آینده روابط ایران و آمریکا با روی کار آمدن «بایدن» به کدام سمت می‌رود؟
با مسجل شدن پیروزی جو بایدن در انتخابات آمریکا گمانه‌زنی‌های مختلفی در خصوص آینده روابط ایران و آمریکا می‌شود که اغلب این گمانه‌زنی‌ها مثبت است و پیش‌بینی می‌کنند بایدن فشارها علیه ایران را کاهش می‌دهد، اما برخی از کارشناسان نیز معتقدند نباید زیاد خوش‌بین بود و زود قضاوت کرد، چراکه سیاست کلی آمریکا علیه جمهوری اسلامی ایران یک سیاست تخاصمی است که به این سادگی‌ها تغییر نمی‌کند.
در این میان وعده جو بایدن مبنی بر بازگشت به برجام جو روانی مثبتی را در روابط آینده ایران و آمریکا ایجاد کرده است هر چند که به اعتقاد برخی از تحلیلگران بایدن به شکل مشروط به برجام باز خواهد گشت که در این صورت بعید است ایران شرط‌های او را بپذیرد و به همین دلیل بازگشت آمریکا به برجام به این آسانی‌ها نخواهد بود.
برای بررسی آینده روابط ایران و آمریکا با روی کار آمدن جو بایدن در کاخ سفید و سیاست او در قبال برجام، ایسنا با محمدعلی بصیری- استاد علوم سیاسی و روابط بین‌الملل دانشگاه اصفهان به گفت‌وگو پرداخت که در ادامه می‌خوانید:
بایدن در قبال ایران یک برنامه کوتاه مدت و بلند مدت دارد
بصیری اظهار کرد: بر اساس آنچه که تا کنون در مورد بایدن گفته شده این است که او برنامه‌ای کوتاه مدت و بلند مدت در قبال ایران و برجام خواهد داشت و نخستین گام او که در سخنرانی اعلام کرده و تدوین هم شده این است که یک سری از تحریم‌های ضد حقوق بشری را لغو کند و اجازه دهد گردش مالی ایران برای خرید مواد غذایی و دارو به جریان بیفتد.
وی افزود: گام دوم بایدن طبق آنچه خود او اعلام کرده این است که به شکل مشروط به برجام باز خواهد گشت و بخشی از تحریم‌های برجامی را که ترامپ وضع کرده بود بر می‌دارد که در مقابل ایران هم باید دوباره و به تدریج به تعهدات برجامی خود باز گردد.
این استاد علوم سیاسی و روابط بین‌الملل دانشگاه اصفهان، تصریح کرد: گام سوم بایدن صلح در برابر صلح یا آرامش در برابر آرامش خواهد بود که بر این اساس در صورت موافقت کشورمان مذاکرات خود را با ایران آغاز می‌کند تا به زعم خود مکمل‌هایی هم به بندهای برجام اضافه کند. این مکمل‌ها شامل برنامه موشکی ایران، حقوق بشر و حضور ایران در منطقه خواهد بود و در کل برنامه بایدن در قبال ایران شامل یک پروسه یک ماهه، سه ماهه و شش تا ۹ ماهه است که محور آن تنش‌زدایی خواهد بود.
بایدن شروط ترامپ را یک جا از ایران مطالبه نمی‌کند
بصیری گفت: البته شرط‌های جو بایدن همان شرط‌هایی است که ترامپ بر اساس آن تحریم‌ها علیه ایران را تشدید کرد. ترامپ ادعا می‌کرد که برجام ناقص است و نباید تنها روی مسئله هسته‌ای ایران تمرکز می‌کرد و هم زمان باید بحث‌های موشکی، مداخلات منطقه‌ای ایران و حقوق بشر هم در آن لحاظ می‌شد. بایدن هم تقریباً همین سخنان را می‌گوید، اما نمی‌گوید تمام این شروط را یکجا از ایران مطالبه می‌کند بلکه ادعا می‌کند در ادامه مسیر این موارد را هم باید با ایران مذاکره کنیم و به توافقاتی دست یابیم.
