"قصر فیروزه"؛ مسکن مهری که برای "از ما بهتران" ساخته شد!
قصرفیروزه محمودآباد در مازندران را باید تنها پروژه در نوع خود به شمار آورد که هیچ شباهتی به مسکن مهر و مسایل و مشکلات دامنگیر آن ندارد؛ آپارتمان‌هایی که از نظر قیمت به آپارتمان‌های بهترین نقطه شهر ساری مرکز استان مازندران تنه می‌زند و از لحاظ امکانات هم چیزی کم و کسر ندارد، مگر اینکه مالکانش صبحشان را با نگاه به دریا و ساحل شروع می‌کنند.
نام پروژه‌اش، قصر دریا است، یکی از بزرگ‌ترین پروژه‌های شهرک سازی مسکونی شمال کشور نام دارد که در زمینی به مساحت بیش از ٥٥ هکتار طراحی و به چهار فاز تقسیم شده است.
قصر دریا از لحاظ موقعیت جغرافیایی در شمالی‌ترین نقطه روستای بیشه کلای محموآباد و در فاصله حدود ١٢ کیلومتری این شهر واقع شده است. فاز سه مسکن مهر شهرک قصر دریا در فاصله کمتر از ١٠٠ متری ساحل دریا خزر و جنوب پایگاه نیروی هوایی ارتش قرار گرفته که به لحاظ موقعیت جغرافیایی از بکرترین مناطق ساحلی محمود آباد و استان مازندران به شمار می‌رود.
همه محلی‌ها در باره مسکن مهر تعبیه شده در این منطقه حرف و حدیث دارند. شاید یک کلاغ و چهل کلاغ شده باشد و شاید هم مصداق ضرب المثل " تا نباشد چیزکی مردم نگویند چیز‌ها " باشد. دست یافتن به اطلاعات متقن در این باره برای خبرنگار کار چندان ساده‌ای نیست.
محلی‌ها می‌گویند مسکن مهر این منطقه برای " از ما بهتران " ساخته شده و در دادن امتیاز غیربومی‌ها سهمی نبرده اند، اما سوژه را که دنبال می‌کنی، تقریبا تمامی مسئولان دستگاه‌هایی که دست اندرکار بودند، یا زمان شروع کار و ارائه مجوز‌ها مسئول نبودند و اطلاعاتی ندارند و یا تاکید دارند که سهم خودشان را وفق قانون انجام دادند و اگر ایرادی وجود دارد، به قانون وارد است.
تاکنون رسانه‌ها به صورت جدی به این موضوع ورود نکرده اند. سال ۹۶ یکی از رسانه‌ها گزارشی از خرید مسکن مهر توسط " پولدار‌های تهرانی " در مازندران نوشت و گذری هم به مسکن مهر محمود آباد داشت، بدون این که نامی از قصر دریا بیاورد. در آن گزارش که در یک محدوه زمانی یک ماهه در چند رسانه دیگر هم تکثیر شد، فقط این نکته ذکر می‌شود که مسکن مهر محمودآباد بر خلاف همه پروژه‌های مشابه در مازندران گران‌تر است و مشتری‌های پولدار زیادی پایش نشسته اند.
قیمت سال ۹۶ آپارتمان‌های مسکن مهر محمودآباد از قول املاکی‌های شهرستان ۲ تا ۲ و نیم میلیون تومان برای هر متر مربع ذکر می‌شود که در همان زمان سه برابر مثلا مسکن مهر شهرستان آمل، همسایه محمود آباد است.
به نام نیرو‌های نظامی و به کام دیگران
ساخت مسکن مهر قصر دریا محمود آباد که به صورت مخفف " مهر قصر " هم نامیده می‌شود به سال ۸۶ بر می‌گردد. بهانه ساخت، نیرو‌های نظامی مستقر در پایگاه نیروی هوایی بودند. محلی‌ها می‌گویند برای این کار زمین همجوار پایگاه هوایی که کاربری کشاورزی داشت، به مسکونی تغییر یافت، زمینی که در خط ساحلی دریا و در یکی از بکرترین مناطق حاشیه دریای خزر قرار دارد.
