بزم شوالیه‌های بازار خاکستری/نگرانی از اقدامات کاسبان تحریم

درحالی خبر تحریم ژنرال نفت ایران و تیم او در وزارت و شرکت ملی نفت منتشر شد که تقریبا چه مقامات و رسانه‌های داخلی و چه رسانه‌های خارجی، جملگی این اقدام را اقدامی نه‌چندان اثرگذار بلکه به‌تعبیری پوچ خواندند. اقدامی که به نظر می‌رسد با توجه به اظهارنظر اخیر یکی از مقامات کاخ سفید مبنی‌بر آنکه دیگر تحریمی نمانده که علیه ایران به کار گیرند، آخرین تیرهای ترکش دولت ترامپ محسوب می‌شود.

تحلیل‌های کارشناسی و نفتی نفت بر آن تأکید دارد که این اقدام، کوچک‌ترین اثری بر فروش نفت ایران در بازارهای خاکستری و همچنین بازار نفت جهانی نخواهد داشت و تنها معطوف به مدیرانی است که اکنون از سوی آمریکا در لیست سیاه قرار گرفته‌اند.

حضور مقامات ایرانی از جمله بیژن زنگنه، وزیر نفت ایران در نشست‌ها و اجلاس‌های جهانی نیز مصون از تحریم بوده و مشکلی در روابط نفتی ایجاد نخواهد شد. اما آنچه در این میان نگران‌کننده است بهره‌برداری کاسبان تحریم و شوالیه‌های بازارهای خاکستری از تحریم‌های جدید آمریکا علیه مقامات وزارت نفت برای ایجاد التهاب و تحریم بازارهاست. بنابراین آنچه بیش از پیش اهمیت پیدا می‌کند، ارائه تحلیل‌های جامع و کامل برای جلوگیری از بار روانی این اقدام آمریکا بر اقتصاد ایران است.

‌ اقدامی نمادین در یک هفته مانده به انتخابات

جواد یارجانی، مدیرکل اسبق امور اوپک وزارت نفت می‌گوید: «به عقیده من این تحریم‌های جدید اعلام‌شده علیه مدیران ارشد نفتی، تأثیر چندانی ندارد؛ چراکه در شرایط سخت تحریم‌های نفتی و بانکی و... علیه ایران که شاید بی‌سابقه‌ترین تحریم‌ها در تاریخ باشد، کارایی چندانی ندارد و تنها با اهداف داخلی ترامپ در یک هفته مانده به انتخابات ریاست‌جمهوری آمریکا دنبال می‌شود و نمی‌تواند شرایط را از آنچه هست برای ایران بدتر کند».

یارجانی با اشاره به اینکه این اقدام جنبه نمادین دارد، ادامه می‌دهد: «این تحریم‌های جدید فقط برای نشان‌دادن تداوم سیاست سختگیرانه ترامپ علیه ایران است. معمولا تحریم‌ها علیه مقامات ایرانی از طرف آمریکا برای اقداماتی است که این افراد برای کم‌اثرکردن سیاست‌های خصمانه آنها علیه کشورمان به کار گرفته‌اند».

‌او با بی‌اثر دانستن این تحریم‌ها بر بازار نفت، ادامه می‌دهد: «بازار نفت قاعدتا تأثیری از این حرکت جدید دولت آمریکا نخواهد دید. شرایط تقاضای جهانی در شرایط کرونایی بزرگ‌ترین تعیین‌کننده جهت حرکت بازار نفت در‌حال‌حاضر است. نتیجه انتخابات ریاست‌جمهوری در آمریکا نیز می‌تواند در هفته‌های آتی در بازار نفت تأثیرگذار باشد. باید امیدوار باشیم که در برابر حجم عظیم فشارهای دولت ترامپ بر کشورمان و به‌خصوص صنعت نفتمان، انسجام ملی خودمان را حفظ کنیم تا این دوران تلخ را پشت‌سر بگذاریم».

