سیاست خارجی ایران را تغییر نمی يابد

آفتاب‌‌نیوز : برنارد ورتزمن،‌ مشاور سردبیر شورای روابط خارجی سنای آمریکا با سجادپور گفتگویی در رابطه با ریاست جمهوری ایران انجام داده است:
- آیا شما از انتخاب محمود احمدی نژاد شوکه شدید؟
تصور من این است که همه از نتیجه دور نخست انتخابات در روز 17 ژوئن شوکه شدند زیرا تنها چند روز قبل از انتخابات رتبه احمدی نژاد در نظرسنجی ها تک رقمی بود. ولی در دور دوم حضور او کمتر از قبل شوکه کننده بود. در واقع او در مبارزات خود بسیار جالب عمل کرد و این باور را ایجاد کرد که می تواند شرایط اقتصادی را بهبود داده و اوضاع هشت سال گذشته را تغییر دهد.
- نظر شما در مورد اولین کنفرانس خبری احمدی نژاد چگونه بود؟
در آن کنفرانس خبری درباره مظاهر سیاست خارجی، مسأله هسته ای، حقوق بشر و اصلاحات فرهنگی – اجتماعی صحبت کردند و اینکه آیا او برخی اصلاحات سال های اخیر را تغییر خواهد داد. از سوی دیگر من تصور می کنم که او مسیر خاصی را در پیش گرفته است زیرا قصد دارد به غنی سازی اورانیوم ادامه دهد و ایران را تبدیل به الگوی جامعه اسلامی در تمام دنیا کند. در عین حال سعی دارد برخی از منتقدان خود را با بیان اینکه خواستار جمهوری مدرن و نه رادیکال یا بنیادگراست، راضی کند.
- در واشنگتن او را محافظه کاری سنتی می دانند اما در ایران نوعی اصلاح طلب اجتماعی شناخته شده است. چنین مطلبی درست است؟
کروبی پس از اعلام نتایج به آن اعتراض کرد زیرا در طول جمعه آرای او گاهی بالاتر و گاهی پایین تر از هاشمی بود ولی ساعت 5 صبح روز شنبه ناگهان تغییری شدید به نفع احمدی نژاد روی داد. من شخصا درباره ادعاهای کروبی نظری ندارم. تنها می توانم احمدی نژاد را به یکی از سیاستمداران عوام پسند آمریکای جنوبی مانند لولا در برزیل یا هوگو چاوز در ونزوئلا تشبیه کنم که حضور اقتصادی در عرصه انتخابات داشتند. اینطور به نظر می آید که او در عرضه خود به مردم بسیار موفق عمل کرده و خود را فردی با شیوه ساده در زندگی پیشینه نشان داده است . من فکر می کنم مردم جذب چنین موضوعی شده اند.
- او چه نوع روابطی با آیت الله خامنه ای خواهد داشت؟
انتظار می رود که او رئیس جمهوری مستقلی نباشد و از بسیاری جهات روابط با رهبر را تقویت کند. من معتقدم که آنها روابطی محترمانه خواهند داشت و نفوذ رهبر بسیار خواهد بود زیرا دیدگاه های مشابهی در مورد جمهوری اسلامی از نظر سیاسی،‌ اجتماعی و حتی اقتصادی دارند.
- نظر احمدی نژاد در مورد روابط خارجی با اتحادیه اروپا و آمریکا چگونه خواهد بود به ویژه اکنون که مذاکرات هسته ای در جریان است.
ما باید منتظر بمانیم تا ببینیم او چه کسی را به عنوان وزیر امور خارجه انتخاب می کند زیرا خود نشانگر خیلی از مسائل خواهد بود. اما باید توجه داشت که تغییر عظیمی در سیاست خارجی روی نخواهد داد و کم و بیش مانند گذشته خواهد ماند. با این حال انتخاب احمدی نژاد مؤید این مطلب است که هیچ پیشرفتی در روابط ایران – آمریکا را شاهد نخواهیم بود زیرا رهبر ایران علاقه چندانی به این کار ندارد و رئیس جمهوری جدید آشکارا اعلام کرده که روابط با آمریکا از اولویت های سیاست خارجی ایران نخواهد بود.
