کرونا به روایت روحانی
از همان روز‌های اول اسفند که شایعه حضور کرونا در ایران تبدیل به واقعیت شد، بیش از پنج ماه می‌گذرد. رئیس‌جمهور و دولت از همان زمان، شروع به فعالیت کردند تا این گرفتاری جدید را کنترل کنند؛ اما بار‌ها صحبت‌ها و تناقض‌هایی در سخن و عمل دیده شده که جای تأمل دارد. چهارم اسفند سال پیش حسن روحانی بلافاصله بعد از آنکه مشخص شد دو شهروند به دلیل کرونا فوت کرده‌اند، به وزیر بهداشت، درمان و آموزش پزشکی دستور تشکیل ستاد ملی مدیریت بیماری کرونا را داد و خود شخصا بار‌ها در جلسات آن شرکت کرده است.
اگر دوباره به اخبار آن روز‌ها نگاهی بیندازیم، خواهیم دید که با وجود همه‌گیری این ویروس در جهان، شخص رئیس‌جمهور اعتقاد داشت که لزومی ندارد شرایط بحرانی فرض شود و اعلام کرد از روز شنبه کار و فعالیت در کشور باید به صورت آنچه در هفته‌های گذشته جریان داشته، ادامه یابد و هراس‌افکنی و تلاش برای به تعطیلی‌کشاندن کشور، توطئه دشمنان است. او همچنین اعتقاد داشت که درباره کرونا نباید بزرگ‌نمایی یا کوچک‌نمایی صورت بگیرد و ویروس ترس، اضطراب، تردید و بی‌اعتمادی در میان مردم بدتر از کروناست.
روحانی همچنین در هفتم اسفند در جلسه‌ای گفت: «در مجموع روند کاهش مراجعه و پیشرفت در امر درمان را مشاهده می‌کنیم. یعنی اگر صد نفر در روز‌های اولیه بستری بودند، از این صد نفر ممکن بود هفت، هشت نفر از دنیا بروند. امروز این رقم خیلی پایین آمده است؛ به خاطر اینکه بر این روند مسلط شدیم». اما صحبت‌ها و حرف‌های سعید نمکی، وزیر بهداشت، از جنس دیگری بود و درخواست تعطیلی ادارات را داشت و از سفر‌های نوروزی ابراز نگرانی می‌کرد و بار‌ها گلایه کرد که چرا با برنامه‌های این ستاد همراهی نمی‌شود. رئیس‌جمهور نیز در آخر سال، از موضع خود درباره برگشت مردم به کسب‌وکار از روز شنبه کوتاه آمد و از طرف خود و دولت، گفت تعطیلاتی در ایام عید نخواهیم داشت. همه سر کار خود هستیم. او از همان روز اول سال جدید، رتق‌و‌فتق امور مربوط به مبارزه با کرونا را در دست گرفت و گفت: «این ایام تلخ می‌گذرد».
او همچنین از مردم که تعطیلات نوروز را شروع کرده بودند، خواست توصیه‌های بهداشتی را جدی بگیرند و از تردد غیرضروری اجتناب کنند. روحانی از نیمه دوم تعطیلات عید طرح «فاصله‌گذاری اجتماعی» را ابلاغ کرد و گفت چیزی به اسم «قرنطینه کامل» نخواهیم داشت. ۱۲ فروردین، در آخرین روز‌های تعطیلات نوروز، روحانی اعلام کرد که آمار نشان می‌دهد فوتی‌های ما کاهش پیدا کرده و این همان مراقبت ارزنده‌ای است که در سراسر کشور انجام می‌شود. رئیس‌جمهور چند روز بعد گفت کرونا مسئله‌ای است که ترسش از خودش بدتر است؛ هرچند در اواخر اردیبهشت کمی از موضع خود کوتاه آمد و گفت: «باید حالت وسطی برای مردم ترسیم کنیم. اضطراب و دلهره درست نکنیم، بی‌تفاوتی هم درست نکنیم. باید محققان و دانشمندان و پزشکان و صدا‌و‌سیما، چنین شرایطی را برای مردم توضیح دهند».
از پیک اصلی گذشتیم
۲۷ اردیبهشت بود که رئیس‌جمهور اعلام کرد از پیک این ویروس گذشته‌ایم و آمار فوت‌شده‌ها کاهش یافته است. روحانی گفته بود: «حتی اگر این ویروس جهش هم داشته باشد، حتی اگر موجی هم در اواخر تابستان یا در پاییز داشته باشیم، به نظر من از پیک اصلی در کشور عبور کرده‌ایم. حالا اگر پیک دیگری هم درست شود، از پیک اصلی عبور کرده‌ایم». دو هفته بعد باز روحانی به مردم امید داد: «تعداد مبتلایان جدید، عمدتا بر مبنای تست است و این همانی است که طرف ممکن است هیچ علامتی نداشته باشد، جوان و سر‌حال باشد؛ در‌عین‌حال باید در قرنطینه خانگی قرار بگیرد؛ به خاطر اینکه این ویروس را دارد منتقل می‌کند و مبتلاست. پس نگران نشویم، این ابتلا و این آماری که اعلام می‌شود، چون بر مبنای تست است، به نفع آینده کشور است». ۱۱ خرداد، رئیس‌جمهوری رسما اعلام کرد که امروز شرایط مقبولی را مشاهده می‌کنیم؛ حتی به نظر شرایط ما شکننده هم نیست.
