سانسور نام بازرگان در دولت روحانی

با نامگذاری معبری به نام مهدی بازرگان مخالفت شده است. به استناد به ماده‌ای که اولویت‌های نام‌گذاری معابر با شخصیت‌های مهم تاریخ اسلام و انقلاب اسلامی است، هیات تطبیق فرمانداری، مهدی بازرگان و اعظم طالقانی را در لیست چهره‌های سرشناس انقلاب ندانسته؛ موضوعی که فریاد اعتراض اعضای شورای شهر تهران را بلند کرد.

هرچند این نخستین اعتراض فرمانداری تهران به نامگذاری‌های شورای شهر تهران نبود. پیش از این نیز فرمانداری در نامه‌ای به رییس شورای شهر تهران خواسته بود شاخص‌های برتری انتخاب مرتضی ممیز، اکبر رادی، احمد اقتداری و محمدعلی مجتهدی را برای نامگذاری معابر اعلام کند. هنوز هم مشخص نیست چرا با وجود مصوبه شورای شهر تهران، خیابانی به نام محمدرضا شجریان یا سیمین بهبهانی و فروغ فرخزاد نداریم.

چند روز پیش هم نامه‌ای از سوی هیات تطبیق به شورای شهر تهران ارسال شد که در آن با نامگذاری سه معبر مخالفت شده بود. مخالفت هیات تطبیق با نامگذاری خیابان بازرگان و اعظم طالقانی براساس ماده یک ضوابط و معیار‌های نامگذاری بود که براساس آن نام شخصیت‌های مهم تاریخ صدر اسلام و انقلاب اسلامی و شهدای گرانقدر آن و حوادث مهم تاریخ مبارزات اسلامی مردم ایران در درجه اول نامگذاری‌ها قرار دارند و نام شخصیت‌های فرهنگی، ادبی، علمی، سیاسی و تاریخی ایران و اسامی راجع به اندیشه، فکر و هنر و نیز مظاهر طبیعت زیبای ایران در مرتبه بعد می‌توانند برای نام معابر انتخاب شوند که فرمانداری این سه نام را مصداق این بند ندانسته است.

براساس تصمیم اعضای هیات تطبیق این دو نام در میان شخصیت‌های مهم انقلاب قرار نمی‌گیرند. روز گذشته اعضای شورای شهر تهران در واکنش به نامه فرمانداری اعلام کردند که نامگذاری‌های شورا نیاز به تایید در فرمانداری ندارد و این نامه پا کردن در کفش شورای شهر تهران است. محمدجواد حق‌شناس، رییس کمیسیون فرهنگی و اجتماعی شورای شهر تهران در این رابطه گفت: در اینکه شورای شهر تهران در ارتباط با نامگذاری اماکن و معابر بر اساس حقوق‌شان اقدام می‌کند، شکی نیست و ۲۰ سال است که براساس این فرآیند وظایف خود را انجام می‌دهد؛ این اقدام جزو وظایف قانونی و حقوقی شورای شهر تهران است و اینکه نمایندگان تشخیص بدهند معبری به نام احمدی‌نژاد، موسوی، بازرگان و آیت‌الله هاشمی‌رفسنجانی است جزو وظایف آن‌ها است.

حق‌شناس ادامه داد: شاید در آینده شورا تشخیص بدهد که خیابان نارمک به نام احمدی‌نژاد نامگذاری شود و این جزو اختیارات شورای شهر محسوب می‌شود.

نامه فرمانداری موضوع اعتراض دو عضو شورای شهر تهران هم بود. محمد سالاری، رییس کمیسیون شهرسازی و معماری شورای شهر تهران هم در این رابطه گفت: بنابر مفاد صریح قانون، نامگذاری‌ها از اختیارات نهاد شورا‌های شهر و روستا در کشور است که به عنوان نمایندگان مردم و به نمایندگی از شهروندان انجام می‌شود. رییس کمیسیون شهرسازی و معماری شورای شهر تهران در توضیح دیدگاه خود در این باره افزود: متاسفانه در این دوره مدیریت شهری مشاهده می‌کنیم، فرمانداری تهران و نماینده دولتی که شعارش قانون‌گرایی بوده در یکسری اقداماتی که مسبوق به سابقه هم نبوده است، با مصوبات شورای شهر تهران در خصوص نامگذاری‌ها مخالفت می‌کنند. سالاری همچنین تاکید کرد: من از رییس و کلیت شورای شهر و مدیریت شهری تهران تقاضا دارم نسبت به تشکیل جلسه‌ای با فرماندار تهران و هیات تطبیق در خصوص این امر مهم و تصمیم خلاف قانون و رویه آنها، اقدام و اعضای شورا بر مصوبه خود پافشاری کنند و از شهردار تهران می‌خواهیم نسبت به عملیاتی شدن مصوبه شورا اقدام کند. این عضو شورای شهر تهران با اشاره به مصوبات اخیر شورای شهر تهران از جمله نامگذاری خیابان‌ها و معابر به نام مرحوم مهندس بازرگان و مرحومه اعظم طالقانی و سایرین، خواستار صدور دستور اجرای مصوبات قانونی شورای شهر توسط شهردار تهران شد. سید ابراهیم امینی، نایب‌رییس شورای اسلامی شهر تهران هم با اشاره به تفکیک میان مصوبات و تصمیمات شورا‌ها گفت: در پارلمان ملی نیز مصوبات به مصوبات ماهوی و تصمیمات تقسیم می‌شوند. بر همین اساس شورای نگهبان تنها حق دارد مصوباتی را که جنبه ماهوی دارند با قانون اساسی و شرع تطبیق دهد و در صورت مغایرت با این دو منبع به آن‌ها ایراد بگیرد، اما چنین حقی را راجع به تصمیمات نمایندگان مجلس برای خود قائل نیست.