- آیا می توان انتظار داشت که حمایت ایران از گروه های افراطی در عراق و سایر کشورهای خاورمیانه افزایش پیدا کند؟
به نظر من بودجه برنامه های رفاهی اجتماعی و مذهبی در عراق افزایش خواهد یافت و صرف ساخت مساجد و موسسات مذهبی خواهد شد ولی تغییر بزرگی در آینده سیاست خارجی ایران در برابر مسأله اسرائیل – فلسطین و عراق نمی بینم.
- آیا شما معتقدید هاشمی قصد داشت روابط با آمریکا را بهتر کند و یا این تنها تصور امیدوارانه آمریکا بود؟
مشاوران هاشمی اعلام کردند که این کار از اولویت های کاری او خواهد بود زیرا ایران دیگر ایران 26 سال پیش نیست و اینکه باید به دشمنی با آمریکا خاتمه داد. تصور من این است که هاشمی یکی از افرادی است که در ایران سخنش اعتبار بالایی دارد بنابراین در صورت تمایل آمریکا او می توانست در ایجاد روابط مؤثر باشد.
ولی همانطور که گفتم در مورد احمدی نژاد چنین قضیه ای صادق نیست، او تجربه چندانی در حوزه سیاست خارجی ندارد و گویا رهبر قصد دارد در این گونه موارد تصمیم گیری کند. در حال حاضر هم که مشخص است ایران بیشتر به سمت چین و هند تمایل دارد تا آمریکا.
- به عبارت دیگر ایران لزومی نمی بیند که صادرات نفت خود را به سوی غرب انجام دهد و شرق آسیا برای آن کفایت می کند.
دقیقا همینطور است. چنانکه از سخنان احمدی نژاد استنباط می شود، ایران هیچ وابستگی به آمریکا ندارد و در طول 26 سال گذشته بدون رابطه با آمریکا روزگار گذرانده اند پس اکنون هم با وجود تقاضا بالای انرژی از سوی چین و هند،‌ایران می تواند آسیا را شریک تجاری خود کرده و از کشورهای غربی صرف نظر کند.
- شما در تهران زندگی می کنید به نظر شما احمدی نژاد چگونه شهرداری بود؟
او در میان قشر کم درآمد جامعه بسیار محبوب بود زیرا یارانه های زیادی به آنها می داد، وام ها را می بخشید، و به زوج های تازه ازدواج کرده وام می داد. اقشار پایین جامعه احساس می کنند که او یکی از خود آنها به دنبال منافع آنهاست. ولی در طبقات متوسط و بالای شهر، سیاست های اجتماعی او مقبول نبود و این باور وجود داشت که او ایدئولوژی مذهبی و بسته ای دارد و اینکه مراکز فرهنگی را به مراکز مذهبی تبدیل کرده است. از این رو این افراد نگران بودند که او در صورت انتخاب، اقدامات خود را در مقیاس وسیع تر انجام خواهد داد.
- پس به این ترتیب آینده مبهمی برای ایرانی های متمایل به فرهنگ غربی وجود دارد. آیا جوانان در دانشگاه ها از نتیجه حاصل مایوس شده اند؟
احساسات مختلفی میان مردم وجود دارد. در یک سو برخی کاملا نگران تغییر وضعیت اجتماعی دوران خاتمی هستند و شایعه های زیادی وجود دارد. از سوی دیگر بسیاری معتقدند که باید به او فرصت داد تا قدرت را در دست گیرد. آنها تصور می کنند که به چهره تازه ای نیاز دارند. در میان جوانان نخستین خواسته بهبود اوضاع اقتصادی است، از این رو حتی کسانی که شدیدا با دیدگاه های اجتماعی احمدی نژاد مخالفت داشتند، اکنون امیدوارند که او بتواند شرایط اقتصادی زندگی آنها را بهتر کند.
