مواضع احتمالی بایدن و ترامپ درباره روابط تهران-واشنگتن پس از پیروزی
به گزارش اندیشکده RUSI (مطالعات امنیتی و دفاعی انگلیس)، روابط ایران و آمریکا در یک بن‌بست قرار دارد. اعمال فشار واشنگتن برای از بین بردن توافق هسته‌ای با تلاش آن برای اعمال تحریم‌های سازمان ملل علیه ایران، آخرین شور و حرارت کارزار فشارحداکـثری آمریکا علیه ایران بود. ایران با تشویق اروپا موضع «صبر استراتژیک» را اتخاذ کرده است که شامل عدم درگیر شدن یا واکنش دادن به اقدامات آمریکاست و گمان برده می‌شود که حداقل تا پایان انتخابات ریاست‌جمهوری آمریکا در هفته بعد به قوت خود باقی باشد.
در این گزارش با بیان این که احتمال دارد دونالد ترامپ رئیس جمهور فعلی آمریکا در دور دوم ریاست جمهوری نیز پیروز شود، در این مورد، برای ایران دو سناریو تعریف کرده و آمده است: اول این که ممکن است ترامپ به سیاست کارزار فشار حداکثری‌اش ادامه دهد. همچنین این احتمال هم وجود دارد ترامپ که از نگرانی‌های پیروزی مجدد در انتخابات رهایی یافته است، یک استراتژی دیپلماتیک معتبر برای تعامل با ایران به کار ببندد. اولین روند به درگیری آشکار میان دو کشور منتهی می‌شود. اگرچه ممکن نیز هست ایران به این نتیجه برسد که برای تعامل با ترامپ و رهایی از فشار اقتصادی، مذاکره کند. ایران به احتمال زیاد با مذاکرات غیرمستقیم برای تنش‌زدایی موافقت خواهد کرد.
در ادامه این گزارش با بیان این که ترامپ خواهان مذاکرات مستقیم و توافقی بزرگ خواهد بود اما مجبور است حداقل در ابتدای کار برای غلبه بر تهدید کارزار فشارحداکثری و ترور سردار قاسم سلیمانی به مذاکرات غیرمستقیم از طرف یک میانجی رضایت دهد، ادعا شده است: در تهران بسیاری بر این باورند که تنها ولادیمیر پوتین رئیس جمهور روسیه برای میانجیگری مورد اعتماد دو طرف است. با در نظر گرفتن این که ترامپ از آغاز کردن جنگی دیگر برای آمریکا بیزار است، ایران احتمالا تهدید به درگیری خواهد کرد تا او امتیازاتی انحصاری بدهد.
در بخش دیگری از این گزارش آمده است: اگر جو بایدن در انتخابات پیروز شود، انتظار می‌رود دولت او مواردی را که در مقاله شبکه سی.ان.ان بایدن در ماه سپتامبر ذکر شده است را در پیش بگیرد که یکی از آن‌ها بازگشت به توافق هسته‌ای همراه با انتظار از سرگیری پایبندی کامل ایران به تعهدات هسته‌ای اش می‌باشد. آمریکا پس از آن به دنبال مذاکرات بیشتر برای افزایش گستره برجام خواهد بود و به مسائل گسترده‌تری در منطقه خواهد پرداخت. بسیاری در واشنگتن بر این عقیده‌اند که انتظار اعتراض کنگره آمریکا و متحدان این کشور در خاورمیانه به این تصمیم یا درخواست برای به کارگیری وسیله نفوذ ایجاد شده توسط ترامپ برای امتیازگیری قریب‌الوقوع از تهران بیش از حد خوش‌بینانه است. این استدلال‌ها همین حالا هم موجب ایجاد این حالت در ایران شده‌اند؛ محمدجواد ظریف وزیر امور خارجه و مجید تخت روانچی نماینده ایران در نیویورک گفته‌اند که ایران خواستار جبران خسارات به بار آمده در اثر خروج آمریکا از توافق هسته‌ای است.
در این گزارش با بیان این که یک عامل مهم، بزرگی پیروزی بایدن خواهد بود، آمده است: اگر مقیاس این پیروی کوچک باشد و اگر جمهوری‌خواهان در مدت ۴ نوامبر و ۳۰ ژانویه که فاصله زمانی پیروزی یک نامزد در انتخابات و روی کار آمدن او در دولت است، در مجلس نمایندگان آمریکا پیشرفتی حاصل کنند، این موضوع موجب محدود کردن توان رئیس جمهور جدید در انجام دادن اقدامات برجسته در سیاست خارجی خواهد شد. سپس کاخ سفید به در پیش گرفتن یک موضع سیاسی بی‌خطر در برابر ایران خواهد شد، اگرچه پیشنهاد «پایبندی برای پایبندی» یک روند کند می‌شود، برجام(توافق هسته‌ای) کم‌کم پس‌وپیش می‌رود و چشم‌انداز گسترش آن یا دربرگیری مسائل گسترده‌تر منطقه‌ای یا موشکی بعید خواهد بود. نتیجه احتمالا تکیه آمریکا بر تحریم‌ها، دور زدن خط قرمزهای واشنگتن توسط ایران و اعمال فشار آن بر آمریکا در منطقه برای امتیازگیری خواهد بود.
اما اگر از طرف دیگر بایدن پیروزی قاطعانه‌ای داشته باشد و دموکرات‌ها در مجلس نمایندگان یا سنا پیشرفتی حاصل کنند، رئیس جمهور جدید از همان ابتدا فضای چشم‌گیری برای مانور خواهد داشت. بایدن دقیقا مطابق وعده انتخاباتی‌اش در موضع مقابله با مقاومت کنگره و فشار متحدان آمریکا برای بازگشت به برجام قرار می‌گیرد.
نتیجه آن‌چه در واشنگتن بازگشت شسته و رفته به این توافق از سوی دو طرف خوانده می‌شود، مثبت‌ترین سناریوی احیای برجام و ایجاد زمینه گسترش آن خواهد بود. هرچه «پایبندی برای پایبندی» سریع‌تر اتفاق بیافتد، بایدن بیشتر قادر خواهد بود بر مقاومت غلبه کرده و روابط ایران-آمریکا را بر اساس روندی سازنده ایجاد کند. مهم است که اشاره شود روندی که بایدن انتخاب خواهد کرد احتمالا بر انتخابات ریاست جمهوری ایران در ژوئن ۲۰۲۱ نیز تاثیر خواهد گذاشت که برای موضع آینده ایران اهمیت دارد.
