احتمال وقوع سونامی به ارتفاع ۴ متر در دریای خزر!

دکتر مهدی زارع استاد پژوهشگاه بین المللی زلزله شناسی و مهندسی زلزله ایران اظهار کرد: مهم‌ترین زمین لرزه های مازندران بیشتر تحت تاثیر گسل البرز شمالی و گسل مازندران در بخش های مرکزی و شمال البرز مرکزی و همچنین گسل بهشهر و قطعه شرقی گسل البرز شمالی در بخش های شرقی البرز مرکزی گزارش شده است.

وی تصریح کرد: گسل گرگان نیز درادامه شرقی گسل بهشهرقراردارد که در سال ۱۵۲۰ دوره صفویان با توجه به خسارات وارده یک زلزله ۶.۵ رخ داده است.

استاد پژوهشگاه بین المللی زلزله شناسی و مهندسی زلزله ایران خاطرنشان کرد: مناطق مرکزی وتلاقی گسل های بهشهر ومازندران درجنوب ساری، بابل و منطقه مرکزی البرز مرکزی از جمله مهم‌ترین مناطق با پتانسیل خطر بالای رخداد یک زمین لرزه بزرگ در مازندران می توان نام برد.

زارع گفت: مهم‌ترین گسل های لرزه‌زا در منطقه البرز مرکزی، شامل گسل‌های شمال البرز، خزر (مازندران)، لاریجان، لار، مشا، کندوان و گسل بلده است.

وی با اشاره به زلزله‌های مهم مرتبط با جنبایی گسل بهشهر اظهار کرد: زلزله ۲۲ فروردین ۱۳۱۴ کسوت ساری به بزرگی ۶.۳ همچنین (۱۱ آوریل ۱۹۳۵) گسل خزر(مازندران) از حدود ۱۲ کیلومتری جنوب شهر نورو درمرز بین کوه و دشت مازندران موجب تغییر شکل و کج شدن آبرفت‌های جوان شده است.

استاد پژوهشگاه بین المللی زلزله شناسی و مهندسی زلزله ایران ادامه داد: در کیلومتر ۲۳ جاده رویان بلده مقطع گسل شمال البرز که از روستای وازک عبور می‌کند با ایجاد یک زون خورد شده به پهنای یک کیلومترمتر مشهور است که این گسل زلزله ۸ خرداد ۱۳۸۳ فیروزآباد کجور با بزرگای ۶.۵ را موجب شد (که با ۲۷ کشته همراه بود و در منطقه های های بلده و کجور به شدت احساس شد).

زارع یادآورشد: از زلزله های مهم بخش شرقی این گسل همان زمین لرزه ۱۱ تیر ۱۳۳۶ (۲ ژوئیه ۱۹۵۷) سنگچال، جنوب آمل بود که حدود ۱۲۰۰ نفر کشته بر جای گذاشته است.

وی افزود: بزرگای زلزله سنگچال -در مقیاس امواج سطحی Ms- از ۶.۸ تا ۷.۵ گزارش شد، بنابراین گسل شمال البرز گسل مهمی که پتانسیل لرزه زایی مهمی نیز داراست.

استاد پژوهشگاه بین المللی زلزله شناسی و مهندسی زلزله ایران بیان کرد: این گسل در سال های اخیر در ۲۱ شهریور ۱۳۹۶ سه زمین لرزه کوچک را در جنوب غرب موجب شد که این زلزله ها همگی کوچک و در حوالی کلاردشت رخ داده است.

زارع با اشاره به اینکه هر رخ داد زلزله شدید (با بزرگای بیش از ۶) دراین منطقه با وقوع زمین لغزش های مهم می تواند همراه باشد، افزود: این زمین لغزش‌ها به عنوان خطرثانویه در منطقه کوهستانی البرز مرکزی و غربی در اثر رخ داد زلزله می تواند موجب خسارت و تلفات به ویژه در جاده های مهم نظیر جاده چالوس و روستاها و شهر های واقع در منطقه کوهستانی مانند کلاردشت شود.

وی با اشاره به اینکه ممکن است زمین لرزه تاریخی در این منطقه، زمانی که ثبت دستگاهی وجود نداشته بود، رخ داده باشد، بیان کرد: وجود دریاچه ولشت در نزدیکی کلاردشت نمایانگر سدی زمین لغزشی است که به احتمال زیاد به رخداد یک زمین لرزه مهم قبلی در همین منطقه این سه زمین لرزه کوچک، مربوط بوده است.

