سایه رکود بر معادن اردبیل/ توپ تقصیر در زمین کیست؟
تا چند سال پیش تنها اخبار مرتبط با معادن استان اردبیل مربوط به معادن غیرفلزی و سنگ‌های ساختمانی و شن و ماسه بود، درحالی‌که ثروتی عظیم و معادن غنی فلزی در این استان جا خوش کرده است و البته به تدبیر هیچ مدیری خطور نمی‌کرد که مطالعات این معادن را در دستور کار قرار دهد.
تا اینکه از حدود نیم دهه قبل آغاز مطالعات پهنه‌های معدنی فلزی به پُزی برای مدیران تبدیل شد و هر استاندار و وزیری به اردبیل پا گذاشت از مطالعات این پهنه‌ها داد سخن داد و اینکه اردبیل غنی از مس، طلا و مولیبدن است و چه‌ها که نمی‌توان با این معادن کرد.
اما آخرین بررسی‌ها از وضعیت مطالعات در معادن استان گویای گره کوری در یکی از پهنه‌های معدنی استان است. پهنه «قزل‌اوزن» در جنوب استان اردبیل که توسط سازمان توسعه و نوسازی معادن و صنایع معدنی «ایمیدرو» مطالعه می‌شود نه‌تنها نظر مسئولان استانی را جلب نکرده بلکه سرمایه‌گذار طرح نیز رضایت چندانی از مطالعات ندارد.
نقد خانه معدن اردبیل به فعالیت سرمایه گذار
داستان ایمیدرو مختص به پهنه قزل اوزن نیست. از چندین سال قبل ردپای فعالیت این شرکت در چند پرونده مطالعاتی معادن اردبیل دیده می‌شود.
اما به تعبیر رئیس سازمان نظام‌مهندسی معدن استان اردبیل، فعالیت ایمیدرو در پهنه قزل‌اوزن مقبول نبوده و به میزانی که انتظار می‌رفت، سرمایه‌گذاری صورت نگرفته است.
فریبرز شجاع در تشریح آخرین مطالعات پهنه‌های معدنی استان گفت: ما چهار پهنه در حال مطالعه داریم که دو مورد در مشگین شهر به وسعت ۳۹ هزار مترمربع و عمق ۶۰۰ متر مطالعه شده است. این معادن حاوی مس، مولیبدن و طلا هستند و تا پایان سال گواهی اکتشاف آن‌ها برای دو شرکت سرمایه‌گذاری صادر می‌شود.
وی با اشاره به مطالعه پهنه باغرو افزود: در این پهنه حفاری آغازشده و عناصر فلزی مانند مس احصا شده است.
به گفته رئیس سازمان نظام‌مهندسی معدن استان پهنه قزل‌اوزن هم توسط شرکت ایمیدرو مطالعه می‌شود و این شرکت در ۵ نقطه از استان مطالعاتی را در دست دارد.
شجاع تأکید کرد: از سال ۹۲ پروانه اکتشاف برای این شرکت صادرشده است و متأسفانه بخشی از اعتبار اختصاصی را صرف پهنه قزل اوزن نمی‌کنند به همین دلیل می‌خواهیم مجوز باطل‌شده و بخش خصوصی پای‌کار باشد.
رئیس سازمان صمت استان اردبیل نیز موافق نظام‌مهندسی معدن بوده و می‌گوید: مطالعات پهنه قزل‌اوزن پیشرفت چندانی ندارد و برای ما رضایت‌بخش نیست.
رامین صادقی با تأکید به اینکه در سایر پهنه‌ها مطالعات پیشرفت خوبی دارد، اضافه کرد: متأسفانه در پهنه قزل‌اوزن پیشرفت آن‌چنانی مشاهده نمی‌شود به همین دلیل خواستار آزادسازی و واگذاری به بخش خصوصی هستیم.
هیچ سرمایه گذاری حق قفل کردن معادن یک استان را ندارد
طرح مشکلات معدنی استان با نماینده مردم اردبیل، نیر، نمین و سرعین در مجلس شورای اسلامی موجب شد تا علی نیکزاد هم خواستار ابطال مجوز ایمیدرو شود.
وی در پاسخ به اظهاراتی در خصوص صدور مجوز فعالیت این شرکت در زمان استانداری وی گفت: بنده هیچ مجوزی نداده‌ام و چنین چیزی را به یاد ندارم.
