حفظ برجام به نفع اروپا است
مایک پومپئو، وزیر خارجه آمریکا، روز پنج‌شنبه ۳۰ مرداد شکایتی مبنی بر نقض توافق هسته‌ای توسط ایران را به ۱۵ عضو شورای امنیت سازمان ملل ارائه خواهد داد. پومپئو قرار است به نیویورک سفر کند و در مقر سازمان ملل با آنتونیو گوترش، دبیرکل سازمان ملل و همچنین نماینده اندونزی در شورای امنیت که ریاست دوره‌ای این شورا را بر عهده دارد، دیدار کند. این اقدام دولت آمریکا در پی عدم تصویب قطعنامه پیشنهادی آمریکا برای تمدید تحریم‌های تسلیحاتی تهران در شورای امنیت صورت می‌گیرد و هدف آن بازگرداندن همه تحریم‌های سازمان ملل علیه ایران است.
این اقدام آمریکا با هدف از بین بردن و فروپاشی برجام صورت می گیرد نابودی یرجام هدفی است که دولت ترامپ مدتها است آن را دنبال می کند. در صورت موفقیت دولت ترامپ دولت بعدی آمریکا نخواهد توانست به برجام باز گردد. اما این اقدام به نفع کشورهای اروپایی عضو برجام نیست، اروپا ترجیح می دهد توافقنامه کنونی با ایران علی رقم آنکه به شدت تضعیف شده باقی بماند.
سال‌ها مذاکره ناپیوسته و سپس ماه‌ها مذاکره متمرکز و مستمر ایران با گروه ۱+۵ یا آن طور که اروپایی‌ها با تاکید بر حضور سه قدرت اروپایی ۳+۳ خوانده می شد نشان از اهمیت بالای نتیجه این مذاکرات برای اروپا داشت. حالا سه کشور اروپایی آلمان، فرانسه و بریتانیا در تلاش هستند که آنچه از دست رفته را مجددا به دست آورند. شاید هیچ کشوری به اندازه اکثریت غالب مشورهای اروپایی منتظر انتخابات بعدی آمریکا نیست تا شاید جو بایدن به جای دونالد ترامپ بتواند سکان ریاست جمهوری آمریکا را به دست گیرد و آمریکا بار دیگر به برجام بازگردد و کابوس نابودی برجام پایان یابد
اگر چه اتحادیه اروپا و تروئیکای اروپایی مرکب از آلمان، فرنسه و بریتانیا نقش مهمی در انعقاد توافق هسته ای برجام داشتند، اما آنها پس از خروج آمریکا از برجام، عملکردی غیر قابل دفاع درزمینه حفظ آن داشته اند. اروپا نتوانست کانال های مالی خود با ایران را راه اندازی کند و عملا ایران را در مقابل تحریم های سخت آمریکا تنها گذاشت. با این حال اتحادیه اروپا هم چنان مدعی پایبندی به این توافق بسیار مهم برای صلح و امنیت منطقه ای و بین المللی است. «جوزف بورل» مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا بارها بر لزوم ادامه تلاش‌ها برای زنده نگه‌داشتن برجام تاکید کرده است.
در جریان مذاکرات هسته ای نقش آفرینی اتحادیه اروپا در نزدیک ساختن دیدگاه های متضاد ایران و امریکا، خود را نشان داد. اروپایی ها در متقاعد ساختن دولت واشنگتن و تغییر لحن جنگ طلبانه و نشستن آن پای میز مذاکره نقش بسزایی داشتند. اکنون نیز اروپا تلاش می کند که نقشی مشابه ابفا کند اگرچه دولت باراک اوباما رئیس جمهور پیشین آمریکا با دولت ترامپ قابل مقایسه نیست اما اروپا تلاش کرده نقشی در میانه دوطرف ایفا کند تا بتواند توافق هسته ای را حفظ کرده و ایران و آمریکا را به مذاکره ترغیب کند.
برجام دستاوردی در زمینه سیاست خارجی برای اروپا بوده و هست در نزد بازیگران بین المللی همواره نقش اروپا مورد تردید بوده است. از این لحاظ برجام دستاوردی قابل توجه در زمینه چندجانبه گرایی برای اروپا محسوب می شود. اما اجرای برجام که در آن اروپایی‌ها هم نقش هماهنگ‌کننده و هم نقش عضو این توافق را داشتند با خروج دولت ترامپ از این توافق با شکست روبرو شد.
فدریکا موگرینی، مسئول سیاست خارجی سابق اتحادیه اروپا در مورد برجام می گوید: من بر این باورم توافقات چندجانبه نظیر توافق هسته‌ای با ایران به میزان زیادی منافع ما را تامین کرد و حفظ این توافق با ایران، تامین‌کننده نفع اتحادیه اروپا و نیز نفع ملی تک‌تک کشورهای عضو آن است.
پس از خروج آمریکا از برجام اروپایی‌ها ترجیح دادند با همکاری چین و روسیه راه‌های جدیدی را پیدا کنند تا ایران را متقاعد کنند که همچنان تعهدات باقی مانده در ذیل برجام را عمل کند. آنها تلاش کردند بر آمریکا فشار وارد کنند تا رفتار این کشور را تعدیل کنند. البته تا کنون نتوانسته اند به این هدف برسند. امروز اروپا به دنبال آن است که برجام را حفظ کند چون این توافق را ضامن صلح و ثبات در منطقه می دانند.
اروپا اگرچه نتوانسته به تعهدات خود عمل کند اما انگیزه‌های اروپا برای حفظ توافق هسته‌ای ایران به نظر آن چنان قوی است که در رویارویی کم‌سابقه با ایالات متحده قرار گرفته و تلاش کرده تا ایران را پایبند به توافق نگه دارد. استراتژی اروپا در این میان مشخص است: دوام آوردن تا پایان دوره ریاست جمهوری دونالد ترامپ و امید به ناکامی او در راه‌یابی دوباره او به کاخ سفید.
