مسمومیت؛ از گازگرفتگی تا عوارض داروهای درمان کرونا
دکتر علی‌حسن رحمانی اظهار کرد: مسمومیت به معنی ورود سم به بدن است و سم ماده‌ای است که وقتی وارد بدن موجود زنده‌ای شود، موجب مرگ یا اختلال در عملکرد می‌شود؛ حتی آنتی‌بیوتیکی که استفاده می‌شود سمی برای باکتری‌ها است.
وی افزود: مسمومیت‌ها به انواع مختلف تقسیم‌بندی می‌شوند؛ مسمومیت دارویی، مسمومیت با سموم و آفت‌کش، مسمومیت با فلزات و مسمومیت با مواد مخدر و الکل برخی از انواع مسمومیت‌ها هستند. گزش‌ها یا گازها هم جزو مسمومیت‌ها محسوب می‌شوند.
عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی جندی شاپور اهواز بیان کرد: در کرونا نیز یک سری داروها ممکن است موجب مسمومیت شوند. با شیوع کرونا، مسمومیت‌های ناشی از گزش‌ها بسیار کم‌تر شده است زیرا مردم در خانه مانده‌اند اما در مسمومیت دارویی تفاوت زیادی نداشته است.
وی افزود: در اوایل بروز بیماری کووید – ۱۹، این بیماری با بحران شدید مسمومیت با الکل همراه بود و تعداد زیادی از افراد برای از بین رفتن کرونا از الکل استفاده می‌کردند که با آگاهی و پیگیری‌ها این مسمومیت‌ها بسیار کاهش یافت. استفاده الکل متانول حتی در حد دو قاشق غذاخوری می‌تواند کشنده باشد.
این متخصص مسمومیت‌ها بیان کرد: اکثر مردم فکر می‌کنند هر کسی دچار تهوع و استفراغ و اسهال می‌شود، مسموم شده است در حالی که مسمومیت غذایی، بیشتر یک عفونت گوارشی است تا مسمومیت.
وی گفت: علائم مسمومیت بسته به نوع مسمومیت، متفاوت خواهد بود. تصور اینکه مسمومیت‌ها علائم خاصی دارند اشتباه است زیرا هر مسمومیت علائم خاصی دارد و مسمومیت کودکان و بزرگسالان نیز با هم تفاوت دارد. با این حال، اکنون یکی از علائم کرونا نیز مشکلات گوارشی است و ممکن است فرد مبتلا فکر کند این علائم به دلیل مسمومیت است و به مراکز درمانی مراجعه نکند.
رحمانی با اشاره به برخی مسمومیت‌های دارویی ناشی از تجویزهای درمانی کرونا افزود: در برخی موارد، داروهای آنتی مالاریا برای درمان کووید - ۱۹ تجویز می‌شد در حالی که این دارو برای اطفال بسیار خطرناک است و مصرف یک دوز از این دارو برای کودکان زیر دو سال می‌تواند کشنده باشد. این دارو می‌تواند در اطفال مسمومیت‌های خطرناک و کشنده ایجاد کند.
وی ادامه داد: این دارو برای بزرگسالان با دوزهای بالا در حال تجویز است اما در طولانی مدت و با مصرف طولانی مسمومیت ایجاد می‌کند و می‌تواند روی چشم، گوش و قلب اثر داشته باشد بنابراین این بیماران از نظر عوارض این دارو، پیگیری می‌شوند.
عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی جندی شاپور اهواز با اشاره به علائم عمومی مسمومیت، تصریح کرد: تهوع، استفراغ و شکم درد، علائم کلی مسمومیت‌ها هستند و کاهش سطح هوشیاری ناگهانی یا تشنج نیز ممکن است از علائم اولیه مسمومیت‌ها باشند.
وی با اشاره به راهکارهای پیشگیری از مسمومیت، گفت: برای پیشگیری از مسمومیت با سموم باید تولیدکنندگان، سم‌هایی تولید کنند که خطر کمتری داشته باشند. باید سم‌هایی که کشندگی بیشتری دارند، حذف شوند یا طبق پروتکل‌های خاص تنها به برخی افراد داده شوند و در اختیار عموم قرار نگیرند.
رحمانی افزود: کسانی که سم را خریداری می‌کنند نیز باید به مقدار نیاز سم بخرند و استفاده کنند و مابقی آن را بعد از استفاده دور بریزند و در دسترس افراد به ویژه کودکان قرار ندهند زیرا ممکن است حتی بزرگسالان به صورت تصادفی از این سموم استفاده کنند و دچار مسمومیت شوند.
وی با اشاره به مسمومیت‌های دارویی نیز بیان کرد: بسیاری از افراد داروهای زیادی می‌خرند و در منزل نگهداری می‌کنند و ممکن است کودک یا فردی به قصد خودکشی از این داروها مصرف کند و دچار مسمومیت شود بنابراین نباید دارو به راحتی در اختیار افراد قرار بگیرد.
این متخصص مسمومیت‌ها گفت: بعضا داروهایی که برای درمان کووید - ۱۹ مصرف می‌شوند نیز بسیار خطرناک هستند و نباید به راحتی در اختیار افراد قرار بگیرند. باید به تعداد نیاز و طبق یک پروتکل درمانی دارو در اختیار بیمار قرار بگیرد. در مجموع، تا حد امکان نباید دارو یا سم در منزل نگهداری شود یا به میزان کم و در حد نیاز در اختیار فرد قرار بگیرد.
رحمانی با اشاره به خطرات گازگرفتگی نیز تصریح کرد: برای پیشگیری از مسمومیت با گاز منواکسیدکربن باید از بخاری استاندارد و دودکش استاندارد استفاده شود و قبل از استفاده، این وسایل بررسی شوند. آبگرم‌کن‌های غیراستاندارد نیز می‌توانند گاز را از طریق لوله آب وارد حمام کنند و فرد دچار مسمومیت شود.
وی که در یک برنامه تلویزیونی صحبت می‌کرد، افزود: بهترین کمک اولیه برای درمان مسمومیت‌ها به جز گاز، این است که هیچ کاری برای بیمار انجام نشود زیرا معمولا کارهای غلطی انجام می‌شود که وضعیت بیمار را بدتر می‌کند و ما را در تشخیص به اشتباه می‌اندازد. بهترین کار این است که هیچ کاری برای بیمار انجام نشود و بیمار را به بیمارستان ببرند اما برای مسمومیت با گاز باید اقدام شود و بیمار را از محیط آلوده خارج کنند تا هوای آزاد را تنفس کند و دیگر اقدامات نیز بیمارستانی هستند.
