ابعاد جدیدی از تحریم تلویزیون ایران

پخش رقابت‌های لیگ قهرمانان آسیا از تلویزیون ایران این روزها به همان روال سابق انجام می‌شود و کمتر مخاطبی حس می‌کند که در این راه مشکلی به وجود آمده باشد.

با‌این‌حال صداوسیما با کمپانی تجاری طرف قرارداد AFC که حق پخش بازی‌های لیگ قهرمانان آسیا را در اختیار دارد، به مشکل برخورده و نمی‌تواند به‌صورت قانونی این بازی‌ها را پخش کند. ‌‌

ماجرا از این قرار است که کمپانی «لاگاردر» که با اسامی مختلف از جمله WGS و SPORT5 در خاورمیانه مشغول فعالیت است، تلویزیون ایران را در فهرست سیاه قرار داده و گفته فرکانس‌های زنده بازی‌های لیگ قهرمانان آسیا را در اختیار این نهاد قرار نخواهد داد. بهانه این کمپانی که نزدیک به دو دهه است با کنفدراسیون فوتبال آسیا همکاری می‌کند، این است که چون ایران در فهرست تحریم‌های بین‌المللی قرار گرفته، آنها هم اجازه ندارند فرکانس‌های پخش زنده را به سازمان صداوسیمای ایران بدهند.

این موضوع در حالی وارد فاز جدیدتری شد که به دلیل شیوع ویروس کرونا، ادامه بازی‌های لیگ قهرمانان آسیا به‌صورت متمرکز در قطر برگزار می‌شود و طبق معمول حق پخش این بازی‌ها هم در اختیار لاگاردر است. البته داستان تحریم‌کردن تلویزیون ایران نکات عجیبی هم دارد که با کنار هم قراردادن آنها نتیجه‌ای متفاوت حاصل می‌شود. اولین مورد عجیب این داستان این است که این کمپانی تا قبل از تعطیلی مرحله گروهی لیگ قهرمانان به دلیل ویروس کرونا، فرکانس‌ها را طبق قرارداد قبلی که با فدراسیون فوتبال و تلویزیون ایران داشت، در اختیار صداوسیما قرار می‌داد. با‌این‌حال، لاگاردر از زمانی که قرار شد بازی‌ها به‌صورت متمرکز در قطر برگزار شود، پایش را در یک کفش کرد و قرارداد منعقد‌شده با تلویزیون ایران را به‌صورت یک‌طرفه فسخ کرد و خبر داد که صداوسیما نمی‌تواند بازی‌ها را به‌صورت زنده پخش کند.

در‌این‌بین، تلویزیون ایران هم با بی‌توجهی به این موضوع همچنان به پخش ‌زنده بازی‌ها ادامه می‌دهد؛ مسئولان این سازمان اعتقاد دارند که قرارداد قبلی‌شان با لاگاردر پابرجاست و آنها به بهانه تحریم که نه بین‌المللی بلکه تحریم یک‌جانبه آمریکاست، نمی‌توانند سر خود قرارداد را به‌صورت یک‌طرفه فسخ کنند.

نکته مبهمی که به‌تازگی در این پرونده رو شده این است که با وجود اعلام رسمی این موضوع در یکی، دو هفته اخیر، این کمپانی در ماه گذشته نامه فسخ قراردادش را به صداوسیمای ایران فرستاده و آنها را در جریان این موضوع قرار داده که از این به بعد نمی‌تواند فرکانس‌های زنده بازی‌های لیگ قهرمانان آسیا را در اختیار آنها بگذارد. اینکه چرا در این بازه زمانی یک‌ماهه چنین موضوعی از سوی تلویزیون بازتاب داده نشده و تازه پس از ارسال نامه از AFC به فدراسیون فوتبال ایران، چنین داستانی رسانه‌ای شده، درخور توجه است.

موضوع جدیدتر در این پرونده اما به «آپارات» برمی‌گردد؛ این شبکه اینترنتی گسترده که در خارج از ایران به اسم «یوتیوب» ایرانی شناخته می‌شود، یکی از معدود شبکه‌های ایرانی است که در فهرست تحریم‌ها قرار نگرفته است؛ بعد از اینکه تلویزیون ایران از سوی لاگاردر تحریم شده، AFC از آنجا که آپارات تحریم نبوده و نیست فرکانس‌های زنده را طبق روال گذشته در اختیار این شبکه اینترنتی قرار داده است تا آنها بازی‌های لیگ قهرمانان آسیا را پخش کنند. آپارات یکی از «پارتنرها»ی AFC در منطقه محسوب می‌شود که برای پخش بازی‌های آسیایی با این نهاد همکاری لازم می‌شود.

