیفتند؛ در نتیجه حازم ۲ و ۳ نیز تولید شد، نیروهای مسلح کشورمان جهت استفاده از خواب و غفلت دشمن برای حمله به آنها نام حازم را برای این پرنده انتخاب کردند.
یکی دیگر از پرندههای بدون سرنشینی که ابتدا در نیروی پدافند هوایی در نقش پرنده هدف برای تمرینهای این نیرو ساخته شد حازم بود. برد خانواده پهپادی حازم ارتقا یافته به نحوی که حازم ۱ برای برد کوتاه، حازم ۲ برای برد متوسط و حازم ۳ که آخرین نمونه این پرنده بود برای برد بلند ساخته شده است، موضوعی که فرمانده وقت پدافند هوایی به آن اشاره کرد.
مشخصات فنی
پهپادهای حازم با عرض بال حدودی ۲ متر و ۲۵ سانتیمتر پس از ارتقا جهت انجام ماموریت ارزیابی سامانههای راداری و توپخانهای مورد استفاده قرار گرفت، اما بعدها ماموریتهای دیگری، چون شناسایی، محمول هوایی و عملیات روانی به این خانواده پهپادی سپرده شد.
پهپاد حازم استاد جنگ هوایی
اما در ماموریت جدید از پهپادهای حازم برای جنگ روانی علیه دشمن هم استفاده میشود، در سال ۹۳ بود که برای اولین بار توسط این پهپادها عملیات روانی و پخش تراکت از طریق هوا انجام و طی آن تعداد زیادی از تراکتها و متنهای متناسب با عملیات روانی بر روی مواضع دشمن فرضی پخش شد.
پهپاد مهاجم ۹۲
این پهپاد یکی از انواع پهپادهای ارتش است که محصول معاونت تحقیقات و جهاد خودکفائی نیروی هوایی ارتش است که زمان دقیق رونمایی آن مشخص نیست، اما سال ۹۴ در نمایشگاه دستاوردها و تجهیزات نیروی هوایی ارتش به مناسبت هفته دفاع مقدس در پایگاه شهید لشکری فرودگاه مهرآباد تهران در معرض دید عموم قرار گرفت.
مشخصات فنی
مهاجم ۹۲ یکی از پهپادهای سبک وزن در حدود ۸۰ کیلوگرم و برد پروازی ۵۰۰ کیلومتر قادر است تا ۶ ساعت و در شعاع ۱۰۰ کیلومتری به طور مداوم در آسمان گشت زنی کرده و عملیات شناسایی و رزمی خود را انجام دهد. حداکثر سرعت پروازی این پهپاد در سطح دریا، ۲۰۰ کیلومتر بر ساعت اعلام شده که این سرعت در کروز در سطح دریا به ۱۲۰ کیلومتر بر ساعت میرسد.
پهپاد فرپاد
پهپاد دست پرتاب فرپاد را میتوان از پهپادهای دست پرتاپ برتر جهانی نامید که ۱۱ مهرماه سال ۹۸ با حضور امیر سرتیپ کیومرث حیدری فرمانده نیروی زمینی ارتش، امیر سرتیپ محمدحسین دادرس جانشین فرمانده کل ارتش و سایر مسئولان نیروی زمینی ارتش رونمایی شد. این پهپاد ساخت مرکز تحقیقات و جهاد خودکفائی نیروی زمینی ارتش و نخستین پهپاد دست پرتاب ساخت نیروهای مسلح کشورمان است که به طور عملیاتی در اختیار نیروهای مسلح کشورمان قراردارد.
مشخصات فنی
این پهپاد با یک موتور الکتریکی با وزن ۴ کیلوگرم توان اجرای موفق عملیاتهای شناسایی و رزمی را تا فاصله ۲۰ کیلومتری دارد. با مقایسه این پهپاد با نمونههای مشابه خارجی خود مشاهده میکنیم که فرپاد ایرانی میتواند مسافت بیشتری را برای انجام عملیات طی کند.