استاد پژوهشگاه بین المللی زلزله شناسی و مهندسی زلزله ایران اشاره کرد: در قطعه گسله البرز شمالی که حدفاصل بین ناحیه چلاو و ناحیه کجور، یک نبود لرزه ای مهم وجود دارد (قطعه ای از گسل فعال و لرزه زا که از زمان مشخصی در هزاره های گذشته، تا کنون زلزله شدیدی در آن رخ نداده و هر آن ممکن است رخ دهد)، و انتظار می رود که یک زلزله در حد بزرگای ۷ ریشتر در این منطقه لرزش شدید و خسارات جدی ایجاد کند.

زارع با بیان اینکه زلزله ۱۳۳۶ سنگچال منطقه کوهستانی بند پی را با حدود ۱۲۰ روستا به کلی ویران کرد، افزود: سنگین‌ترین ویرانی‌هایی که در اثر زمین لرزه به بار آمد بین ناندل، سنگ چال، چلیاسر، نسل، اندوار و پردمه بود، در حالیکه سنگ ریزش ها و زمین لغزه ها به ویژه در برون، ورزنه، شنگلده، نل و دینان برمیزان ویرانی ها افزودند.

وی با اشاره به اینکه درمسیرهای علیای سجارود و شیر قلعه، سد زمین لغزشی ایجاد و گذرگاه ها بسته شد، یادآورشد: سنگ ریزش بزرگی رودخانه هراز را در نزدیکی علی آباد مسدود کرد به نحوی که سدی به بلندی ۲۰ متر و با مخزنی به طول حدود یک کیلومتر پدید آمد همچنین در بخش های جنوبی تهران و تا فیروزکوه چند خانه آسیب دیدند.

استاد پژوهشگاه بین‌المللی زلزله شناسی و مهندسی زلزله ایران گفت: در شمال، پهنه مهلرزه‌ای به خانه هایی در آمل، بابل، قائمشهر و ساری به چند خانه آسیب رسید، زمین‌لرزه از خراسان و شاهرود تا هشتپر در آذربایجان و در سوی جنوب تا کاشان حس شد.

زارع اظهار کرد: زمین لغزش های بزرگ به عنوان ساختارهایی که با عوامل زمین ساختی مرتبط بوده و زمین لرزه به عنوان محرک آنها عمل کرده می توانند به عنوان شاخص برای شناخت زمین لرزه های بزرگ رخ داده در زمان پیشا تاریخی و برآورد توان لرزه زائی گسل مورد استفاده قرار گرفته شود.

وی با اشاره به اینکه دریای مازندران در چهار دهه گذشته به دلایل مختلف از نظر سوانحی که در نزدیکی آن اتفاق افتاده مورد توجه مردم قرار گرفته است، گفت: در اواخر دهه ۶۰ و در طول دهه ۷۰ یکی از مسائل مهمی که مطرح شده مسیر پیشروی آب دریا و همچنین آب دریای مازندران، پلاژها و سواحلی که در ساحل ساخته شده بود را تخریب کرد.

استاد پژوهشگاه بین المللی زلزله شناسی و مهندسی زلزله ایران، افزود: دلایل طبیعی زمین‌شناختی و افزایش ورودی آب از طریق کشورهای شمالی به دریای مازندران از دلایل بالا آمدن آب مطرح است.

زارع با اشاره به اینکه مخاطرات دریای خزر، به صورت نوسانات طبیعی موجب پیشروی و پسروی آب می شود، اظهار کرد: البته دلایل ساختاری کف دریا، مداخلات انسانی و نوسانات طبیعی آب همچنان در برآورد پیشروی آب دریا اهمیت بالایی دارد.

وی با بیان اینکه مطالعه‌ای طی سال‌های ۱۳۸۵ تا ۱۳۹۰ در خصوص پتانسیل وقوع سونامی در دریای مازندران انجام شده است، گفت: دریای کاسپین بزرگترین آبگیر بسته زمین است و با توجه به حجم آب آن وعمق زیادی که دارد با دریاهای اقیانوسی مانند دریای سیاه، دریای بالتیک و دریای زرد قابل مقایسه است، همچنین در کف دریای مازندران هفت گسل لرزه زا شناسایی شده است.

استاد پژوهشگاه بین المللی زلزله شناسی و مهندسی زلزله ایران ادامه داد: بر اساس گسل‌هایی که در امتداد و نزدیکی ساحل قرار دارند و انجام مدل سازی در نتیجه آن مطالعه نشان داد، امکان پدیده سونامی وجود دارد اما اندازه آن خیلی بزرگ نخواهد بود و حداکثر ارتفاع آب به ۳ الی ۴ متر خواهد رسید.

زراع اضافه کرد: بندر ترکمن باشی که اکنون در جمهوری ترکمنستان و در ساحل شرقی دریای مازندران قرار دارد در سال ۱۸۸۶ گزارشی از سونامی که در پی زلزله ای با بزرگای ۷ ریشتر ایجاد شد، نتیجه آن تخریب تاسیسات بندری و قایق ها و کشتی ها بود.