- در حال حاضر وضعیت اقتصادی ایران چگونه است؟
اگر از خارج به ایران نگاه کنید اقتصاد ایران مسیر جالبی را طی می کند،‌ تولید ناخالص داخلی شدیدا در پنج سال گذشته افزایش داشته و قیمت های نفت بسیار بالا رفته است. در نتیجه درآمد نفتی نسبت به دهه 90 سه برابر شده است. اما وقتی وارد ایران می شوید، مصداق های عینی آن را نخواهید دید زیرا مردم دائما از اینکه صبح تا شب کار می کنند و در نهایت به سختی مخارج شان تامین می شود، شکایت دارند.
اقتصاد ایران دو مشکل عمده دارد: ‌نرخ تورم و بیکاری بالا. هردوی این موارد حدود 20 درصد است که مستقیما از رشد جمعیت ناشی می شود. در اوایل انقلاب آیت الله خمینی اظهار داشت که مردم برای داشتن جامعه اسلامی نیرومند، باید تولید نسل کنند. اکنون همان بچه های انقلاب نیاز به تغذیه، آموزش و کار دارند. بنابر آمار دولتی،‌ ایران تنها قادر به تامین نیمی از فرصت های شغلی مورد نیاز در سال است تا نیروی کار فزاینده را مشغول سازد.
ـ یکی از اقدامات اخیر آمریکا در طول مذاکرات هسته ای ، حمایت از عضویت ایران در سازمان تجارت جهانی بود. آیا رئیس جمهوری جدید به این مسأله اهمیت می دهد؟
من دقیقا نمی دانم که تا به حال نظری در این مورد داده باشد ولی عموما او مردی است که دید داخلی دارد و نگاه بین المللی گسترده ای نخواهد داشت. از این رو فکر می کنم مسائلی مانند عضویت در سازمان تجارت جهانی از اولویت های او نباشد زیرا وی قصد دارد به دنبال راهی داخلی برای حل مشکل اقتصادی مردم در دستور کار عامه پسند خود باشد.
ـ آیا هیچ صحبتی در مورد فردی که برای سمت وزیر امور خارجه در نظر گرفته خواهد شد، نشده است؟
شایعات اندکی در این مورد وجود دارند ولی تنها در حد گمانه زنی هستند . باید منتظر ماند و دید آیا چهره های جدیدی در وزارت امور خارجه دیده خواهند شد که هم عقیده باشد و یا اینکه اشخاص با سابقه تری از سوی رهبر تعیین خواهند شد.
ـ تصور من این است که بیشتر مردم از کم سال بودن رئیس جمهوری جدید متعجب باشند زیرا در جامعه ایران سران حکومتی عموما سنین بالایی دارند. او در زمان انقلاب هم بسیار جوان بود. آیا این موضوع چیزی را نشان می دهد؟
چنین محافظه کارانی که در زمان انقلاب در دوران نوجوانی خود بودند، بسیار هستند. آنها شدیدا به انقلاب و آیت الله خمینی وابسته بودند، شجاعانه در جنگ ایران و عراق جنگیدند و سپس وارد سپاه شدند. بسیاری از آنها در طول این سالیان وارد جریان اصلاح طلبی شدند.
در حال حاضر احمدی نژاد از مسیر زمان انقلاب در مورد مسائل اقتصادی و مذهبی دور شده است. او و همراهانش معتقدند نابرابری های اقتصادی که انتظار می رفت، با وقوع انقلاب برطرف شود، پس از آن بیشتر شده اند و باید آنها را برطرف کرد. در واقع بسیاری از اهداف انقلاب سال 57 در طول این سال ها منحرف شده اند و از این رو آنها قصد کردند که راه درست را در پیش گیرند.