۴ دلیل برای ریزش تاریخی بورس؛ بازار سرمایه دوباره صعودی خواهد شد؟

روز گذشته با قرمز شدن بازار سرمایه، محدوده حمایتی یک میلیون و ۹۰۳ هزار واحدی شاخص بورس شکسته شد و با ریزش شدید شاخص‌ها، عقب‌نشینی شاخص کل بورس از کانال دو میلیون واحدی آغاز شد. افت بیش از ۷۲ هزار واحدی شاخص کل بورس و به بیانی دیگر کاهش ۳ درصدی شاخص، آن هم در روزی که قطعنامه ضد ایرانی شورای امنیت به تصویب نرسید و امیدواری‌هایی را در بازار‌های سرمایه‌ای ایجاد کرده بود؛ نگرانی سهامداران را نیز در پی داشت.

چه اتفاقی افتاد که واکنش بورس به اخبار مثبت تحولات سیاسی و بین‌المللی به صورت معکوس دیده شد؟ برای آنچه که در ۴ روز کاری گذشته در بازار سرمایه رخ داده، دلایل زیادی می‌توان برشمرد؛ اما این گزارش تلاش می‌کند به سوال‌های موجود درباره سمت و سوی بازار سهام پاسخ دهد.

اصلاح قیمتی

با وجود رشد هیجانی بورس در ماه‌های ابتدایی سال، برخی کارشناسان پیش‌بینی اصلاح قیمتی سهام شرکت‌های حاضر در بازار سرمایه را مدت‌ها پیش کرده بودند. در چند ماه گذشته، رشد عجیب و غریب قیمت سهام شرکت‌ها در بورس که دلایل خود را دارد و بار‌ها به آن پرداخته، اختلاف زیادی بین قیمت تابلو و ارزش ذاتی برخی سهم‌ها ایجاد شده است بنابراین جبران این اختلاف یک موضوع اجتناب‌ناپذیر است و بازار سرمایه به هر بهانه‌ای و بار هر اتفاق ریز و درشت و اطلاعات مثبت و منفی، دست به اصلاح قیمت‌ها می‌زند که اثر آن را می‌توان در ریزش شاخص‌ها دید.

چرخش بازار

در ماه‌های گذشته، تعداد سهام‌داران بازار سرمایه به شدت رشد کرده و سیاست دولت نیز هدایت نقدینگی سرگردان موجود به سمت بورس به جای سر درآوردن از بازار‌های غیررسمی ارز یا طلا بوده است. حالا همان سهام‌دارانی که از ابتدای بهار امسال وارد بورس شده و انتظار «رشد ناگهانی» قیمت سهام خود را دارند؛ با شرایط تازه‌ای مواجه شده‌اند که فلسفه کاری بازار سرمایه است. بنابراین در وهله اول باید دانست که قیمت‌های کنونی در بازار سهام از پشتوانه طبیعی برخودار نیستند و آنچه بالابرنده شاخص طی ماه‌های گذشته بوده، انتظارات تورمی است. انتظاراتی که با وجود هشدار‌ها نسبت به خطر انفجار نقدینگی و «ونزوئلایی شدن اقتصاد ایران» به اوج خود رسید و حتی قیمت ارز را نیز بالا برد. حالا که تب بازار ارز فروکش کرده و یکی، دو هفته‌ای است که دلار در کانال ۲۱ و ۲۲ هزار تومانی جا خوش کرده این انتظارات تورمی نیز کاهش یافته و منجر به تغییر رویکرد بازار بورس برای اصلاح قیمت سهام شده که نتیجه آن را در ریزش‌های پی در پی شاخص کل می‌توان دید.

چشم‌انداز بازار‌ها

بخش دیگری از عوامل به وجود آورنده شرایط ریزشی در بازار به عملکرد دیگر بازار‌های سرمایه‌ای برمی‌گردد. با وجود تعدیل قیمت ارز و توقف شوک‌های ارزی در بازار، چشم‌انداز این بازار نیز نزولی شده و حرکت نقدینگی برای خرید ارز را شدت می‌بخشد. در عین حال نرخ سود سپرده‌های بانکی بالاتر رفته و از طرف دیگر، دولت در پی عرضه اوراق سلف نفتی در بورس انرژی است. تمام این عوامل به عنوان «سیگنال کاهنده» جذابیت بورس مطرح می‌شود. معاملات بازار سرمایه در روز گذشته به عنوان پیام روشنی به معامله‌گران بورس مطرح می‌شود. اینکه دولت مثل ماه‌های قبل، تمام ابزار‌های جمع‌آوری نقدینگی را در خدمت بازار سهام قرار نمی‌دهد و احتمال ریزش‌های بعدی نیز وجود دارد. حمایت نکردن سهام‌داران حقوقی و کنار کشیدن آن‌ها از معاملات در نماد‌های بزرگ و شاخص‌ساز در روز گذشته توسط تحلیلگران اینگونه معنی شد که دولت به دنبال آن است که جذابیت اوراق سلف نفتی را افزایش دهد و معامله‌گران بزرگ را به سمت خرید این اوراق سوق دهد.