عضو حقوقدان شورای شهر تهران با ذکر مثال‌هایی بیان کرد: رای اعتماد نمایندگان به هیات دولت از جمله این موارد است و شورای نگهبان در خصوص دارا بودن یا نبودن تخصص‌ها و شرایط وزرا برای خود حق اظهارنظر قائل نیست. در نام‌گذاری خیابان‌ها نیز در حقیقت اعضای شورای شهر به اعتبار رایی که از شهروندان گرفته‌اند، معتمدین شهروندان هستند و به دلیل اینکه معتمد شهروندان بودن قانون حق نامگذاری اماکن، معابر و... را برای اعضای پارلمان محلی قائل شده است و هیات تطبیق نمی‌تواند برای خود حق اظهارنظر در خصوص نامگذاری‌های شورا که تصمیمات شورا محسوب می‌شوند قائل شود. امینی ادامه داد: در ادوار گذشته نیز رویه چنین بوده است که تصمیمات راجع به نامگذاری‌ها صرفا جهت اطلاع به هیات تطبیق ارسال می‌شده و هیات تطبیق نیز هیچگاه در خصوص این تصمیمات ورود ماهوی و اظهارنظر نمی‌کرد. نایب‌رییس شورای شهر تهران با اشاره به اظهارنظر ماهوی هیات تطبیق در خصوص نامگذاری‌های شورا افزود: ورود هیات به نامگذاری‌ها موضوع جدیدی است و متاسفانه دولتی که هم‌جنس ماست و معتقدیم باید به نهاد‌های انتخابی با توجه به جایگاه پیش‌بینی شده این نهاد‌ها در قانون اساسی بها دهد و شأن و منزلت آن‌ها را حفظ کند، این‌گونه دایره را در خصوص کار‌هایی که قانونگذار در حیطه اختیار این نهاد‌ها قرار داده است تنگ و احساس می‌کند در ارتباط با همه تصمیمات متخذه حق اظهارنظر دارد.

عضو شورای شهر تهران ادامه داد: چنین رویه‌ای صحیح نیست و در مجلس نیز چنین رویه‌ای وجود ندارد و شورای نگهبان صرفا نسبت به مصوبات ماهوی اظهارنظر می‌کند و ما نیز توقع داریم دولت محترم و نمایندگان آن بیش از شورای نگهبان نسبت به مصوبات پارلمان ملی، حقی برای خود قائل نباشند. نامه اعتراض فرمانداری یکی از دستورجلسات شورای شهر تهران بود که برخی اعضای شورای شهر تهران معتقد بودند، چون فرمانداری از لحاظ قانونی چنین اختیاری ندارد نباید به اعتراض آن پاسخ داده شود. اما برخی اعضا از همین فرصت برای انتقاد به فرمانداری که چهره‌هایی مانند بازرگان و اعظم طالقانی را نمی‌شناسد استفاده کردند. محمدجواد حق‌شناس رییس کمیته نامگذاری شورای شهر تهران در این رابطه به فرمانداری توصیه کرد قبل از اعتراض این اسامی را در گوگل سرچ می‌کرد. به گفته او این نکته مورد توجه است که این تصمیم هیات تطبیق فرمانداری در حوزه اختیارات آن‌ها نیست و در ۲۰ سال گذشته همه مصوبات نامگذاری تنها جهت اطلاع برای فرمانداری ارسال می‌شد و در این مدت نیز هیات تطبیق فرمانداری اعتراضی نداشته، اما اکنون این هیات ورود محتوایی به تصمیمات شورا می‌کند که این از نوبرانه‌های این دوره مدیریت شهری است که به آقای روحانی تبریک بگوییم که نماینده دولت در شهر با نهاد‌های انتخابی این‌گونه خارج از قاعده رفتار می‌کند. این رویکرد را نه انتظار داریم و نه می‌پذیریم. اینکه خانم اعظم طالقانی در صدر انقلاب شناخته‌شده است و علمی و سیاسی شناخته نمی‌شوند از عجایب است. رییس کمیته نامگذاری شورای شهر با بیان اینکه بازرگان ده‌ها کتاب نوشته و در مبارزات قبل از انقلاب سال‌های سال در زندان بوده، گفت: بازرگان اولین نخست‌وزیر منتخب امام خمینی (ره) بود و حتی رهبری به ارتحال او پیام تسلیت فرستادند. از سوی دیگر اعظم طالقانی به دلیل مجاهدت‌هایش در راه انقلاب سال‌ها به زندان محکوم شده بود و دبیرکل حزب سیاسی و مدیر مسوول روزنامه بوده و بهتر است فرماندار تهران اگر اطلاعی از این موضوعات ندارد قبل از اظهارنظر یک سرچ در گوگل انجام دهد. در ادامه همچنین حجت نظری رییس کمیته مشارکت‌های مردمی هیات‌رییسه را مورد انتقاد قرار داد که مصوبات نامگذاری را برای فرمانداری ارسال می‌کند.