او حتی اعتراض کرد که نباید با گفتن اینکه پیک دوم و سوم اوج بیماری کرونا در کشور ایجاد شده است و کدام کار اشتباه بوده یا سرعت عمل زیاد بوده است، فضای روانی جامعه را به هم بریزیم.
موج دوم نداریم
روحانی چنان از مهار کرونا راضی بود که در ۲۵ خرداد رسما اعلام کرد که هم خود گفته و هم وزیر بهداشت تأکید کرده که ما موج دوم در کشور نداریم و آنچه هست، موج اول است و پیک آن در برخی از استان‌ها در اسفند، فروردین و اردیبهشت بوده و در برخی از استان‌ها در خرداد بوده است و احتمال دارد بعد از گذراندن، استان‌های دیگری در پیک قرار بگیرند.
اما یک هفته بعد، رئیس‌جمهور کمی محتاط‌تر شد و گفت که باید آمادگی بیشتری داشته باشیم: «درگیر موج اول این بیماری هستیم. موج اول این بیماری در بعضی از استان‌ها رفت به پیک رسید و عبور کرد. بعضی از استان‌ها امروز گرفتار آن هستند و ممکن است ان‌شاءالله آن‌ها هم چند روز یا یک هفته دیگر از این وضعیت عبور کنند. ممکن است در استان‌های دیگر دومرتبه پیک موج اول در آن‌ها شروع شود. موج ثابتی نیست و در حال حرکت است و باید این را در نظر بگیریم و همه خودمان را آماده کنیم».
یک ماه بعد یعنی اواخر تیر، روحانی تلویحا حرف خود را پس گرفت و اعلام کرد که در مدت شیوع کرونا دو موج را شاهد بوده‌ایم. رئیس‌جمهور این دو موج را این‌گونه تشریح کرد: «یک موج مربوط می‌شود به اسفند و فروردین که در اواخر فروردین حرکت کاهشی و نوعی آرامش را دیدیم و یک موج دوم که از اواخر خرداد آغاز شد و الان هم هنوز درگیر آن هستیم. مکان‌هایش مانند هم نبود؛ یعنی در موج اول برخی از استان‌ها گرفتار بودند؛ ولی در موج دوم، استان‌های دیگری درگیر بودند».
روحانی که در نیمه فروردین گفته بود ترس از کرونا بدتر از خود آن است، تغییر موضع داد و ترس از این ویروس را مثبت دانست و گفت: «در واقع موج دوم، محصول این است که ترس ریخته شد، مردم به زندگی عادی برگشتند و در این زندگی عادی باید آداب و رسومی را که ترک کنیم و ترک می‌کردیم، دست‌کم تا پایان سال جاری در تمام مسائل اجتماعی آن‌ها را کنار بگذاریم». او در چهارم مرداد حتی اعلام کرد که مردم باید از این بیماری به‌عنوان یک بیماری خطرناک بهراسند، بترسند و مراقبت و مواظبت کنند.
تجمع ممنوع؟
البته مواردی نیز بود که حسن روحانی از همان ابتدا درباره آن یک موضع را اتخاذ کرد؛ هرچند به دلیل نزدیک‌شدن به ماه محرم باز از موضع خود کمی کوتاه آمد. او از همان ابتدای سال با اجتماع مخالف بود. روحانی در پنجم فروردین گفته بود: «اجتماعاتی که قبلا توصیه شده که نباشد، چه برای غم و عزا و چه برای شادمانی، چه برای عروسی و چه برای هر مناسبت دیگری هست، مردم همچنان به آن توصیه‌ها عمل کنند و اجتماع نباشد».
نیمه خرداد نیز اعلام کرده بود فعلا اجتماعاتی را که برای عروسی و عزاداری داشتیم، کنار بگذاریم. روحانی، هشتم تیر نیز گفته بود: محل تجمع محل خطر است. وقتی می‌گوییم فلان شهرستان قرمز شد، بله، نسبت به شهرستانی قرمز، یکی نارنجی و یکی سفید است؛ ولی در محل تجمع و وقتی جمعیت کنار هم جمع شد، خود آن مکان به طور اتوماتیک قرمز می‌شود». او همچنین توصیه کرده بود در سراسر کشور مراسمی را که در آن اجتماع است، چه عزا، چه عروسی و چه میهمانی، ممنوع کنیم. این روز‌ها که به ماه محرم نزدیک می‌شویم، مسئله برگزاری تجمعات عزاداری از دغدغه‌های مسئولان و مردم است. اینکه این تجمعات برگزار خواهد شد یا خیر، از مواردی است که ستاد ملی مبارزه با کرونا باید درباره آن تصمیم بگیرد.
چهارم مرداد، رئیس‌جمهور به مراسم سوگواری ماه محرم اشاره کرد و گفت که همه‌جا عزاداری امام حسین را باید انجام دهیم. او این کار را این‌گونه شرح داد: «در روستا، شهر، آنجایی که می‌گوییم وضعیت قرمز، زرد یا هشدار هست، هرچه هست، همه جا باید عزاداری امام حسین را انجام بدهیم. با تراکم کمتر و همین فاصله‌گذاری که می‌گوییم. تراکم نباشد، نیایند در جایی جمعیت زیاد در یک فضای کوچک، این تراکم جمعیت را کنار بگذاریم، پروتکل بهداشتی را حتما باید مراعات کنیم». تا خداحافظی با کرونا، آینده‌ای نامشخص در پیش‌روی همه ماست. آیا باز هم دولت و روحانی در قبال جهش‌های این ویروس، دچار اظهارات متناقض خواهند شد؟