خروج سهام‌داران

با اتفاقات مثبتی که در موضوع رد شدن قطعنامه ضد ایرانی در شورای امنیت رخ داد؛ چشم‌انداز بازار‌ها نیز تغییر کرده و اثر کاهشی بر نرخ ارز یا سکه گذاشته است. از طرف دیگر فروش ۳۰ درصد نخست سهام عدالت آزاد شده نیز از سوی برخی کارگزاری‌ها به منظور آماده‌سازی شرایط برای عرضه ۳۰ درصد دوم یکی دیگر از دلایل عقب‎نشینی شاخص کل تلقی می‌شود. موضوعی که روز گذشته موجب شد تا هزار میلیارد تومان پول هوشمند حقیقی از بورس خارج شود.

نظر دو کارشناس

حسن ایزدی، کارشناس بازار سرمایه در مورد ریزش‌های اخیر شاخص‌های بورس می‌گوید: برخی از ناهماهنگی‌ها در این بازار وجود دارد و همین موضوع هم باعث مشکلات زیادی شده است نباید این موضوع را نادیده گرفت که بازار سرمایه تنها باید یک متولی داشته باشد و تنها آقای قالیباف‌اصل باید متولی این سازمان باشد و دخالت سایر بخش‌ها در بازار سرمایه آسیب‌زاست.

ایزدی می‌گوید: در حال حاضر از وزیر اقتصاد گرفته تا سخنگوی دولت و نمایندگان مجلس در خصوص دامنه نوسان و سایر مسائل بورس اظهارنظر می‌کنند.

این کارشناس بازار سرمایه با تاکید بر اینکه سخنان ضد و نقیض باعث سردرگمی مردم و کاهش کارایی بازار سرمایه می‌شود، ادامه می‌دهد: اصرار بر عدم فروش سهام عدالت در شرایط فعلی درست نیست باید مردم خودشان به این نتیجه برسند که فروش یا عدم فروش این سهام چقدر می‌تواند برایشان سودده باشد اینکه به آن‌ها گفته شود سهام عدالت را بفروشید زیان می‌کنید، چاره کار نیست.

ایزدی با اشاره به ریزش‌های چند روز گذشته شاخص‌های بورس ادامه می‌دهد: این اتفاق در اردیبهشت ماه هم رخ داد و حدود یک هفته شاخص‌ها نزولی شده بود، اما باید دید با خروج این سرمایه از بورس مردم چه گزینه‌های دیگری در بازار‌های موازی برای سرمایه‌گذاری دارند؟

او ادامه می‌دهد: تنها جایی که برای سرمایه‌های خرد بین ۲۰۰ تا ۳۰۰ میلیون تومان در حال حاضر وجود دارد، بازار سرمایه است زیرا بانک هم این روز‌ها نمی‌تواند جای مناسبی برای سرمایه‌گذاری باشد و با توجه به کاهش ارزش ریال و رشد تورم، نگهداری سرمایه در بانک کار منطقی نیست. این کارشناس بازار سرمایه در خصوص عرضه دارا دوم و تاثیر آن بر بازار سرمایه می‌گوید: نوع چیدمان دارا‌ها درست نیست اینکه صندوق‌ها را به صورت تک‌رشته‌ای در نظر گرفته‌اند، اصولی نیست. او می‌گوید: در دارا دوم همه سهم‌ها پالایشگاهی چیده شده این در حالی است که اصل مهم سرمایه‌گذاری در بازار سرمایه تنوع‌سازی است که در این صندوق‌ها دیده نشده است. بهتر آن بود که هم سهم پالایشگاهی، هم پتروشیمی و بانکی و... در نظر گرفته می‌شد البته این موضوع را در دارا یک که همه سهم‌ها بانکی است هم شاهد هستیم.

ایزدی با تاکید بر اینکه در دارا‌ها تنوع سهم رعایت نشده است، ادامه می‌دهد: نباید همه تخم‌مرغ‌ها را در یک سبد گذاشت. در این صندوق که همه پالایشگاهی است اگر یکی از سهم‌ها بریزد همه دچار مشکل می‌شوند و اگر یکی بالا برود بقیه هم همسو با آن بالا خواهند رفت. این کارشناس بازار سرمایه در مورد خبر دولت در خصوص گشایش اقتصادی نیز می‌گوید: این خبر بر روند شاخص‌های بورس هم تاثیر گذاشت و به اعتقاد بنده با توجه به نرخ اعلامی نفت حدود ۲۲ دلار و نرخ سود بانکی با توجه به جهت فعلی بازار تا سال ۱۴۰۱ مردم چندان استقبالی نخواهند داشت و این طرح هم شکست خواهد خورد.

عبدالحسین رضوی‌امیری، کارشناس بورس نیز در این باره می‌گوید: خوشبختانه سوءتفاهمی که در مورد عرضه دارا دوم بود، برطرف شده و با حل این موضوع کلیه اقدامات برای ثبت انجام شده و عرضه نیز به زودی انجام خواهد شد. او در مورد ریزش‌های اخیر شاخص‌های بورس نیز می‌گوید: این ریزش‌های بازار طبیعی است و برخی در این شرایط به دنبال سود بیشتر هستند و ممکن است سهم‌های قبلی خود را بفروشند تا بتوانند با نقدینگی بیشتر دارا دوم تهیه کنند. رضوی‌امیری می‌گوید: در هفته دوم شهریور ماه دارا دوم عرضه خواهد شد و این روز‌ها نباید به دنبال دلیل خاصی برای ریزش شاخص‌های بورس بود. همچنین بحث پیش فروش نفت و سلف موازی نیز از خبر‌های مهم این روزهاست که ممکن است، حجم وسیعی از نقدینگی را به خود جذب کند.