‌ نگرانی از اقدام کاسبان تحریم در پی یک تحریم نمایشی

محمد خاقانی، کارشناس بین‌المللی انرژی نیز دراین‌باره می‌گوید: «ما در شرایط بین‌المللی در شرایطی قرار داریم که تقاضا به‌ویژه برای نفت خام پایین است. ترامپ پس از آنکه در یک کودتای آرام، بن‌سلمان را روی کار آورد، در اواخر ژوئن 2017، اعلام کرد که سیاست آمریکا، سیاست تسلط بر بازارهای جهانی است و در همان راستا، تحریم‌های ونزوئلا و ایران و... را در پیش گرفت. این اقدام در دوران کرونا به نفع ایران تمام شد، زیرا ایران توانسته بود پیش از این بحران به‌ناچار، تولید نفت خود را کاهش دهد و با وضعیت جدید خود را وفق دهد و یک اشتباه راهبردی برای آمریکا در تحریم صنعت نفت ایران بود، هرچند ممکن است یک موفقیت تاکتیکی برای آمریکا محسوب شود».

خاقانی در ادامه می‌گوید: «در ایران یک گروه بسیار قدرتمند در سایه و نامرئی داریم که به کاسبان تحریم شهره‌اند. این کاسبان تحریم، برنده هر نوع تحریمی علیه ایران محسوب می‌شوند، زیرا از هر نوع تحریمی برای ایجاد تلاطم در بازار و در نتیجه سودهای کلانی را از آن خود می‌کنند».

او با بیان اینکه یکی از بیشترین فشارها بر صنعت نفت ایران اعمال شده، تصریح می‌کند: «زنگنه و تیم او باوجود ضعیف‌ترشدن تیمش در دولت دوازدهم، توانست اقدام به فعالیت‌هایی کند و علاوه بر آنکه قانون‌مدار باقی بماند و دست مافیاهای وابسته به تحریم را بگیرد. در داخل بیشترین فشار روی زنگنه وارد شد و زنگنه نیز خود می‌دانست این فشارها از چه ناحیه‌ای است اما در مقابل آنها سکوت می‌کرد».

با‌این‌حال او تأکید دارد: «تحریم اخیر وزیر نفت و همکارانش و همچنین وزارت نفت و شرکت‌های وابسته به آن، در بازار بین‌المللی انرژی تأثیر خاصی نخواهد داشت». ‌این کارشناس بین‌المللی انرژی یادآور می‌شود: «در مورد صنعت نفت و گاز ایران، هر نوع تحریمی که میسر بود توسط دولت ترامپ به اجرا گذاشته شد و آنهایی هم که تصمیم داشتند از تحریم‌های او حمایت کنند، چنین کردند. بنابراین این فقط یک اقدام نمایشی آن‌هم یک هفته مانده به انتخابات آمریکاست».

به گفته او، نگرانی‌ای که در این زمینه می‌توان داشت، عمل و اقدام کاسبان تحریم در داخل کشور است که از این تحریم نمایشی جدید، برای ایجاد بحران اقتصادی در داخل کشور استفاده روانی کنند.

‌ این تحریم‌ها شخص‌محور است

ایمان ناصری، مدیرکل خاورمیانه مؤسسه مشاوران بازار نفت و گاز FGE، نیز درباره اثر احتمالی این تحریم‌ها بر بازار نفت و همچنین فروش نفت ایران، می‌گوید: «این تحریم‌ها، تحریم‌های شخصی است و نمی‌تواند روی وضعیت بازار نفت و همچنین صادرات زیرزمینی نفت ایران تأثیر بگذارد».

ناصری با بیان اینکه این تحریم‌ها جنبه نمادین دارد، ادامه می‌دهد: «برخی از رؤسای نفتی، خانوده‌هایشان در اروپا یا بعضا آمریکا حضور دارند که ممکن است متأثر شوند اما جز این، اتفاق دیگری رخ نمی‌دهد».

به گفته او، این تحریم‌ها نمی‌تواند چه بر صادرات نفت و چه دورزدن تحریم برای فروش نفت ایران در بازارهای خاکستری، اثرگذار باشد.

او در پاسخ به این پرسش که آیا اقدامات وزیر نفت برای حضور در مذاکرات نفتی دچار مشکل خواهد شد، می‌گوید: «اینکه وزیر نفت یا سایر مدیران در اجلاس‌ها و نشست‌ها شرکت کنند، برای آنها مشکلی ایجاد نخواهد کرد، زیرا این تحریم تنها شامل آمریکاست و فقط دارایی این افراد و خانواد‌ه‌هایشان در آمریکا بلوکه شده و اگر بخواهند سفر به آمریکا داشته باشند، نمی‌توانند ویزا دریافت کنند. در‌هرحال، این تحریم‌ها روی نفت ایران کمترین اثری نخواهد داشت».