بهترین جا برای جبران خسارت ایران از خروج آمریکا از برجام کجاست؟

مهدی ذاکریان با اشاره به ادعای ترامپ درباره تقلب در انتخابات و اینکه برخی کشورها از بیان تبریکات خودداری کرده و گفته‌اند تا مشخص شدن وضعیت نهایی صبر می کنند، گفت: از نظر نظام حقوقی آمریکا، اکنون رییس‌جمهور منتخب آقای جو بایدن است. اگر نامزدها شکایتی داشته باشند با ارایه ادله و اسناد محکمه پسند به دادگاه ایالتی یا دادگاه فدرال یعنی دیوان عالی آمریکا می توانند این شکایات را پیگیری کنند. این شکایات تحت قانون اساسی آمریکا انجام می شود. اگر شکایت مثل زمان الگور مربوط به این باشد که یکی از نامزدها بگوید آراء مردمی اش بالاتر از چیزی است که اکنون اعلام شده شکایت به دیوان عالی می تواند ارایه و بررسی شود اما اگر مثل الان که ترامپ مدعی است در یک ایالت آرا بالا بوده است باید شکایت به دادگاه ایالتی ارایه شود. اگر رای دادگاه ایالتی را نپذیرند آن وقت می توانند باز هم به دیوان عالی شکایت کنند تا این رای بررسی شود.

وی ادامه داد: بر اساس ادعای آقای ترامپ و تیمش گفته شده است که ناظران آنها نتوانستند رای ها را در پای صندوق بشمارند در حالی که اساسا قرار نبوده ناظران رای بشمارند و تنها باید نظارت بر شمارش می کردند بنا بر این تا الان تخلفی اتفاق نیفتاده است. بر همین اساس هیچ مقامی نمی تواند شمارش آرا را متوقف کند یا آرا را باطل کند مگر دادگاه.

این استاد دانشگاه تصریح کرد: از این رو تا الان آقای بایدن رییس جمهور منتخب است مگر اینکه یکی از نامزدها اسناد جدید از تخلف در انتخابات ارایه کند. از طرفی حرفی که ترامپ درباره توقف شمارش آرا بیان کرد خودش تخلف است و حتی آقای بایدن می تواند از این بابت شکایت کند که او به عنوان رییس جمهور وقت از موقعیتش سوء استفاده کرده است؛ هرچند چون این درخواست در حد حرف باقی ماند و عملی نشد می تواند جرم تلقی نشود.

ذاکریان درباره پیام های تبریک کشورهای مختلف به جو بایدن در شرایطی که ترامپ مدعی شکایت از روند انتخابات است و هنوز مساله مبهم به نظر می آید، گفت: همان طور که قبلا هم گفته بودم، نظام سیاسی آمریکا این تصمیم را گرفته بود که آقای ترامپ را کنار بگذارد و پیام های تبریک که فوری برای بایدن از سوی رهبران جهان فرستاده شد حاکی از این مساله است که هیچ کس دوست نداشت ترامپ را برای چهار سال دیگر تحمل کند. هیچ کس رویه‌ی ترامپ در برخورد با سازمان های و نهادهای بین المللی یا رویکرد و سیاستش در قبال بسیاری از مسایل بین المللی را قبول نداشت. همچین در بحث ایران و برجام شاهد بودیم که همه کشورها از این روند حمایت گسترده کردند و تا آخر مقاومت کردند که این توافق از سوی آمریکا از بین برده نشود.

وی ادامه داد: ترامپ اساسا حرف هایی می زد که هیچ کس آنها را تکرار نمی کرد جز عربستان سعودی، اسراییل و افرادی دلواپس در ایران.

این استاد دانشگاه در پاسخ به این پرسش که جو بایدن گفته است که در صورت انتخابش به عنوان رییس جمهور به برجام باز می‌گردد، لازمه بازگشت آرام و مسالمت آمیز به توافق به شکلی که بتوان شاهد اجرای حداکثری آن بود چیست؟ اظهار کرد: به باور من آمریکا یک کشور با منافع ثابت و علاقه‌مندی به قدرت، نفوذ فراوان و اقتصاد موفق. اینها شاخصه های ثابت منافع و امنیت ملی آمریکاست، چه بایدن چه ترامپ و هر فرد دیگری که روی کار بیاید این شاخص ها تغییر نمی کند. از طرفی باید توجه کرد افرادی که روی کار می آیند دارای سلیقه و رویکرد متفاوت در رسیدن به این شاخص ها هستند. ترامپ کسی است که فکر می کرد با خروج از برجام و معاهده پاریس و غیره می تواند منافع بیشتری برای آمریکا به دست آورد اما نتیجه آن به ضرر آمریکا تمام شد و حتی بسیاری از شاخص های بالا را به شکلی که تا قبل از آمدن او بود از دست داد. برای اولین بار در شورای امنیت سازمان ملل برای رای به پیش‌نویس یک قطعنامه خودش و یک کشور کوچک به آن رای دادند و حتی متحد همیشگی او یعنی انگلیس با آن همراهی نکرد و این یک افتضاح بین المللی برای قدرت آمریکا بود؛ اما این شکست یک سلیقه و رویکرد بود و جو بایدن احتمالا این روش را برای رسیدن به شاخص های منافع ملی آمریکا انتخاب نخواهد کرد.

