هجوم سفته‌بازان به بازار ارز
با گذشت ۲۰ ماه از رکوردشکنی قیمت ارز در بازار غیررسمی و همزمان با تشکیل صف‌های فروش در بازار بورس، حالا شاخص بازار ارز با تکانه‌های جدی مواجه شده و روز گذشته بیش از ۳۰۰ تومان افزایش قیمت را تجربه کرد.
همزمان با تشکیل صف‌های فروش سهام در بازار بورس، این‌بار صف‌های خرید ارز مقابل صرافی‌ها شکل گرفت و به نظر می‌رسد فرصت بزرگی برای «سفته بازان» و «افزایشی»های عمده بازار برای به هم ریختگی جدید نرخ ارز ایجاد شده باشد.
این در حالی است که قیمت ارز بر تابلوی صرافی‌های وابسته به بانک مرکزی که به‌طور کلی نقش «بازارسازی» برای سیاست‌گذار پولی را بازی می‌کنند؛ بدون تغییر نسبت به روز دوشنبه بود. گرچه قیمت‌گذاری این صرافی‌ها در روز دوشنبه، تا حد زیادی موجب افزایش قیمت در بازار آزاد شد، اما با ثبات قیمت صرافی‌هایی که به نوعی بازیگر اصلی بازار ارز هستند؛ چرا باز هم افزایش نرخ ارز کلید خورده است؟
نظر وزیر کشور درباره بورس
در هفته‌های گذشته، درست در شرایطی که بازار ارز و خیابان فردوسی کم‌فروغ‌ترین روز‌های خود را سپری می‌کرد، در تالار شیشه‌ای بورس تهران حجم عظیمی از سرمایه‌های خانگی و کلان در حال رکوردشکنی بوده‌اند و شاید در طول تاریخ کسی به یاد نداشته باشد اینقدر سرنوشت دو بازار بورس و ارز به هم گره خورده باشد و شاید هیچ معامله‌گری در فردوسی فکرش را نمی‌کرد که بازار سرمایه چنین حجمی از نقدینگی را به سمت خود بکشد.
با این حال افزایش نرخ ارز یک روز پس از آن اتفاق می‌افتد که عبدالرضا رحمانی فضلی، وزیر کشور «از تلاش برخی رسانه‌ها و گروه‌ها در خارج از کشور برای برخورد منفی به منظور تضعیف بازار سرمایه» خبر داده است. به گفته وزیر کشور، این گروه «با پخش اطلاعات، سیگنال‌ها و داده‌هایی تلاش دارند این بازار را بی‌ثبات نشان دهند.» شاخص‌های عمده بازار سرمایه برخلاف روند یک ماه گذشته خود، با ریزش مواجه شده و به نظر می‌رسد که با ورود شاخص کل بورس به عدد ۱ میلیون واحد، روند اصلاح شاخص و برگشت از برخی قیمت‌ها برای سهام آغاز شده است. دولت در سال جاری یکی از بزرگ‌ترین هولدینگ‌های اقتصادی کشور را وارد بورس کرد و با عرضه سهام «شستا» و البته آزادسازی سهام عدالت و ایجاد ساز و کاری برای خرید و فروش سبد سهام شرکت‌های این حوزه، شرایط را برای ورود نقدینگی به بازار سرمایه تسهیل کرده است. اما رحمانی فضلی، وزیر کشور گفته است «افرادی که با سرمایه خرد وارد بازار بورس شده‌اند به سبب اینکه از آموزش کافی برخوردار نیستند، در معرض ریسک بالایی قرار دارند.»
تنیدگی بورس و ارز
روز گذشته همزمان با افت ۲۶ هزار واحد شاخص کل بورس و تشکیل صف فروش، رشد خزنده قیمت ارز در صرافی‌های رسمی بانک‌ها باعث شد تا دست فعالان بازار آزاد برای گران‌کردن انواع ارز باز شود تا جایی که قیمت دلار روز گذشته پس از ۲۰ ماه به کانال ۱۷ هزار تومانی وارد شد و البته سایر بازار‌های موازی بورس نیز در مسیر رقابت برای گرانی افتادند.