نیکزاد تأکید کرد: اینکه شرکتی بیاید مطالعه معادن یک استان را به دست بگیرد و معادن را قفل کند، قابل‌قبول نیست.
به گفته نماینده مردم اردبیل، نیر، نمین و سرعین در مجلس شورای اسلامی در بخش معادن میزان اشتغال اندک است و باید تمامی توان را برای فعال‌سازی این بخش و تعیین تکلیف معادن به کار برد.
وی با بیان اینکه با لغو امتیاز ایمیدرو می‌توان فرصتی برای سرمایه‌گذار بخش خصوصی فراهم کرد تا اکتشاف کند، اضافه کرد: ما نیازمند بهره‌برداری از ظرفیت‌های استان برای رونق اقتصادی هستیم.
ایمیدرو: ضرورت‌های محیط زیستی، مانع مطالعات ما است
در پاسخ به گله‌مندی مسئولان استانی، مدیر اکتشاف ایمیدرو تصریح کرد: مطالعات ما در پهنه قزل‌اوزن از سال ۹۵ در مساحتی بالغ‌بر ۱۴۶۳ کیلومترمربع است.
علی اصغرزاده تصریح کرد: ما مراحل اکتشاف، شناسایی، پی‌جویی را به اتمام رسانده و با شناسایی ۵ محدوده در مرحله اکتشاف عمومی هستیم.
مدیر اکتشاف ایمیدرو تأکید کرد: میزان سرمایه‌گذاری محقق شده در بخش اکتشاف قزل‌اوزن ۵ میلیارد تومان است که در بخش معادن این رقم، قابل‌توجه بوده و در حال حاضر نیز فعالیت ایمیدرو در پهنه قزل‌اوزن متوقف نیست.
اصغرزاده در پاسخ به این سوال که چرا مطالعات با تأخیر مواجه شده است، افزود: در وضعیت فعلی به دلیل ملاحظات محیط زیستی در دره قزل‌اوزن این مطالعات با تأخیر مواجه است و به ما اجازه تخریب نمی‌دهند اما سایر اقدامات غیر تخریبی ادامه دارد.
وی با بیان اینکه محدوده مطالعاتی دو بخش مشترک با آذربایجان شرقی است، ادامه داد: از طرف استان اردبیل به‌مراتب همکاری بیشتر بوده اما از سمت آذربایجان شرقی سخت‌گیری برای الزامات محیط زیستی بیشتر است که انتظار داریم با تعاملات بین استانی این مشکل حل‌وفصل شود.
مدیر اکتشاف ایمیدرو متذکر شد: ملاحظات محیط زیستی بی‌شک فی‌نفسه اهمیت دارد و ما منکر این موضوع نیستیم اما دلیل تأخیر در مطالعات به خاطر همین ملاحظات بوده است.
اصغرزاده با اشاره به حضور و فعالیت ایمیدرو در مناطق مختلف استان ازجمله مشگین شهر و غرب خلخال افزود: تمامی محدوده‌های تحت مطالعه مجوز دارند.
وی اظهار کرد: اینکه مسئولان استان اردبیل بخواهند سرمایه‌گذار بخش خصوصی را وارد کار کنند، درصورتی‌که فرد اهلیت مالی و فنی داشته باشد ما استقبال می‌کنیم اما واقعیت این است که این میزان سرمایه‌گذاری مالی در توان بخش خصوصی نیست. اما اگر مسئولان استانی فردی معرفی کنند، آماده واگذاری هستیم.
وی افزود: در حال حاضر ایمیدرو با برخورداری از مجوز، مشاوران لازم را در پهنه قزل اوزن مستقر کرده و فعالیت‌های غیرتخریبی تداوم دارد اما اجرای حفاری، ترانشه زنی و جاده کشی نیازمند همکاری نهادهای متولی استان است.
هرچند دره قزل اوزن یکی از مهم‌ترین مناطق استان به لحاظ محیط زیستی و باستان‌شناسی است اما مطالعات پهنه قزل‌اوزن نیز باید تعیین تکلیف شده و اردبیل درنهایت به بهره مطلوب از ظرفیت‌های معدنی خود برسد.
اما به نظر می‌رسد بی‌توجهی به خواسته یک سرمایه‌گذار و معرفی سرمایه‌گذار جدید درحالی‌که مشکل از اساس حل‌وفصل نشده است راهکار معقولی نیست و لازم است مسئولان استانی در روند پیگیری این پرونده بازنگری کنند.