داستان همکاری AFC با آپارات هم اما پایان خوشی نداشته چون صداوسیما از مسئولان آپارات خواسته پخش‌ زنده این رقابت‌ها را از روی پلتفرم‌های آپارات خارج کند تا تلویزیون به تنهایی و مستقل بتواند بازی‌های لیگ قهرمانان آسیا را پخش کند. این دستور در شرایطی صادر شده که آپارات اولین بازی شهرخودرو را یک نیمه به‌صورت زنده پخش کرده بود ولی در نیمه دوم خبری از پخش زنده رقابت نبود!

مورد مشخص اینکه مسئولان سازمان صداوسیما با پیش‌کشیدن مجوز‌گرفتن از «ساترا» (سازمان تنظیم مقررات صوت و تصویر فراگیر در فضای مجازی) به آپاراتی‌ها هشدار داده‌اند اجازه پخش بازی‌های لیگ قهرمانان آسیا به‌صورت زنده را ندارند. مطابق با قانونی که تصویب شده و هنوز هم بر سر نهایی‌شدن یا نهایی‌نشدنش جدل فراوانی است، همه امور صوت و تصویر در فضای مجازی باید از فیلتر ساترا عبور کند. ساترا هم که مستقیما زیر نظر صداوسیما فعالیت می‌کند؛ به ‌عبارت ‌ساده‌تر، اگر ساترا تشخیص دهد فعالیت صوتی و تصویری شبکه‌های اینترنتی مناسب نیست یا احتمالا با منافع این سازمان در تضاد است، آن شبکه اینترنتی یا شبکه‌های خانگی، اجازه پخش را به دست نخواهد آورد.

این داستان تازه، حالا چالش جدیدتری برای فدراسیون فوتبال ایران هم به وجود آورده است؛ در واقع مسئولان AFC از اقدام غیرقانونی تلویزیون ایران شاکی هستند و می‌گویند چنین رفتاری موجبات ناراحتی اسپانسرهای اصلی این کنفدراسیون را در پی داشته است. فدراسیون فوتبال ایران هم اما به مطرح‌کردن این مورد که برای بازی‌های برگزار‌شده در ایران همواره همکاری لازم را با کمپانی پخش‌کننده بازی‌ها داشته، الان توقعش این است که AFC تن به چنین رفتارهای سیاسی ندهد و به‌صورت قانونی فرکانس‌های پخش ‌زنده را به طرف ایرانی بدهد.

آن‌طور‌که عنوان شده AFC از همین حالا داستان میزبانی ایران برای جام ملت‌های 2027 را زیر سؤال برده و احتمالا پیشنهاد ایران را باز نکرده رد خواهد کرد! از دیدگاه این نهاد، تلویزیون ایران و طرف ایرانی نتوانسته‌اند به قانون در این زمینه پایبند باشند و در نتیجه وقتی اسپانسرها از شرایط به‌وجود‌آمده راضی نباشند، نمی‌توانند پیشنهاد ایران مبنی بر میزبانی رقابت‌ها را بپذیرند.

البته این موضوع تنها چالش فدراسیون فوتبال ایران با AFC و در رأس بالاتر با FIFA نیست، چون همین حالا اساسنامه فدراسیون فوتبال ایران به طرز عجیب‌و‌غریبی تأیید نمی‌شود و هر‌بار به بهانه دخالت دولت در امور فدراسیون، موضوعی با نام تعلیق فوتبال ایران را مطرح می‌کنند. آخرین موردی که چالش جدی بین فدراسیون فوتبال ایران و AFC به وجود آورده، مربوط به داستان غرامت مارک ویلموتس از فدراسیون فوتبال است؛ جایی که AFC در کنار فیفا با ارسال نامه‌ای هشدار داده‌اند که از ورود مسئولان دولتی به این پرونده آگاه هستند و اگر این رویه ادامه داشته باشد، موضوع تعلیق همچنان روی میز است.