نرخ دلار که آغاز هفته آرامی را پشت سر گذاشته بود، با رفتار عجیب صرافی‌های وابسته به بانک مرکزی مبنی بر افزایش نرخ‌ها مواجه شد و دست سفته‌بازان را برای رشد قیمت آنچه «دلار فردایی» خوانده می‌شود باز کرد. درباره ریشه اصلی این افزایش قیمت جزیی در بازار نیز عده‌ای معتقدند تلاش نوسان‌گیران جهت سود‌های جزیی عامل اصلی این افزایش نسبی بود، اما عده‌ای دیگر خیلی با این نظر موافق نبودند و افزایش نسبی بهای ارز در قیمت‌های همسایه را دلیلی بر این نوسان عنوان کردند. فعالان بازار می‌گویند هدف سیاست‌گذار پولی از بالا بردن نرخ ارز در صرافی‌های وابسته، نزدیک کردن دو نرخ بازار آزاد با بازار رسمی و کاهش نوسان قیمتی بوده است. اما سفته‌بازان و واسطه‌ها با تشکیل صف خرید مقابل صرافی‌های رسمی، موجب رشد قیمت دلار در دو روز گذشته شدند. از طرف دیگر، افزایش قیمت حواله درهم که سهم بالایی در تعیین قیمت دلار در بازار داخلی دارد؛ شرایطی را به وجود آورده که تقاضا برای دلار را بالاتر ببرد. با این حال به نظر می‌رسد اقدام سیاست‌گذار پولی برای بالا بردن نرخ ارز پایه فروش در بازار آزاد، موجب پمپاژ هیجانات به بازار‌های موازی شده است. تاکنون تلاش بانک مرکزی، «هدایت جریان نقدینگی به سمت بازار سرمایه بوده» و در مقابل سفته‌بازی بازار ارز سکوت اختیار شده است. اما افزایش نرخ ارز؛ حتی در سطح تکانه‌های کوچک کنونی ممکن است بار دیگر هجوم نقدینگی را به بازار به دنبال داشته باشد. بحران کمبود کالا در بعضی بازار‌ها همچون بازار‌های کامپیوتری و لوازم جانبی یا تجهیزات پزشکی در روز‌ها و ماه‌های آینده موجب ذخیره شدن حجم عظیمی از نیاز بازار به ارز خواهد شد که در هفته‌های پیش رو، تقاضا در بازار را افزایش دهد. در این شرایط است که فشار روانی و هیجانات، اصلی‌ترین استراتژی سفته‌بازان در بازار است.
سفته‌بازی سکه
در بازاری که به دلیل هیجان خرید دلار، تقاضا بالا می‌رود و طرف عرضه، امکان یا توان پاسخ به این تقاضای موجود را برای ارز ندارد؛ راهی برای مصرف‌کننده نمی‌ماند که به سراغ خرید سکه برود. با وجودی که قیمت انس جهانی طلا افزایش چندانی پیدا نکرده است، اما میزان رشد تقاضا در بازار طلا و سکه باعث شده تا نرخ‌ها در این بازار نیز دستخوش تغییرات بالای قیمت قرار گیرند. سکه که ارزش واقعی آن کمتر از نرخی است که امروز در بازار این کالا داد و ستد می‌شود با حباب قیمت ۴۰۰ هزار تومانی روبرو است، اما طرف تقاضا، خریدار چنین کالایی هستند. افزایش حباب سکه در نهایت به افزایش تقاضای سفته‌بازانه در این بازار نیز منجر شده است. بیش از یک هفته است که قیمت گواهی سکه یک‌روزه در بورس کالا ۵۰۰ تا ۷۰۰ هزار تومان بیشتر از بازار است و به اعتقاد برخی فعالان بازار، محرکی برای قیمت سکه فیزیکی شده است چرا که انتظار افزایش بیشتر قیمت در آینده و اقدامات معامله‌گران منجر به این تفاوت معنی‌دار شده است. فرآیند کار به این صورت است که شما سکه فیزیکی را به یکی از چهار بانک رفاه، صادرات، سامان و ملت تحویل می‌دهید و پس از کارشناسی و تحویل سکه گواهی سکه را دریافت می‌کنید که هر گواهی سکه معادل ۱۰ سهم است و به کارگزار بورس تحویل داده و به قیمت بالاتر می‌فروشید.
با فروش ۱۰ سکه روزانه ۵ تا ۷ میلیون به جیب زده‌اید و با خرید دوباره سکه از بازار این سیکل قابل تکرار است. نوعی سفته‌بازی جدید در بازار طلا و سکه که نمونه آن به شکلی دیگر در سال‌های ابتدایی دهه ۹۰ خورشیدی رخ داد و موجب هجوم بیشتر نقدینگی به بازار‌های غیررسمی شد. طبق بند د ماده ۱۱ قانون پولی و بانکی، بانک مرکزی وظیفه تنظیم مقررات و نظارت بر معاملات طلا را به عهده دارد و تنها تولید‌کننده انحصاری سکه طلاست. این بانک تاکنون مجوزی برای فروش سکه در بورس کالا صادر نکرده و این روش فروش سکه با مجوز شورای عالی بورس انجام می‌شود. اما اگر این روند دلالی بدون هیچ ارزش افزوده‌ای که برهم زننده بازار است ادامه یابد، بعید نیست سکه یک‌روزه بورس کالا به سرنوشت سکه آتی دچار شود.