در ادامه شهربانو امانی عضو دیگر شورای شهر تهران گفت: برخی در هسته قدرت فکر می‌کنند صاحب کشور و پایتخت هستند و هر کاری می‌خواهند می‌کنند و ما نیز در حوزه رسانه محدودیت داریم چه از لحاظ رسانه ملی و چه رسانه‌های مکتوب. پا در کفش قانونی شورا می‌کنند.

او ادامه داد: سال‌ها پیش باید نام نامی، فرزند برومند کشور مهدی بازرگان در بسیاری از نقاط کشور نامگذاری می‌شد و این نگاه حداقلی است که نمی‌خواهند فرزندان این کشور که برای آن هزینه داده‌اند نام‌شان بر معابر کشور نقش ببندد. به گفته امانی طالقانی و بازرگان فرزندان هزینه‌داده این کشور و متعلق به تمام ملت هستند و جالب است که فرمانداری در نامه‌اش این‌طور مطرح کرده که کسی بازرگان و اعظم طالقانی را نمی‌شناسد در حالی که وای بر کسانی که اعظم طالقانی و بازرگان را نمی‌شناسند و وزیر و وکیل باشند؟

او گفت: ۳۰ سال دیر به فکر پاسخگویی به افکار عمومی افتادیم که خواهان نامگذاری خیابانی به نام بازرگان بودند که بعد از مرگ هم برخی‌ها آن‌ها را تحمل نمی‌کنند. در نهایت اعضای شورا در پاسخ به اعتراض هیات تطبیق فرمانداری به مصوبه «چهلمین و چهل و یکمین و پنجاه و سومین صورتجلسه نامگذاری و تغییر نام اماکن و معابر عمومی شهر تهران» در خصوص نامگذاری خیابانی به نام «اعظم طالقانی»، «مهندس بازرگان» و «سهیل گوهری» این اعتراض را وارد ندانسته و پاسخ کمیسیون فرهنگی مبنی بر پافشاری بر مصوبات شورا را تایید کردند.

اما چرا این اتحاد در اعتراض در پاسخ به منتقدان قبلی نامگذاری‌های شورا اتفاق نیفتاد. حسن خلیل‌آبادی عضو شورای شهر تهران در این رابطه به «اعتماد» گفت: پیش از این فرمانداری نامه اعتراض به مصوبات نامگذاری ارسال نکرده بود اگر این اتفاق می‌افتاد ما باز هم اعتراض می‌کردیم.

خلیل‌آبادی تاکید کرد: همه مردم ایران می‌دانند بازرگان از چهره‌های سرشناس این کشور بوده است و این رفتار دوگانه فرمانداری در برخورد با نامگذاری‌ها درست نیست.

او ادامه داد: برخی انتقاد‌ها توسط برخی از تازه به دوران رسیده‌های تریبون‌دار مطرح می‌شود که قصد خوش‌رقصی دارند و مردم نیز از این غرض‌ورزی‌ها که عمقی هم ندارد متنفر هستند. برای فرمانداری که با این ادبیات و نگاه سیاسی به نامگذاری معبری به نام مهدی بازرگان و اعظم طالقانی معترض است متاسفم.