وی ادامه داد: از این لحاظ تاکتیک بایدن با ترامپ فرق می‌کند، اما در واقع خواسته‌های او همان خواسته‌های ترامپ است و به همین دلیل بسیاری از کارشناسان بر این باورند که بایدن هم به سرعت گام‌های جدی برای کاهش تحریم‌ها بر نمی‌دارد و قصد دارد در صورت توافق با ایران قدم به قدم این اهداف را پیش ببرد.
بازگشت بایدن به برجام به این سادگی‌ها نخواهد بود
این کارشناس روابط بین‌الملل تأکید کرد: به همین دلیل بازگشت بایدن به برجام به این سادگی‌ها نخواهد بود، اما در نگاه خوش بینانه به احتمال زیاد با آمدن جو بایدن تحریم‌ها تشدید نخواهد شد و فشارها علیه ایران استمرار پیدا نمی‌کند و حتی به تدریج کاهش پیدا خواهد کرد. خواسته‌های آمریکا روی مسائل حساس و استراتژیک ایران است و به همین دلیل بعید است ایران کوتاه بیاید و امتیازات اساسی به ایالات متحده بدهد.
سیاست بایدن، تنش‌زدایی با ایران است
بصیری با بیان اینکه بایدن باید بر خلاف ترامپ سیاست متفاوت و مثبتی را در قبال ایران در پیش بگیرد، افزود: جو روانی انتخاب بایدن روی نرخ ارز و سکه مشهود بود و ارزش دلار ۲۰ درصد کاهش یافت و این امر نشان می‌دهد که اگر بایدن قدم‌های مثبت بردارد جو روانی و فشاری که بر اقتصاد ایران وارد شده بود به یک ثبات و آرامش بر می‌گردد. البته اگر بایدن صحبت‌های ترامپ را تکرار کند و سیاست او را در پیش بگیرد شرایط به منوال قبل خواهد شد، اما ظاهراً بایدن چنین کاری را نخواهد کرد چرا که سیاست‌های او بر اساس تنش‌زدایی با ایران و آرامش است.
وی ادامه داد: البته مشکلات و مسائل داخلی کشور را فقط نباید به تحریم‌ها گره بزنیم چرا که بخش اعظم آن بستگی به سیاست‌های دولت در داخل دارد و در ۳ سال گذشته اراده لازم برای کنترل و بهبود وضعیت اقتصادی کشور مشاهده نشد و اگر سیاست‌های داخلی برای بهبود وضعیت اقتصادی اصلاح نشود امید زیادی به سیاست‌های بایدن نمی‌توان بست، اما اگر مدیریت داخلی مطلوب باشد و بایدن هم سیاست تنش‌زدایی خود را دنبال کند قیمت دلار حتی نصف هم خواهد شد.
ادعای ترامپ در قبال ایران آرای او را شکست
این استاد علوم سیاسی و روابط بین‌الملل دانشگاه اصفهان، خاطرنشان کرد: باید بپذیریم که شکست ترامپ در انتخابات یک موفقیت برای ایران محسوب می‌شود، چراکه یکی از عواملی که آرای ترامپ را شکست شعار او در خصوص ایران بود که ادعا می‌کرد ایران را تسلیم خواهد کرد، به طوری که به زودی پای میز مذاکره خواهند آمد و خواسته‌های ما را می‌پذیرند. ۳ سال مقاومت ایران سبب شد که وجهه ترامپ شکسته شود و آرای او ریزش کند.
بصیری گفت: هر چند که بایدن و ترامپ اقدام زیاد مثبتی برای ایران نخواهند کرد و در یک استراتژی علیه ایران حرکت می‌کنند، اما به هر جهت شر ترامپ برای اقتصاد ایران بیشتر از بایدن بود و این انتخاب یک آرامش نسبی را به اقتصاد کشور می‌دهد.
این کارشناس روابط بین‌الملل با بیان اینکه ترامپ باید شکست را بپذیرد، افزود: بر اساس شواهد فاصله آرا در ایالت‌ها زیاد است و معمول است که کاندیدای بازنده شکایت خود را به دادگاه ببرد و هم‌اکنون فاصله کم نیست که با طرح شکایت، ترامپ شانس پیروزی داشته باشد. اختلاف آرای الکترال ده‌ها رأی است و پیش‌بینی می‌شود شکایت ترامپ راه به جایی نبرد.