واحد‌های مسکونی این فاز به گفته همین محلی‌ها که حاضر به نام بردن از خود در گزارش نمی‌شوند، تنها اسم مسکن مهر را یدک می‌کشد. آن‌ها ادعا می‌کنند نه واگذاری واحد‌ها شباهتی با شرایط مسکن مهر دارد و نه نرخ‌های میلیاردی آن سنخیتی با سبد و جیب قشر آسیب پذیر جامعه پیدا می‌کند.
یکی از محلی‌ها به خبرنگار ما می‌گوید که اخیرا یک آپارتمان حدود ۹۰ متری در طبقه ششم یکی از بلوک‌های مهرقصر دریا به قیمت یک میلیارد و ۴۰۰ میلیون تومان معامله شد، که می‌شود به عبارتی هر یک‌متر مربع ۱۵ میلیون و ۵۰۰ هزار تومان، مسکن مهر لوکسی که به بهترین واحد‌های آپارتمانی در شهر ساری مرکز مازندران تنه می‌زند.
نتایج بررسی‌ها و گفته محلی‌ها حاکی از این است که واحد‌های مسکونی ساخته شده در قالب مسکن مهر در فاز۳ شهرک قصر فیروزه نه تنها به هیچ یک از مردم منطقه و یا حداقل نیازمندان مسکن نرسیده است، بلکه تقریبا به یک شهرک غیربومی نشین تبدیل شده که اغلب ساکنین آن خانه دومی‌های شمال هستند، افراد که که حالا به نام مسکن مهر، آپارتمانی لوکس در اختیار دارند.
بررسی بخشی از مدارک که به دست خبرنگار ما رسیده نشان می‌دهد که تقریبا همه خریداران واحد‌های مسکن مهر فاز۳ شهرک قصر فیروزه از تسهیلات مسکن مهر نیز استفاده کردند و از وام‌های ۱۵میلیون تومانی کم بهره برخوردار شده اند.
جزئیاتی از زبان فرماندار محمودآباد
فرماندار شهرستان محمودآباد در خصوص موضوع مسکن مهر قصر فیروزه، با بیان اینکه در زمان ساخت و واگذاری این واحد‌ها مسئولیتی در شهرستان برعهده نداشت، گفت: طبق مستندات و اطلاعاتی که در اختیار فرمانداری قرار گرفته است، شرکت تعاونی و نماینده شرکت، تمامی مدارک و مستندات تغییر کاربری و ساخت مسکن مهر را در آن زمان دریافت کرده بودند.
علیرضا شریعت به جزئیات پروژه اشاره کرد و توضیح داد: مجتمع مسکن مهر قصر دریا (فاز۳) دارای مساحتی حدود هفت هکتار است که در سال ۸۵ بخشداری سروخرود بر اساس استعلام اخذ شده از بنیاد مسکن انقلاب اسلامی و تایید قرارگیری ملک در محدوده بافت روستایی، برای ۲۴ فقره ساختمان مسکونی پروانه صادر کرد.
وی ادامه داد: بعدا در سال ۸۹ بنا به درخواست نماینده شرکت تعاونی و اخذ مجوز از کارگروه معماری وشهرسازی اداره کل راه و شهرسازی مازندران، پروانه ساختمانی صادر شده لغو و پروانه جدید ساختمانی برای ۱۲ بلوک هفت طبقه روی پیلوت صادر می‌شود که در هر طبقه چهار واحد پیش بینی شد و در کنار آن برای ساخت یک برج ۱۵طبقه روی سه طبقه پارکینگ هم مجوز داده می‌شود.
جزئیات تغییر پروانه مسکن مهر قصر دریا
فرماندار محمودآباد در پاسخ به سوالی مبنی بر ارائه واحد به افراد فاقد شرایط برخورداری از مسکن مهر گفت: مرجع تشخیص و پاسخ بر اساس وظایف محوله اداره کل راه و شهرسازی است.