ذاکریان درباره اجرای مناسب برجام و بازگشت هر یک از طرف ها بعد از چند سال رکود در اجرای توافق هسته ای گفت: در هفت سال و نیمی که از دولت آقای روحانی می گذرد شاهد هستیم که ایران نیز شاخض های خودش را برای رسیدن به منافع ملی اش ثابت کرد. شاخص های رسیدن به منافع ملی را غیرعقلانی تعریف نکرد. اینکه زندگی مردم همراه با چرخ هسته ای باید بچرخد و عزت اقتصادی ایران و حضور موثرش در صحنه بین المللی حفظ شود و از سویی متعهدانه در عمل به تعهداتش عمل کرد و در گرایش به سمت سلاح هسته ای همان طورکه در سطح عالی اعلام شده بود حرام است، حرکت نکرد. ایران اعلام کرد که هر چیزی به ضرر حقوق ملت ها باشد چه در بحرین و یمن و عراق و سین کیانگ چین برایش مهم است.

وی ادامه داد: گفتیم منافع ملی و ملت مهم هستند و با آمدن بایدن این اصول دولت آقای روحانی ثابت خواهند ماند اما رویکرد به آمریکا تغییر خواهد کرد. همان طور که با آمدن ترامپ رویکرد ایران در مواجهه با این دولت تغییر کرد. الان رویکرد تنش‌زدایی و گفت‌وگو را می توانیم پیش بگیریم و برای آن آماده‌ایم چون بایدن هم اعلام کرده به قواعد بین المللی باز می‌گردد. اگر این طور شود یعنی پذیرش قطعنامه 2231 و لغو تحریم هایی که تا الان اعمال شده را شاهد خواهیم بود و اینجاست که مذاکره شروع می‌شود. باید این رویکرد را دو طرف به فال نیک بگیرند و بعد از این که این اتفاق افتاد وارد مذاکره در چارچوب برجام شوند.

این کارشناس مسایل بین الملل تصریح کرد: به هر حال در ایران هم خطاهایی در همان آغاز اجرای برجام انجام شد که باعث شد آدرس غلط به آمریکا ارسال شود که ایران قصد اجرای مسالمت آمیز تعهداتش وفق برجام را ندارد.

ذاکریان گفت: از این رو ارایه دیدگاه‌های دو طرف مهم است. یکی از مسایلی که اختلاف زیادی ایجاد می کند موضوع ترور یکی از مقامات بلند پایه سیاسی و نظامی ایران در زمان ترامپ است که موجب عصبانیت شدید ایران شد و تنش هایی را نیز ایجاد کرد و برای باز کردن فضا تحت تاثیر اتفاقاتی که در چهار سال گذشته افتاده است باید گفت وگو انجام شود. کسانی که دنبال بر هم زدن فضا یا مانع تراشی هستند یا کاسب تحریم هستند یا دانش روابط بین الملل را خوب نمی فهمند. در شرایط فعلی باید دانست که حل اختلافات می تواند ملت را به کسب و دستیابی منافعش نزدیک کند. فراموش نکنیم امام خمینی (ره) همانطور که در صحیفه آمده است در رابطه با مذاکره و ارتباط با آمریکا گفته اند، در صورتی که ملت شریف ما اجازه دهد ارتباط بسیار عادی در حد ارتباط سایر کشورها با آمریکا برقرار می کنیم.

این کارشناس مسایل بین الملل با اشاره به اظهارات اخیر رییس جمهوری کشورمان درباره انتخاب جو بایدن خاطرنشان کرد: ایران از هرگونه تغییر که به معنی بازگشت به قواعد بین المللی باشد حمایت می کند. آقای بایدن هم که قبلا گفته است با شروع دوره ریاست جمهوری اش به برجام باز می گردد از این رو معتقدم بهترین مکان برای بازگشت به برجام در کمیسیون مشترک برجام است که همه طرف ها در آنجا حضور دارند.

ذاکریان گفت: در چارچوب برجام ایران زیان هایی از اجرا نشدن تعهدات طرف های مقابل دیده است که باید در کمیسیون مشترک مطرح و بررسی شود و برای جبران این خسارت ها راه حل یافت. این یک فرصت طلایی است و اگر در کمیسیون مشترک برجام بتوانیم اختلافات را حل کنیم یعنی در جاهای دیگر هم خواهیم توانست به نتیجه برسیم و در تمام این مسیر نباید فراموش کرد که دولت روحانی و آقای ظریف قدرتشان را از مردم می گیرند و باید به خواست ملت توجه شود.