وی با بیان اینکه اکنون پرونده قصر دریا در محاکم قضایی مطرح است، افزود: بر اساس دستور مراجع قضایی، رسیدگی به پرونده این پروژه از سوی دستگاه‌های مربوط در حال بررسی بوده تا چنانچه تخلفی در مراحل صدور مجوز یا اجرا و تحویل پروژه صورت گرفته باشد، برخورد قانونی لازم با متخلف یا متخلفین صورت پذیرد.
قصر فیروزه میهمان کمیسیون ۹۹
حاشیه‌های موجود در مورد این شهرک موجب مطرح شدن پرونده قصر فیروزه در کمیسیون ماده ۹۹ قانون شهرداری‌ها نیز شد، بندی که به منظور جلوگیری از ساخت و ساز‌های غیرمجاز در خارج از حریم مصوب شهر‌ها و نحوه رسیدگی به موارد تخلف در این قانون پیش بینی شده است.
بخشدار سرخرود محمودآباد در پاسخ به این سوال که آیا برای بخشداری منطقه تخلفی محرز شده است که موضوع قصر فیروزه را در کمیسیوه ماده ۹۹ طرح کرده است، گفت: مساله قصر فیروزه خارج از حوزه اختیارات ما است و تمامی مسائل آن در سازمان همیاری شهرداری‌ها طرح و در حال بررسی است.
جدیدترین مکاتبه برای تصمیم گیری در کمیسیون ماده ۹۹ مازندران
مدارک موجود نشان می‌دهد که پرونده به کمیسیون ماده ۹۹ ارسال شده است، ولی هنوز تصمیمی برای تخلف یا قانونی بودن اتفاقات مسکن مهر قصر فیروزه اتخاذ نشده است.
استفاده از خلاء دهیاری
سرنخ پیدا کردن برای آنچه که محلی‌ها سوءاستفاده از بیت المال و حق طبقه محروم برای پولدار‌ها در مسکن مهر قصرفیروزه یا قصردریا می‌نامند، کار مشکلی است، بویژه این که افرادی که حرفی برای گفتن دارند، با درج نامشان در گزارش موافقت نمی‌کنند، مانند یک منبع آگاه که می‌گوید: تخلف اولیه در تغییر کاربری زمین کشاورزی رخ داد و متخلفان از خلاء دهیاری در تغییر زمین کشاورزی سود بردند.
وی افزود: تمامی اراضی مسکن مهر فیروزه پیش از سال ۸۴ جزو اراضی کشاورزی بوده که با استفاده از خلا دهیاری توانستند با ارتباطاتی که در سطح ملی داشتند، برای آن تغییر کاربری و مجوز ساخت دریافت کنند.
این منبع توضیح داد: اراضی فاز سوم و باقی فاز‌های تعاونی قصر فیروزه در محیطی دور از بافت روستایی واقع شده است. طبق قانون امروز نیز اراضی همجوار شرکت تعاونی قصر فیروزه هنوز وارد بافت نشده است در حالی که در آن زمان (سال‌های ۸۴ تا ۸۶) با استفاده از شبکه رانت سه ضلعی بخشداری - بنیاد مسکن و سازمان همیاری شهرداری ها، اراضی کنونی شهرک را وارد بافت روستایی کردند تا بتوانند از بافت روستایی برای تغییر کاربری زمین‌ها و دریافت پروانه ساختمانی بهره ببرند.
وی افزود: خلاف پیش آمده نه تنها شامل سوء استفاده از خلا دهیاری برای تغییر کاربری است، بلکه عدم توجه به تبصره یک ماده یک قانون حفظ کاربری اراضی زراعی و پرداخت حقوق دولت و بیت‌المال را نیز شامل می‌شود.
بر اساس تبصره یک ماده یک قانون حفظ کاربری اراضی زراعی و باغ‌ها مصوب خرداد ۱۳۷۴ مجلس شورای اسلامی، تشخیص موارد ضروری تغییر کاربری اراضی زراعی و باغ‌ها در هر استان به عهده کمیسیونی مرکب از رئیس سازمان جهاد کشاورزی، مدیر امور اراضی، رئیس سازمان مسکن و شهرسازی، مدیرکل حفاظت محیط زیست آن استان و یک نفر نماینده استاندار می‌باشد که به ریاست سازمان جهاد کشاورزی تشکیل می‌گردد.
به گفته این منبع، برای رسیدگی به این بخش ماجرا از سه ماه پیش شورای حفظ حقوق بیت المال با مدیریت دستگاه قضایی مازندران به موضوع مسکن مهر قصر فیروزه و مجموعه تعاونی مذکور ورود کرده و در حال بررسی موضوع است.
سوء استفاده قانونی
محلی‌ها کمتر در باره جزییات تخلفات احتمالی صورت گرفته در این پروژه اطلاعات دارند، ولی این موضوع را تکرار می‌کنند که هیچ فرد بومی در این پروژه صاحب مسکن مهر نشد. آن‌ها طوری در این باره صحبت می‌کنند که گویی مسکن مهر قصر فیروزه از ابتدا برای غیربومیان طراحی و ساخته شد. وقتی می‌گویی طبق قانون محدودیت بومی بودن شامل حال نظامیان نمی‌شود و شاید این پروژه هم از این استثناء استفاده کرده، برآشفته می‌شوند و می‌گویند " حتی اگر اینگونه باشد، از نام نظامیان سوء استفاده کردند ".
یکی از محلی‌ها می‌گوید: کلا شیوه فروش واحد‌های مسکونی در فاز۳ با شبهات فراوانی همراه است. آنچه مسلم است تمامی واحد‌ها به مسکن دومی‌ها فروخته شده و هیچ واجد شرایط مسکن مهری به خصوص اهالی منطقه به آن دست نیافته است.
او با بیان اینکه اغلب واحد‌های مسکن مهر فاز۳ قصر فیروزه به غیربومیان فروخته شد، می‌افزاید: نکته دیگر این است که همین غیربومیان از تسهیلات ارزان قیمت دولتی مسکن مهر برخوردار شدند در حالی که مردم منطقه مشکل مسکن دارند.
مدیران مسکن مازندران خارج از دایره تصمیم گیری
خبرنگار ما پس از بررسی‌های میدانی و گفتگو با محلی‌ها و مسئولان شهرستان محمود آباد، به سراغ مدیران مسکن استان از جمله بنیاد مسکن و راه و شهرسازی رفت. پس از چندین بار تماس با مدیران این دو مجموعه، آن‌ها اعلام کردند که صدور مجوز ساخت و همچنین نظارت بر تحویل واحد‌های مسکونی فاز۳ شهرک مسکن مهر قصر فیروزه به مجموعه تحت مدیریتشان مربوط نمی‌شود.
البته ناگفته نماند که مدیران حال حاضر، هیچکدام در زمان صدور مجوز‌ها و حتی تحویل واحد‌ها، در سمت سازمانی کنونی قرار نداشتند.
مدیرکل راه و شهرسازی در این باره اظهار داشت: مساله مسکن مهر قصر فیروزه یا فاز۳ تعاونی قصر فیروزه ارتباطی با اداره کل مسکن و شهرسازی ندارد و هیچگونه مجوزی از این نهاد دریافت نشده است.
محمد نظری افزود: مجوز‌های این مجموعه از شورای عالی شهرسازی استان و کشور گرفته شد و تحت نظارت راه و شهرسازی قرار نداشته و ندارد.
بنیاد مسکن مازندران نیز به عنوان یکی دیگر از متولیان مسکن استان گفتند که مسکن مهر قصر دریا تحت نظارت و مدیریت راه و شهرسازی بوده و از سوی این نهاد پیگیری و مجوزش را از ناحیه آن دستگاه دریافت کرده است.
حرف حساب آقای معاون
اگر چه مدیرکل راه و شهرسازی مازندران به خاطر این که در زمان صدور مجوز و تحویل مسکن مهر قصر دریا مسئولیتی در این مجموعه نداشته از مسایل آن هم اظهار بی اطلاعی کرد، ولی معاون زمین و مسکن وی با اعلام این که پروژه " خودمالکی " بوده، مسیر جدیدی را نشان می‌دهد.
سید عباس رهگشای در این رابطه گفت: مسکن مهر قصر فیروزه جزو ساخت و ساز‌های "خودمالکی" است که طبق قانون آن زمان می‌تواند از همه مزایای مسکن مهر از جمله تسهیلات چهار درصدی برخوردار شود.
وی افزود: با وجود خود مالکی بودن مسکن مهر قصر فیروزه، اما نظارت بر احراز هویت و شرایط متقاضیان بر عهده اداره کل راه و شهرسازی و سامانه متمرکز مسکن مهر بود و این شرایط شامل سکونت پنج ساله شخص در شهرستان مذکور، عدم استفاده از وام مسکن دولتی یا وام مسکن مهر و عدم مالکیت بر واحد مسکونی دیگر بود، که همگی برای مسکن مهر قصر فیروزه لحاظ شد.
معاون زمین و مسکن راه و شهرسازی مازندران فروش واحد‌های مسکونی فاز۳ شهرک قصر فیروزه را کاملا قانونی توصیف کرد و گفت: اشخاص ثبت نام شده همگی واجدین شرایط برخوداری از تسهیلات و امتیازات مسکن مهر بودند و در این باره اشتباهی رخ نداده است.
راهگشای همچنین در مورد غیر بومی بودن تعداد قابل توجهی از ساکنین مسکن مهر قصر فیروزه نیز اظهار داشت: همان طور که گفتیم یکی از شرایط برخوداری از مسکن مهر شرط سکونت پنج ساله بود که طبق قانون آن زمان برای نظامیان الزامی نبود و از آنجایی که مسکن قصر فیروزه اغلب به متقاضیان نظامی به خصوص کارکنان ارتش واگذار شد، شرط پنج سال اعمال نشده است.
وی به ساکنین غیر ارتشی و چند خانه این شهرک نیز اشاره کرد و گفت: در اختیار داشتن دائمی واحد‌های مسکن مهر برای متقاضیان اولیه الزامی نیست و می‌توانند پس از دریافت واحد مسکونی آن را به فروش برسانند که شرایط مسکن مهر برای خریداران دوم الزام قانونی ندارد و فروش کاملا آزاد است.
معاون زمین و مسکن حضور غیربومیان غیرارتشی در مسکن مهر قصر فیروزه را اغلب به دلیل فروش متقاضیان اولیه دانست و افزود: این مساله نیز کاملا قانونی است و نمی‌توان به آن ایرادی وارد کرد.
البته معاون راه و شهرسازی مازندران در باره شرایط مسکن خودمالکی توضیحی نداد، ولی طبق قانون، مسکن مهر خودمالکی مربوط به اشخاصی بود که خودشان در زمین در اختیار داشتند در حالی که برای زمین مسکن مهر قصر دریا، زمین کشاورزی تغییر کاربری یافت.
اطلاعات پرتناقض و دشواری قضاوت
آن طورکه معاون اداره کل مسکن وشهرسازی گفته است نه تنها تمام افرادی که در مسکن مهر قصر فیروزه ساکن هستند حائز شرایط شناخته شدند، بلکه غیر بومی بودن ساکنان نیز ممکن است به دلیل خرید و فروش و دست و به دست شدن واحد‌ها باشد، اما محلی‌ها این اظهارات را نادرست می‌دانند.
یکی از ساکنین فاز۳ قصر فیروزه که خواست نامش فاش نشود گفت که خودش نه تنها دارای ۲ واحد مسکن مهر در این منطقه است، بلکه یک واحد ویلایی هم در فاز ۲ دارد.
وی افزود: تمامی واحد‌ها به نام خودم است و سند واحد‌های مسکن مهر نیز تک برگ بوده و تسهیلات چهار درصدی نیز به نام خودم ثبت شده است.
این فرد ساکن در قصر مهر گفت: اسم مسکن برای فاز۳ قصر فیروزه فقط برای دریافت وام چهار درصدی مسکن مهر بوده و اصلا ارتباطی با مسکن مهر ندارد.
او که خود را اصالتا تهرانی معرفی کرد، افزود: اکنون هر واحد مسکونی این فاز حدود یک و نیم میلیارد تا ۲ میلیارد تومان قیمت گذاری می‌شود و کاملا سند ملک مذکور قابل انتقال است.
یکی دیگر از ساکنان فاز ۲ که اتفاقا بازنشسته یکی از بانک‌ها است، گفت: داماد و برادر زن من در فاز۳ دارای مسکن مهر هستند و خودم و پسرم نیز هر کدام یک واحد خریدیم.
وی افزود: خودم تهرانی هستم و فقط با پیشنهاد یکی از دوستانم توانستم با قیمت یک میلیارد و ۴۰۰ میلیون تومان در فاز ۳ واحد حدود ۹۰ متری خریداری کنم.
البته این هر دو ساکن مسکن مهر قصر دریا گفتند که خودشان یا خانواده اشان نظامی یا ارتشی نبودند.
اگر اطلاعات این افراد درست باشد، در مورد مسکن مهر قصر فیروزه محمود آباد همان اتفاقی رخ داد که چند سال پیش در مسکن مهر پردیس تهران رخ داده بود. در آنجا دلالان از شهر‌های همجوار پایتخت افراد واجد شرایط مسکن مهر را تشویق به ثبت نام کردند و پس از آن با اخذ وکالت نامه از آن‌ها و پرداخت مبلغی، توانستند چندین واحد مسکونی را در اختیار بگیرند.
سکوت متولیان قصر فیروزه
برای باز کردن " راز سر به مهر " مسکن مهر قصر فیروزه، آن گونه که برخی از محلی‌ها می‌گویند، به سراغ متولیان تعاون قصر فیروزه رفتیم. برای این کار ابتدا نماینده تعاونی را پیدا کرد تا او را به مسئول مربوطه وصل کند. پس از چند هفته پیگیری حتی از دستگاه‌های اجرایی استان، همگی اعلام کردند که فرد مورد نظر قابل دسترسی نیست و هیچ شماره تماسی از وی وجود ندارد، حتی بخشدار منطقه نیز ابراز داشت که ارتباطی با شخص مورد نظر نداشته و فقط از سوی برخی رابطین با وی تماس می‌گیرد.
پیگیری‌های بعدی خبرنگار ما هم برای مصاحبه با مسئول تعاونی قصر فیروزه محمود آباد به رغم ارتباط گرفتن با برادرش میسر نشد.
پرونده مسکن مهر قصر فیروزه در مراجع قضایی
برای تکمیل پازل اطلاعات مربوط به مسکن مهر قصر فیروزه محمود آباد، به سراغ مدیرکل دفتر فنی استانداری مازندران و دبیر کمیسیون ماده ۹۹ رفتیم، جایی که برای آخرین بار پرونده به آنجا برای تصمیم گیری ارجاع شده بود.
احمد توکلی گفت: پرونده پروژه مسکن مهر قصر فیروزه در حال حاضر در مراجع قضایی برای رسیدگی قرار دارد و هنوز نتیجه آن مشخص نشده است.
وی دریافت مجوز شرکت تعاونی قصر فیروزه با نمایندگی یک شخص حقیقی برای ساخت مسکن مهر را تایید کرد و افزود: اطلاعات بیشتر را باید مراجع قضایی اطلاع رسانی کنند.
توکلی گفت: دادستان مرکز استان به این پرونده ورود پیدا کرده و به دستگاه‌های مرجع صادر کننده مجوز‌ها از جمله بنیاد مسکن، مسکن و شهرسازی، سازمان همیاری شهرداری‌ها و باقی نهاد‌ها تکلیف کرده که ادله، اسناد و مدارک فرآیند دریافت مجوز مجموعه قصر فیروزه را ارائه دهند.
مدیرکل دفتر فنی استانداری مازندران افزود: دادستان به این نهاد‌ها ۲۰ روز فرصت داده تا مدارک مورد نیاز را تهیه و ارائه دهند.
این که مرجع قضایی به پرونده مسکن مهر قصر فیروزه محمود آباد ورود کرده، تا حدود زیادی می‌تواند راز‌های آن را برملا کند، بویژه این که شایعات محلی‌ها در باره آن روزافزون است و در این بازار داغ املاک و ساختمان، احتمالا هر چه بیشتر هم داغ می‌شود و نیاز است تا یک کلاغ یا چهل کلاغ بودن این اطلاعات برای افکار عمومی مشخص شود.
